Kozica

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji (Hiszpania, Andora, Francja, Niemcy, Polska, Słowacja, Austria, Liechtenstein, Szwajcaria, Włochy, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Grecja, Macedonia Północna, Bułgaria, Serbia, Rumunia, Rosja, Gruzja, Azerbejdżan i Turcja)^[7][8][9].

Długość ciała 90–135 cm, długość ogona 3–10 cm, wysokość w kłębie 70–90 cm; długość rogów 14–30 cm; masa ciała 20–60 kg^[8][10].

Rodzaj zdefiniował w 1816 roku francuski zoolog i anatom Henri Marie Ducrotay de Blainville w artykule poświęconym gatunkom przeżuwaczy opublikowanym na łamach Bulletin de la Société philomathique de Paris^[1]. De Blainville wymienił trzy gatunki – Rupicapra americana de Blainville, 1816, Capra rupicapra Linnaeus, 1758 i Ovis pudu J.F. Gmelin, 1788 (= Pudu puda G.I. Molina, 1782) – z których gatunkiem typowym jest (absolutna tautonimia) Capra rupicapra Linnaeus, 1758.

Etymologia

• Rupicapra: łac. rupes, rupis ‘skała’; capra ‘koza’^[11].
• Capella: łac. capella ‘samica kozy’, od caper, capri ‘samiec kozy’; przyrostek zdrabniający ella^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Capra rupicapra Linnaeus, 1758.
• Cemas: gr. κεμας kemas ‘młody jeleń’^[13].

Podział systematyczny

Klasyfikacja taksonomiczna w obrębie Rupicapra jest niepewna. Przodkowie kozic prawdopodobnie pochodzili z Azji i rozprzestrzenili się na terenie Europy w środkowym plejstocenie przed zlodowaceniem środkowopolskim. Pokrywy lodowe podczas maksimów lodowcowych w Alpach i Pirenejach izolowały populacje kozic, co skutkowało różnicowaniem genetycznym, ale podczas oscylacji klimatycznych dochodziło do kurczenia się, ekspansji oraz hybrydyzacji populacji^[7]. W zależności od ujęcia systematycznego do rodzaju zalicza się 2 (R. pyrenaica i R. rupicapra)^[9][14][10] lub 6 (R. asiatica, R. carpatica, R. ornata, R. parva, R. pyrenaica i R. rupicapra) gatunków^[8][7]; tutaj klasyfikacja za Mammals Diversity Database i All the Mammals of the World (2023)^[14][10][6]:

• Rupicapra pyrenaica Bonaparte, 1845 – kozica południowa
• Rupicapra rupicapra (Linnaeus, 1758) – kozica północna

• T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).