Kaniuk

Kaniuk[7] (Elanus caeruleus) – gatunek średniego ptaka drapieżnego z podrodziny kaniuków (Elaninae) w rodzinie jastrzębiowatych (Accipitridae).

Kaniuk
Elanus caeruleus[1]
(Desfontaines, 1789)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

szponiaste

Rodzina

jastrzębiowate

Podrodzina

kaniuki

Rodzaj

Elanus

Gatunek

kaniuk

Synonimy
  • Falco caeruleus Desfontaines, 1789[2]
  • Falco vociferus Latham, 1790[3]
  • Elanus hypoleucus Gould, 1859[4]
Podgatunki
  • E. c. caeruleus (Desfontaines, 1789)[2]
  • E. c. vociferus (Latham, 1790)[3]
  • E. c. hypoleucus Gould, 1859[4]
  • E. c. wahgiensis Mayr & Gilliard, 1954[5]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     występuje przez cały rok

     tylko poza sezonem lęgowym

Podgatunki i zasięg występowania

Kaniuk występuje w zależności od podgatunku[8][9]:

Etymologia

  • Elanus: zob. Elanus.
  • caeruleus: łac. caeruleus lazurowo-niebieski, błękitny[14].
  • vociferus: łac. vociferus „hałaśliwy, głośny”, od vociferari „krzyczeć”, od vox, vocis „głos, płacz, dźwięk”; ferre „znosić”[15].
  • hypoleucus: gr. ὑπο hupo „pod, poniżej”; λευκος leukos „biały” (por. ὑπολευκος hupoleukos „białawy”)[16].
  • wahgiensis: rzeka Wagi, Papua-Nowa Gwinea[17].

Morfologia

Kaniuk zawisający w powietrzu

Długość ciała 30–37 cm, rozpiętość skrzydeł 77–92 cm; masa ciała samców 197–277 g, samic 219–343 g; samice są o 3% większe i o 19% cięższe od samców[8]. Obie płci ubarwione jednakowo. Dość duża, w stosunku do reszty ciała, głowa. Wierzch ciała jasnoszary, spód i ogon biały, skrzydła czarne. Dziób ciemny, nogi żółte, ogon z lekkim wcięciem. Oczy czerwone, nad nimi czarna brew.

Lata lekko, często szybuje ze skrzydłami uniesionymi w kształcie litery V lub też zawisa w powietrzu. Przesiaduje na gałęziach i drutach.

Ekologia

Jaja z kolekcji muzealnej
Biotop
Tereny otwarte z pojedynczymi drzewami.
Gniazdo
Buduje je nisko, w kolczastych krzewach[18] albo na wysokości 3–20 m w rozwidleniu pnia lub gałęzi drzewa bądź na palmie[19].
Jaja
W ciągu roku wyprowadza zwykle jeden lęg, składając 3 do 5 jaj o wymiarach 39 × 31 mm. Lęg jest na północy wyprowadzany wiosną, lecz na południu zależy od ilości pokarmu. Na wielu obszarach wyprowadza więcej niż jeden lęg w sezonie[19].
Wysiadywanie, pisklęta
Jaja składane w odstępach 2 do 3 dni wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 25 do 28 dni przez samicę. Pisklęta opuszczają gniazdo po 35–40 dniach.
Pożywienie
Głównie drobne gryzonie, także owady i gady, sporadycznie ptaki[19].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody kaniuk nieprzerwanie od 1988 roku jest zaliczany do kategorii LC (ang. Least Concern – „najmniejszej troski”). W 2015 roku organizacja BirdLife International szacowała liczebność europejskiej populacji lęgowej na 1100–2600 par. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny, natomiast populacja europejska rośnie[6].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[20].

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

Linki zewnętrzne