Krynica Morska

Według danych z 1 stycznia 2011 roku, powierzchnia gminy miejskiej wynosiła 116,01 km²^[3]. Krynica Morska stanowi 15,63% powierzchni powiatu.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.

Według danych z 2005 roku, Krynica Morska miała obszar 102,04 km², w tym: użytki rolne 1%, użytki leśne 16%^[4].

• 
  Plaża
• 
  Bałtyk w Krynicy
• 
  Widok z plaży

Obszar lądowy Krynicy Morskiej znajduje się w całości w Parku Krajobrazowym „Mierzeja Wiślana” i jednocześnie w Bałtyckim Systemie Obszarów Chronionych HELCOM MPA (Marine Protected Area) nr 83 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana^[5]. Funkcję uzupełniającą ochronę tego obszaru spełnia specjalny obszar ochrony siedlisk Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana PLH280007. Tuż przy Urzędzie Miejskim znajduje się użytek ekologiczny „Krynicki Starodrzew”. W zachodniej części Krynicy, w dzielnicy Przebrno, znajduje się rezerwat przyrody Buki Mierzei Wiślanej. Obszar morski gminy Krynica Morska jest objęty obszarem specjalnej ochrony ptaków Zalew Wiślany PLB280010.Na terenie Krynicy Morskiej za pomniki przyrody uznano 2 drzewa (dęby szypułkowe)^[6].

• 
  Widok na Zalew Wiślany
• 
  Na plaży
• 
  Widok z plaży

Dane z 31 grudnia 2021 roku^[7].

Krynica Morska jest jednym z najmniejszych miast w Polsce pod względem ludności. Według danych z 31 grudnia 2014 roku miasto miało 1335 mieszkańców, co plasowało je na ósmym miejscu w rankingu najmniejszych miast w Polsce^[8]. Natomiast Krynica Morska jako gmina zajmuje pierwszą pozycję w rankingu najmniejszych gmin w kraju (tzn. jest to najmniejsza pod względem liczby mieszkańców gmina w Polsce)^[9].

Pod względem powierzchni Krynica Morska znajduje się na 23 miejscu wśród miast polskich^[10]

• Piramida wieku mieszkańców Krynicy Morskiej w 2014 roku^[11].

• 
  Al. Przyjaźni
• 
  Latarnia morska z pomnikiem na cmentarzu żołnierzy radzieckich
• 
  Albatros

Pierwsze potwierdzone wzmianki na temat osadnictwa na terenie dzisiejszej Krynicy Morskiej pochodzą z lat 1258–1282. Mówią one o miejscowości Lipa (Liep), której nazwa pochodziła od granicznego drzewa. Po 1309 roku Zakon Krzyżacki włączył Lipę w skład Komturii Elbląskiej^[12].

Pod nazwą Kahlberg pierwszy raz wzmiankowana w dokumencie z 20 sierpnia 1424 roku elbląskiego komtura (Henryk Hold - 1416-1428) nadającego przywilej lokacyjny dla karczmy Mikołaja Wildenberga, która pełniła ważną rolę na wiodącym przez Mierzeję Wiślaną trakcie handlowym z Gdańska do Królewca. W karczmie nocowali i żywili się kupcy, rycerze i inni wędrowcy zmierzający tędy na Sambię^[13].

W okresie polskim (1466–1793) należała do Gdańska, po 1842 przeszła na własność Elbląga^[14]. Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Krynica Morska znalazła się pod panowaniem Królestwa Prus. Jeszcze na początku XIX wieku osada nie miała większego znaczenia, gdyż mieszkały w niej zaledwie cztery rodziny rybaków (1814 rok). W miejscowej karczmie mieściła się stacja poczty królewskiej wraz z oberżą i stajnią dla koni, przy wiodącej tędy drodze pocztowej z Berlina do Królewca^[13].

24 sierpnia 1828 roku na pokładzie parowca Coppernikus do Krynicy Morskiej przybyli pierwsi turyści z Elbląga. W 1842 roku uruchomiono połączenia morskie z Elblągiem i Królewcem, 11 lipca 1843 roku otwarto pierwszy kurort, Kahlberg^[15]. W 1872 roku powołano do życia Spółkę Akcyjną Kąpielisko Morskie w Kahlberg, która przyczyniła się do dalszego rozwoju Krynicy Morskiej. Inwestycje, które podejmowała spółka na terenie kurortu, na przykład budowa lepszych dróg, założenie oświetlenia, wodociągów i kanalizacji zwiększały renomę uzdrowiska^[13]. 1 maja 1895 roku uruchomiono w Krynicy latarnię morską^[15]. Zaczęły kursować regularnie statki między Elblągiem i Krynicą Morską, między nimi s/s "Preussen", luksusowy parowiec, mogący zabierać na pokład 1500 pasażerów^[13]. Po wojnie pływał pod polską banderą na trasie Szczecin-Świnoujście pod nazwą s/s "Diana"^[16].

3 maja 1945 roku z miejscowości wyparto jednostki niemieckie. Dokonały tego oddziały 2 armii gwardyjskiej i 45 armii 3 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej^[17].

Miejscowość znacznie rozbudowana po II wojnie światowej. Do końca 1972 roku Łysica należała do powiatu elbląskiego. Do 1954 roku była wsią w gminie Tolkmicko, w latach 1954–1958 stanowiła gromadę Łysica^[18], a od 1959 roku – już jako Krynica Morska^[19] – posiadała status osiedla^[20]. 1 stycznia 1973 roku, w następstwie kolejnej reformy gminnej znoszącej gromady i osiedla, Krynica Morska utraciła status osiedla, stając się wsią sołecką w reaktywowanej gminie Sztutowo w powiecie nowodworsko-gdańskim w woj. gdańskim^[21][22]. Do funkcji administracyjnych Krynica Morska powróciła dopiero po ponad 18 latach, kiedy to 2 kwietnia 1991 roku z gminy Sztutowo wyłączono wsie Krynica Morska, Nowa Karczma i Przebrno, tworząc z nich miasto Krynica Morska^[23] (obecnie jest to gmina miejska w powiecie nowodworskim w woj. pomorskim).

• 
  Zabytkowa willa Relaks
• 
  Główne wejście na plażę
• 
  Kościół parafialny

Nazwy miasta

Tymczasowo po II wojnie światowej, w latach 1945–1947, stosowano nazwę Łysa Góra^[24], będącą tłumaczeniem niemieckiej nazwy.W 1947 roku wprowadzono polską nazwę – Łysica, zastępując przedwojenną niemiecką – Kahlberg-Liep^[25][26]. W 1958 roku ponowna zmiana nazwy na Krynica Morska^[27].

Aktualna nazwa Krynica Morska odwołująca się do wyrazu ukraińskiego i regionalizmu południowopolskiego jest nazwą całkowicie obcą z punktu widzenia mowy rdzennych mieszkańców Pomorza^[28].

Miejscowość posiada pola biwakowe, kempingi, ośrodki wczasowe oraz hotele. W sezonie połączenie statkami żeglugi przybrzeżnej z Tolkmickiem, Elblągiem i Fromborkiem.

W Krynicy Morskiej zorganizowano letnie kąpielisko morskie o długości 1950 m, którego sezon kąpielowy ustalono od 24 czerwca do 31 sierpnia^[29].

Lista turystycznych miejsc w Krynicy Morskiej:

• Wielbłądzi Grzbiet – najwyższa wydma na Mierzei Wiślanej (49,5 m n.p.m.); jedyny naturalny punkt na Mierzei, z którego widać równocześnie Zatokę Gdańską i Zalew Wiślany
• port Krynica Morska
• kościół parafialny pw. św. Piotra Apostoła i św. Franciszka z 1938 roku
• latarnia morska
• jedyna w Polsce ulica z nazwą pochodzącą od audycji telewizyjnej; ulica Teleexpressu
• cmentarz żołnierzy radzieckich obok latarni morskiej
• Pomnik Pierwszych Osadników, którzy przybyli do Krynicy Morskiej po II Wojnie Światowej

• 
  Port morski nad Zalewem Wiślanym
• 
  Port rybacki
• 
  Port rybacki nad Zalewem Wiślanym

Na terenie Krynicy Morskiej (gmina miejska) istnieją port morski oraz 4 przystanie morskie:

• port morski Krynica Morska (nad Zalewem Wiślanym)
  • nabrzeże jachtowo-pasażerskie w Krynicy Morskiej^[30]
  • nabrzeże rybacko-jachtowe w Krynicy Morskiej^[31]
• przystań morska w Krynicy Morskiej (nad Zatoką Gdańską)^[32] 54°22′58″N 19°25′20″E/54,382778 19,422222
• przystań morska „Leśniczówka” (nad Zatoką Gdańską)^[33] 54°24′19″N 19°30′27″E/54,405278 19,507500
• przystań morska „basen III – Nowa Karczma”^[34] (nad Zalewem Wiślanym) (w części miasta – Nowa Karczma)
• przystań morska „Piaski” (nad Zatoką Gdańską) 54°26′22″N 19°36′04″E/54,439444 19,601111

Łodzie i kutry rybackie z tej miejscowości mają rejestrację „KRM lub Krm – [nr jednostki]”.

W Krynicy Morskiej znajduje się placówka Straży Granicznej (Morski Oddział Straży Granicznej), ochraniająca odcinek granicy z Federacją Rosyjską na Mierzei Wiślanej (obwód królewiecki).

Krynica Morska jest gminą miejską. Organem uchwałodawczym jest Rada Miejska w Krynicy Morskiej, składająca się z 15 radnych^[35].

Burmistrzowie Krynicy Morskiej:

• Andrzej Antoni Stępień (do 2006)^[36]
• Adam Włodzimierz Ostrowski (2006–2014)^[37][38]
• Krzysztof Swat (2014-2022)^[39]
• Kazimierz Kulecki (2022; komisarz pełniący obowiązki)^[40]
• Adam Włodzimierz Ostrowski (od 2022)^[41]
• Sylwia Szczurek (od 2024)^[42]

Mieszkańcy Krynicy Morskiej wybierają radnych do sejmiku województwa z okręgu nr 5. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 25, senatora z okręgu nr 67, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 1.

Władze gminy zostały wysoko ocenione w raporcie podsumowującym kadencję 2010–2014 opracowanym przez firmę Curulis. Krynica Morska zajęła pierwsze miejsce w kategorii gmin turystycznych o najwyższych zmianach w potencjale finansowym w latach 2010–2013^[43].

• Parafia św. Piotra Apostoła w Krynicy Morskiej
• Parafia Matki Bożej Gwiazdy Morza w Krynicy Morskiej

• Krynica Morska (stacja kolejowa)
• linia kolejowa Sztutowo – Krynica Morska – Nowa Karczma
• Między brzegami (zbiór opowiadań)
• gromada Łysica

• Kahlberg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 666 .
• Strona miasta Krynica Morska