Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii

lista noblistów chemicznych

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii – laureaci nagrody przyznawanej corocznie osobom, które dokonały odkrycia naukowego lub wynalazku w dziedzinie chemii (jednej z pięciu, w których tę nagrodę ustanowiono), wyświadczając tym największe dobrodziejstwo ludzkości. Na początku nagradzano zwykle jedną osobę w danym roku, potem coraz częściej były to dwie lub trzy osoby.

Alfred Nobel
Alfred Nobel

Kryterium oceny osiągnięć kandydatów do Nagrody Nobla sformułował Alfred Nobel (1833–1896) w swoim testamencie. Fundusz nagród pochodzi z odsetek od majątku fundatora, którym zarządza Fundacja Nobla. Decyzje w sprawach wyróżnień podejmuje Królewska Szwedzka Akademia Nauk, zgodnie ze ściśle opisaną procedurą[1]. Ceremonie wręczania nagród odbywają się od roku 1901, zawsze 10 grudnia, co jest uhonorowaniem rocznicy śmierci fundatora (10 grudnia 1896)[2].

Rys historyczny

Pierwsza strona testamentu Alfreda Nobla (27 listopada 1895)

Alfred Nobel – wynalazca i przedsiębiorca (autor 355 patentów) – był człowiekiem o wszechstronnych zainteresowaniach, jednak wielki majątek zgromadził głównie dzięki studiom w zakresie inżynierii chemicznej i kontaktom z wieloma znanymi wówczas chemikami. Najbardziej znany z jego wynalazków – dynamit – przyczynił się do przełomu w górnictwie i budowie tuneli. Zgromadzony majątek postanowił przeznaczyć na wspieranie nauki i wynalazczości. Zadysponował, że fundacja, dobrze zarządzająca jego majątkiem, powinna dzielić swoje roczne zyski na pięć równych części i przeznaczać je na nagrody pieniężne, między innymi[3]:

…jedną część osobie, która dokona najważniejszego odkrycia lub ulepszenia w chemii… (Alfred Nobel, 1895)

Podział obszaru działalności naukowców i wynalazców z czasów Alfreda Nobla szybko stracił aktualność. Na pograniczach między fizyką, chemią i medycyną powstały i rozwinęły się nowe dyscypliny naukowe: chemia fizyczna, termodynamika chemiczna, astrochemia, biochemia, medycyna molekularna, fizyka medyczna i wiele innych. Już pierwsza z nagrodzonych prac z dziedziny chemii dotyczyła zagadnień fizykochemicznych (Jacobus Henricus van 't Hoff[4], za odkrycie praw dynamiki chemicznej i ciśnienia osmotycznego). Z upływem lat coraz bardziej dominowały osiągnięcia dotyczące różnych aspektów „chemii życia” (biochemia, biotechnologia). Coraz częściej zdarzały się równoczesne zgłoszenia osiągnięć poszczególnych naukowców do różnych komisji (do nagrody w dziedzinie chemii, fizyki i medycyny). Lista laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie chemii, podobnie jak analogiczne listy laureatów w innych dziedzinach, stała się zapisem ponad stuletniej historii rozwoju nowych dziedzin nauki oraz rosnącej roli badań zespołowych (współpracy naukowców reprezentujących różne dyscypliny i różne ośrodki naukowe na świecie[5][6]).

W latach 1901–2023 w gronie laureatów 115 przyznanych Nagród Nobla w dziedzinie chemii znalazły się 193 osoby, z których 63 otrzymały wyróżnienie indywidualne. Dwukrotnie wyróżnionymi byli: Frederick Sanger, specjalista w dziedzinie biologii molekularnej (lata 1958 i 1980) i Barry Sharpless (2001 i 2022)[2]. Średnia wieku laureatów w chwili odbierania nagrody wynosiła 61 lat[potrzebny przypis] (najmłodszy z laureatów: Frédéric Joliot-Curie, 35 lat; najstarszy z laureatów: John B. Goodenough, 97 lat). Nagrodę otrzymało 8 kobiet: Maria Skłodowska-Curie (1911), Irene Joliot-Curie (1935), Dorothy Crowfoot Hodgkin (1964), Ada Jonath (2009), Frances Arnold (2018), Emmanuelle Charpentier, Jennifer Doudna (2020) oraz Carolyn Bertozzi (2022)[2].

Lista laureatów

RokWyróżniony[7]AfiliacjaUzasadnienie
1901 Jacobus Henricus van 't HoffUniwersytet Humboldtów w Berlinieza odkrycie praw dynamiki chemicznej i ciśnienia osmotycznego[4]
1902 Hermann Emil FischerUniwersytet Humboldtów w Berlinieza syntezy związków z grupy cukrów i puryn[8]
1903 Svante August ArrheniusUniwersytet Sztokholmskiza teorię dysocjacji elektrolitycznej[9]
1904 sir William RamsayUniversity College Londonza odkrycie gazów szlachetnych w powietrzu oraz określenie ich miejsca w układzie okresowym pierwiastków[10]
1905 Adolf von BaeyerUniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachiumza badania barwników organicznych oraz związków hydroaromatycznych[11]
1906 Henri MoissanUniwersytet Paryskiza prace nad wyodrębnieniem fluoru pierwiastkowego oraz jego zaistnienie w służbie nauki dzięki piecowi elektrycznemu, który nosi jego imię[12]
1907 Eduard BuchnerUniwersytet Humboldtów w Berlinieza badania biochemiczne i odkrycie fermentacji zachodzącej poza żywą komórką[13]
1908 Ernest RutherfordVictoria University of Manchesterza badania rozpadu promieniotwórczego pierwiastków i właściwości chemicznych substancji promieniotwórczych[14]
1909 Wilhelm OstwaldUniwersytet Lipskiza pracę nad katalizą i warunkami równowagi chemicznej oraz szybkością reakcji chemicznych[15]
1910 Otto WallachUniwersytet Jerzego Augusta w Getyndzeza jego wkład do chemii organicznej i chemii przemysłowej przez pionierskie badania na polu związków alicyklicznych[16]
1911 Maria Skłodowska-CurieUniwersytet Paryskiza wydzielenie czystego radu i uzyskanie radu w postaci krystalicznej[17]
1912 Victor GrignardUniwersytet w Nancyza odkrycie tzw. związku Grignarda, który okazał się wielce pomocny w rozwoju chemii organicznej[18]
Paul SabatierUniwersytet w Tuluzieza metodę hydrogenacji związków organicznych w obecności subtelnie rozdrobnionych metali[18]
1913 Alfred WernerUniwersytet Zuryskiza pracę nad wiązaniami atomów w cząsteczkach, które rzuciły nowe światło na wcześniejsze badania i otworzyły nowe pola badań naukowych, szczególnie w chemii nieorganicznej[19]
1914 Theodore William RichardsUniwersytet Harvardaza dokładne określenie mas atomowych dużej liczby pierwiastków chemicznych[20]
1915 Richard Martin WillstätterUniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachiumza badania barwników roślinnych, szczególnie chlorofilu[21]
1916nagrody nie przyznano[22]
1917nagrody nie przyznano[23]
1918 Fritz HaberKaiser-Wilhelm-Institut w Berlinieza syntezę amoniaku z pierwiastków składowych: azotu i wodoru[24]
1919nagrody nie przyznano[25]
1920 Walther Hermann NernstUniwersytet Humboldtów w Berlinieza pracę w zakresie termochemii[26]
1921 Frederick SoddyUniwersytet Oksfordzkiza wkład do chemii związków radioaktywnych, oraz badania pochodzenia i charakteru izotopów[27]
1922 Francis William AstonUniwersytet w Cambridgeza odkrycie izotopów wielu pierwiastków niepromieniotwórczych[28]
1923 Fritz PreglUniwersytet w Grazuza opracowanie metody mikroanalizy substancji organicznych[29]
1924nagrody nie przyznano[30]
1925 Richard Adolf ZsigmondyUniwersytet Jerzego Augusta w Getyndzeza wykazanie heterogenicznej natury roztworów koloidalnych oraz stosowane metody, które stały się podstawą współczesnej chemii koloidów[31]
1926 Theodor SvedbergUniwersytet w Uppsaliza prace związane z systemami dyspersyjnymi[32]
1927 Heinrich Otto WielandUniwersytet Ludwika i Maksymiliana w Monachiumza badania nad konstytucją kwasów żółciowych i podobnych substancji[33]
1928 Adolf Otto Reinhold WindausUniwersytet Jerzego Augusta w Getyndzeza osiągnięcia w badaniach nad konstytucją steroli i ich związku z witaminami[34]
1929 Arthur HardenUniwersytet Londyńskiza badania nad fermentacją cukru i enzymów fermentacyjnych[35]
Hans Karl August Simon von Euler-ChelpinUniwersytet Sztokholmski
1930 Hans FischerUniwersytet Techniczny w Monachiumza badania nad konstytucją hemu i chlorofilu oraz w szczególności nad syntezą hemu[36]
1931 Carl BoschUniwersytet Ruprechta i Karola w Heidelbergu
IG Farbenindustrie AG
za wkład w opracowanie i rozwój chemicznych metod wysokociśnieniowych[37]
Friedrich Bergius
1932 Irving LangmuirGeneral Electricza odkrycia i badania w dziedzinie chemii powierzchni[38]
1933nagrody nie przyznano[39]
1934 Harold Clayton UreyUniwersytet Columbiaza odkrycie deuteru[40]
1935 Frédéric JoliotInstytut Radowy w Paryżuza syntezę nowych pierwiastków promieniotwórczych[41]
Irene Joliot-Curie
1936 Petrus (Peter) Josephus Wilhelmus DebyeUniwersytet Humboldtów w Berlinie
Kaiser-Wilhelm-Institut
za wkład w poznanie struktury molekularnej dzięki badaniom nad momentem dipolowym i dyfrakcją promieniowania rentgenowskiego i elektronów w gazach[42]
1937 Walter Norman HaworthUniwersytet w Birminghamza badania węglowodanów i witaminy C[43]
Paul KarrerUniwersytet Zuryskiza badania karotenoidów, flawin oraz witaminy A i B2[43]
1938 Richard KuhnUniwersytet Ruprechta i Karola w Heidelbergu
Kaiser-Wilhelm-Institut
za badania karotenoidów i witamin[44]
1939 Adolf Friedrich Johann ButenandtUniwersytet Humboldtów w Berlinie
Kaiser-Wilhelm-Institut
za badania hormonów płciowych[45]
Leopold RužičkaPolitechnika Federalna w Zurychuza badania polimetylenów i wyższych terpenów[45]
1940nagrody nie przyznano[46]
1941nagrody nie przyznano[47]
1942nagrody nie przyznano[48]
1943 George de HevesyUniwersytet Sztokholmskiza pracę nad wykorzystaniem izotopów jako wskaźników w badaniach procesów chemicznych[49]
1944 Otto HahnKaiser-Wilhelm-Institutza odkrycie zjawiska rozszczepienia jądra atomowego[50]
1945 Artturi Ilmari VirtanenUniwersytet Helsińskiza badania i wynalazki w dziedzinie chemii rolniczej i chemii żywności, w szczególności za metodę konserwacji paszy[51]
1946 James Batcheller SumnerUniwersytet Cornellaza odkrycie, że enzymy można krystalizować[52]
John Howard NorthropInstytut Badań Medycznych Rockefelleraza preparację enzymów i białek wirusowych w czystej postaci[52]
Wendell Meredith Stanley
1947 sir Robert RobinsonUniwersytet Oksfordzkiza badania produktów pochodzenia roślinnego o znaczeniu biologicznym, w szczególności alkaloidów[53]
1948 Arne Wilhelm Kaurin TiseliusUniwersytet w Uppsaliza badania nad metodami analitycznymi elektroforezy i adsorpcji, w szczególności za odkrycia dotyczące złożonej natury białek surowicy[54]
1949William Francis GiauqueUniwersytet Kalifornijski w Berkeleyza wkład w dziedzinie termodynamiki chemicznej, w szczególności dotyczący zachowania substancji w bardzo niskich temperaturach[55]
1950 Otto DielsUniwersytet Chrystiana Albrechta w Kiloniiza odkrycie i rozwój syntezy dienowej[56]
Kurt AlderUniwersytet Koloński
1951 Edwin Mattison McMillanUniwersytet Kalifornijski w Berkeleyza odkrycia w dziedzinie chemii transuranowców[57]
Glenn Theodore Seaborg
1952 Archer John MartinNational Institute for Medical Researchza opracowanie chromatografii podziałowej[58]
Richard Laurence SyngeRowett Research Institute
1953 Hermann StaudingerUniwersytet Albrechta i Ludwika we Fryburguza odkrycia w dziedzinie chemii supramolekularnej[59]
1954 Linus PaulingKalifornijski Instytut Technicznyza prace nad wiązaniami chemicznymi i ich zastosowanie w wyjaśnieniu budowy związków kompleksowych[60]
1955 Vincent du VigneaudUniwersytet Cornellaza prace nad ważnymi biochemicznie związkami siarki, w szczególności za pierwszą syntezę hormonu polipeptydowego[61]
1956 sir Cyril Norman HinshelwoodUniwersytet Oksfordzkiza badania nad mechanizmem reakcji chemicznych[62]
Nikołaj SiemionowAkademia Nauk ZSRR
1957 Lord Alexander R. ToddUniwersytet w Cambridgeza badania nukleotydów i koenzymów nukleotydowych[63]
1958 Frederick SangerUniwersytet w Cambridgeza badania struktury białek, w szczególności insuliny[64]
1959 Jaroslav HeyrovskýCzechosłowacka Akademia Naukowaza odkrycie i rozwój metod analizy polarograficznej[65]
1960 Willard Frank LibbyUniwersytet Kalifornijski w Los Angelesza metodę wykorzystującą węgiel 14C do określania wieku w archeologii, geologii, geofizyce i w innych gałęziach nauki[66]
1961 Melvin CalvinUniwersytet Kalifornijski w Berkeleyza badania nad asymilacją dwutlenku węgla w roślinach[67]
1962 Max Ferdinand PerutzMedical Research Councilza badania struktur białek globularnych[68]
John Kendrew
1963 Karl ZieglerTowarzystwo Maxa Planckaza odkrycia w dziedzinie chemii i technologii polimerów wielkocząsteczkowych[69]
Giulio NattaPolitechnika Mediolańska
1964 Dorothy Crowfoot HodgkinUniwersytet Oksfordzkiza ustalenie technikami rentgenowskimi struktury ważnych substancji biochemicznych[70]
1965 Robert Burns WoodwardUniwersytet Harvardaza wybitne osiągnięcia w dziedzinie syntezy organicznej[71]
1966 Robert S. MullikenUniwersytet Chicagowskiza fundamentalną pracę dotyczącą wiązań chemicznych i struktury elektronowej cząsteczek metodą orbitali molekularnych[72]
1967 Manfred EigenTowarzystwo Maxa Planckaza badania nad bardzo szybkimi reakcjami chemicznymi wywołanymi zaburzeniem równowagi za pomocą bardzo krótkich impulsów energii[73]
Ronald George Wreyford NorrishInstytut Chemii Fizycznej w Cambridge
George PorterRoyal Institution of Great Britain
1968 Lars OnsagerUniwersytet Yaleza odkrycie relacji wzajemności noszącej jego imię, fundamentalnej dla termodynamiki procesów nieodwracalnych[74]
1969 Derek H. R. BartonImperial College Londonza wkład w rozwój koncepcji konformacji i jej wykorzystanie w chemii[75]
Odd HasselUniwersytet w Oslo
1970 Luis Federico LeloirInstytut Badań Biochemicznych w Buenos Airesza odkrycie nukleotydów cukrowych i ich roli w biosyntezie węglowodanów[76]
1971 Gerhard HerzbergNational Research Council of Canadaza wkład w poznanie struktury elektronowej i geometrii molekularnej, zwłaszcza wolnych rodników[77]
1972 Christian B. AnfinsenNarodowe Instytuty Zdrowiaza pracę nad rybonukleazą, zwłaszcza dotyczącą związku między sekwencją aminokwasów a aktywną biologicznie konformacją[78]
Stanford MooreUniwersytet Rockefelleraza wkład w zrozumienie związku między strukturą chemiczną a aktywnością katalityczną centrum aktywnego cząsteczki rybonukleazy[78]
William H. Stein
1973Ernst Otto FischerUniwersytet Techniczny w Monachiumza wykonywane niezależnie pionierskie prace w zakresie badań związków metaloorganicznych, tzw. związków sandwiczowych[79]
Geoffrey WilkinsonImperial College London
1974 Paul J. FloryUniwersytet Stanfordaza osiągnięcia, zarówno teoretyczne, jak i eksperymentalne, w dziedzinie chemii fizycznej makromolekuł[80]
1975 John CornforthUniwersytet Sussexza prace dotyczące stereochemii reakcji katalizy enzymatycznej[81]
Vladimir PrelogPolitechnika Federalna w Zurychuza badania dotyczące stereochemii związków organicznych i reakcji organicznych[81]
1976 William N. LipscombUniwersytet Harvardaza badania nad strukturą boranów wyjaśniające problemy z wiązaniami chemicznymi[82]
1977 Ilia PrigogineWolny Uniwersytet w Brukseli
Uniwersytet Teksański w Austin
za wkład do termodynamiki nierównowagowej, w szczególności za teorię struktur dyssypatywnych[83]
1978 Peter D. MitchellGlynn Research Laboratoriesza wkład dla zrozumienia biologicznego transferu energii dzięki sformułowaniu modelu chemiosmotycznego[84]
1979 Herbert C. BrownUniwersytet Purdueza rozwój zastosowania związków boru i fosforu w ważnych reagentach w syntezie organicznej[85]
Georg WittigUniwersytet w Heidelbergu
1980 Paul BergUniwersytet Stanfordaza podstawowe badania biochemii kwasów nukleinowych ze szczególnym uwzględnieniem rekombinacji DNA[86]
Walter GilbertUniwersytet Harvardaza wkład związany z określeniem sekwencji zasad w kwasach nukleinowych[86]
Frederick SangerMedical Research Council
1981 Ken’ichi FukuiUniwersytet Kiotyjskiza teorie, rozwijane niezależnie od siebie, związane z przebiegiem reakcji chemicznych[87]
Roald HoffmannUniwersytet Cornella
1982 Aaron KlugMedical Research Councilza rozwinięcie krystalograficznej mikroskopii elektronowej oraz za określenie struktury biologicznie ważnych kompleksów białek z kwasami nukleinowymi[88]
1983 Henry TaubeUniwersytet Stanfordaza prace nad mechanizmem reakcji związanych z przeniesieniem elektronu, szczególnie w kompleksach metali[89]
1984 Robert Bruce MerrifieldUniwersytet Rockefelleraza rozwinięcie metodologii związanej z syntezą chemiczną na podłożu stałym[90]
1985 Herbert A. HauptmanMedical Foundation of Buffaloza niezwykłe osiągnięcia w rozwoju bezpośrednich metod określania struktury krystalicznej[91]
Jerome KarleUnited States Naval Research Laboratory
1986 Dudley R. HerschbachUniwersytet Harvardaza pionierską pracę w zastosowaniu chemiluminescencji podczerwonej do badań dynamiki reakcji chemicznych
za wkład związany z dynamiką elementarnych procesów chemicznych[92]
Yuan T. LeeUniwersytet Kalifornijski w Berkeley
John C. PolanyiUniwersytet w Toronto
1987Donald J. CramUniwersytet Kalifornijski w Los Angelesza rozwinięcie i zastosowanie cząsteczek o szczególnie selektywnych oddziaływaniach zależnych od struktury[93]
Jean-Marie LehnUniwersytet Louis Pasteura
Charles J. PedersenDuPont
1988 Johann DeisenhoferUniversity of Texas Southwestern Medical Centerza określenie struktury centrum reakcji fotosyntetycznej bakterii[94]
Robert HuberTowarzystwo Maxa Plancka
Hartmut Michel
1989 Sidney AltmanUniwersytet Yaleza odkrycie katalitycznych właściwości RNA[95]
Thomas R. CechUniwersytet Kolorado w Boulder
1990 Elias James CoreyUniwersytet Harvardaza rozwinięcie teorii metodologii syntezy organicznej[96]
1991 Richard ErnstPolitechnika Federalna w Zurychuza wkład w rozwój metodologii wysokorozdzielczej spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego[97]
1992 Rudolph MarcusKalifornijski Instytut Technicznyza wkład do teorii reakcji przeniesienia elektronu w układach chemicznych[98]
1993 Kary Mullisza metody ukierunkowanej mutagenezy i reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR)[99]
Michael SmithUniwersytet Kolumbii Brytyjskiej
1994 George OlahUniwersytet Południowej Kaliforniiza pionierskie badania karbokationów oraz ich roli w reakcjach chemicznych węglowodorów[100]
1995 Paul CrutzenTowarzystwo Maxa Planckaza badania reakcji zachodzących w atmosferze (m.in. procesy destrukcji warstwy ozonowej)[101]
Mario MolinaInstytut Techniczny Massachusetts
F. Sherwood RowlandUniwersytet Kalifornijski w Irvine
1996 Robert CurlUniwersytet Rice’aza odkrycie fulerenów nowej odmiany węgla (obok grafitu i diamentu) w 1985[102]
sir Harold KrotoUniwersytet Sussex
Richard SmalleyUniwersytet Rice’a
1997 Paul BoyerUniwersytet Kalifornijski w Los Angelesza wyjaśnienie mechanizmu enzymatycznego syntezy kwasu adenozynotrifosforowego (ATP)[103]
John WalkerMedical Research Council
Jens SkouUniwersytet Aarhusza odkrycie pierwszego enzymu przenoszącego jony[103]
1998 Walter KohnUniwersytet Kalifornijski w Santa Barbaraza rozwój teorii funkcjonału gęstości (Walter Kohn) i metod obliczeniowych w chemii kwantowej (John Pople)[104]
John PopleUniwersytet Northwestern
1999 Ahmed ZewailKalifornijski Instytut Technicznyza badania nad przejściowymi stanami reakcji chemicznych przy użyciu spektroskopii femtosekundowej[105]
2000 Alan HeegerUniwersytet Kalifornijski w Santa Barbaraza odkrycie i badania nad polimerami przewodzącymi prąd elektryczny[106]
Alan MacDiarmidUniwersytet Pensylwanii
Hideki ShirakawaUniwersytet w Tsukubie
2001William Knowlesza prace nad chiralnie katalizowanymi reakcjami utleniania[107]
Ryōji NoyoriUniwersytet w Nagoi
Barry SharplessThe Scripps Research Institute
2002 Kurt Wüthrichza badania białek[108]
John FennUniwersytet Wspólnoty Wirginii
Kōichi TanakaShimadzu Corp.
2003 Peter AgreUniwersytet Johnsa Hopkinsaza badania kanałów w błonach komórkowych[109]
Roderick MacKinnonUniwersytet Rockefellera
2004 Aaron CiechanowerTechnionza odkrycie roli ubikwityn w degradacji białek w organizmie[110]
Awram Herszko
Irwin RoseUniwersytet Kalifornijski w Irvine
2005Yves ChauvinInstitut Français du Pétroleza badania mechanizmu reakcji metatezy olefin[111]
Robert GrubbsKalifornijski Instytut Techniczny
Richard SchrockInstytut Techniczny Massachusetts
2006 Roger KornbergUniwersytet Stanfordaza badania molekularnego mechanizmu transkrypcji w komórkach eukariotycznych[112]
2007 Gerhard ErtlTowarzystwo Maxa Planckaza badania procesów chemicznych zachodzących na powierzchni ciał stałych[113]
2008 Osamu ShimomuraMarine Biological Laboratory,
Szkoła Medyczna Uniwersytetu Massachusetts
za odkrycie i rozwój białek zielonej fluorescencji[114]
Martin ChalfieUniwersytet Columbia
Roger Y. TsienUniwersytet Kalifornijski w San Diego
Instytut Medyczny Howarda Hughesa
2009 Venkatraman RamakrishnanMedical Research Councilza badania nad strukturą i funkcją rybosomu[115]
Thomas SteitzUniwersytet Yale
Instytut Medyczny Howarda Hughesa
Ada JonathInstytut Naukowy Weizmana
2010 Richard HeckUniwersytet Delawareza katalizowane palladem reakcje sprzęgania krzyżowego w syntezie organicznej[116]
Ei’ichi NegishiUniwersytet Purdue
Akira SuzukiUniwersytet Hokkaido
2011 Dan SzechtmanTechnionza odkrycie kwazikryształów[117]
2012 Robert LefkowitzInstytut Medyczny Howarda Hughesa
Duke University
za badania nad receptorami sprzężonymi z białkami G[118]
Brian KobilkaUniwersytet Stanforda
2013 Martin KarplusUniwersytet Strasburski
Uniwersytet Harvarda
za rozwój wieloskalowych modeli dla złożonych układów chemicznych[119]
Michael LevittUniwersytet Stanforda
Arieh WarshelUniwersytet Południowej Kalifornii
2014 Eric BetzigJanelia Research Campus
Instytut Medyczny Howarda Hughesa
za wkład w rozwój mikroskopii fluorescencyjnej wysokiej rozdzielczości[120]
Stefan HellTowarzystwo Maxa Plancka
Niemieckie Centrum Badań nad Rakiem
William MoernerUniwersytet Stanforda
2015 Tomas LindahlFrancis Crick Institute
Clare Hall Laboratory
za badania mechanistyczne nad naprawą DNA[121]
Paul ModrichInstytut Medyczny Howarda Hughesa
Duke University
Aziz SancarUniwersytet Karoliny Północnej
2016 Ben FeringaUniwersytet w Groningenza zaprojektowanie i syntezę maszyn molekularnych[122]
Jean-Pierre SauvageUniversité de Strasbourg I
Fraser StoddartUniwersytet Północno-Zachodni
2017 Jacques DubochetUniwersytet w Lozannieza opracowanie kriomikroskopii elektronowej wysokiej rozdzielczości do ustalania struktury biocząsteczek w roztworze[123]
Joachim FrankUniwersytet Columbia
Richard HendersonUniwersytet w Cambridge
2018 Frances ArnoldKalifornijski Instytut Technicznyza sterowaną ewolucję enzymów[124]
George P. SmithUniwersytet Missouriza zastosowanie metody prezentacji fagowej do peptydów i przeciwciał[124]
Gregory P. WinterMRC Laboratory of Molecular Biology
2019 John B. GoodenoughUniwersytet Teksański w Austinza rozwój akumulatorów litowo-jonowych[125]
M. Stanley WhittinghamUniwersytet Missouri
Akira YoshinoAsahi Kasei, Meijo University
2020 Emmanuelle CharpentierMax-Planck-Institut für Infektionsbiologieza rozwój metody edycji genomu[126]
Jennifer DoudnaUniwersytet Kalifornijski w Berkeley
2021 Benjamin ListMax-Planck-Institut für Kohlenforschungza rozwój asymetrycznej organokatalizy[127]
David MacMillanUniwersytet Princeton
2022 Carolyn BertozziUniwersytet Stanfordaza rozwój chemii „click” i chemii bioortogonalnej[128]
Morten MeldalUniwersytet Kopenhaski
Barry SharplessScripps Research
2023 Moungi BawendiMassachusetts Institute of Technologyza odkrycie i syntezę kropek kwantowych[129]
Louis BrusUniwersytet Columbia
Aleksiej JekimowNanocrystals Technology Inc.

Przypisy

Linki zewnętrzne