Lista najliczniejszych rodzajów roślin okrytonasiennych

lista w projekcie Wikimedia

Istnieje ponad 50 rodzajów roślin okrytonasiennych liczących ponad 500 gatunków, w tym ponad 20 rodzajów obejmujących ponad tysiąc gatunków[1]. Największym spośród nich jest należący do bobowatych rodzaj traganek (Astragalus) liczący ponad trzy tysiące gatunków, a z uwzględnieniem drobnych gatunków apomiktycznych, rodzaj jastrzębiec (Hieracium) liczy sobie ponad 10 tysięcy gatunków[2].

Rozmiary rodzajów roślin różnią się znacznie i obejmują takie, które liczą tylko jeden gatunek oraz takie, do których zalicza się tysiące gatunków. Sytuacja taka pojawiła się wcześnie w rozwoju klasyfikacji roślin, przy czym rodzajem obejmującym największą liczbę gatunków (56) w klasyfikacji Karola Linneusza, wymienionym w Species Plantarum, był wilczomlecz (Euphorbia). Linneusz zakładał, że żaden rodzaj nie powinien obejmować więcej niż 100 gatunków[3].

Część różnic w rozmiarach rodzajów jest przypisywana czynnikom historycznym. Według hipotezy opublikowanej przez Maxa Waltersa w 1961 roku, wielkość rodzajów roślin jest związana z wiekiem, ale nie samego taksonu, lecz samego pojęcia funkcjonującego w taksonomii[4]. Rośliny z Europy, na których pracowali pierwsi taksonomowie, podzielone są na relatywnie małe rodzaje. Te ze strefy międzyzwrotnikowej łączone są w większe i bardziej zróżnicowane rodzaje[4][5]. Podobnie rośliny, które dzielą wspólne właściwości, na przykład lecznicze, takie jak wilczomlecze, łączone są w jeden rodzaj, podczas gdy rośliny o różnych zastosowaniach, takie jak wiechlinowate, dzielone są na wiele niewielkich rodzajów[4]. Tradycyjnie też w pewnych rodzinach wyróżniano liczne drobne rodzaje (np. w obrębie selerowatych czy kapustowatych), podczas gdy zróżnicowane i bogate w gatunki rodzaje utrzymywane w całości już przez klasycznych taksonomów zachowały swój obszerny zakres (przykładem może być turzyca Carex)[4][5]. Na liczbę gatunków w obrębie rodzaju wpływają niektóre czynniki wynikające z ich biologii. Przykładowo apomiksja bywa powodem wyróżniania wielu drobnych gatunków i w efekcie powoduje ich wielką liczbę łączną w takich rodzajach jak jaskier (Ranunculus) i pięciornik (Potentilla)[3], mniszek (Taraxacum) i jastrzębiec (Hieracium)[2].

Na utrzymanie bardzo bogatych w gatunki rodzajów wpłynęło wprowadzenie w XIX wieku (np. przez Augustina Pyrame de Candolle) taksonów wewnątrzrodzajowych, takich jak podrodzaj, sekcja i seria. Taksony te pozwoliły na grupowanie i uporządkowanie systematyki wielkich rodzajów[3]. Generalnie jednak systematyka wielu dużych rodzajów wciąż jest słabo poznana – niejasne są granice międzygatunkowe, kryteria podziału i klasyfikacje wewnątrzrodzajowe[1].

Podkreśla się przy tym duże znaczenie wielkich rodzajów dla nauki[1]. E.J.H. Corner zakłada, że badanie wielkich rodzajów może mieć istotny wkład w biologię ewolucyjną i prowadzi badania nad zróżnicowanym rodzajem tropikalnym – figowiec (Ficus)[3]. Wielkie rodzaje stanowią przedmiot badań nad specjacją, specjalizacją ekologiczną, zmianami molekularnymi. Badania nad nimi pozwalają na testowanie hipotez z zakresu ekologii i ewolucji[1].

Rodzaje obejmujące największą liczbę gatunków

Według analizy z 2004 roku taksonoma Davida Frodina istnieje co najmniej 57 rodzajów roślin okrytonasiennych liczących ponad 500 gatunków[3]. Baza danych taksonomicznych The Plant List w edycji z 2013 wykazywała co najmniej 64 takie rodzaje, przy czym trzy wymieniane przez Frodina wypadły z listy ze względu na węższe ich ujęcie systematyczne (Cassia, Oncidium i Eria)[6]. Właściwa liczba takich rodzajów jest trudna do ustalenia ze względu na brak aktualnych monografii[5]. Przykładowo szacuje się, że liczba gatunków w rodzaju Pleurothallis z rodziny storczykowatych wynosi od 1120 do 2500[3].

Zestawienie nie obejmuje niektórych rodzajów, w obrębie których klasyfikacja pozostaje niejasna i w obrębie których liczne są drobne gatunki agamiczne. Wielkie liczby gatunków o niejasnej pozycji taksonomicznej wymieniane są w przypadku rodzajów głóg (Crataegus) (380 gatunków zweryfikowanych i 1230 niepewnych), róża (Rosa) (odpowiednio 366 i 3152), ostrożeń (Cirsium) (481 i 492)[6].

Rodzaje z innych grup systematycznych roślin naczyniowych wyróżniające się dużą liczbą gatunków to m.in. Selaginella, Asplenium i Cyathea[3].

Hieracium – pierwszy pod względem liczby gatunków. Na zdjęciu jastrzębiec leśny
Astragalus jest drugim rodzajem pod względem liczby gatunków. Na zdjęciu traganek szerokolistny
Taraxacum na zdjęciu przedstawiciel gatunku zbiorowego mniszek pospolity
Turzyca pigułkowata
Wilczomlecz migdałolistny
Psychotria mariniana
Bulbophyllum guttulatum


Lista rodzajów roślin okrytonasiennych liczących ponad 500 gatunków[3][7]
Lp.RodzajLiczba
gatunków
RodzinaListy gatunków
1.jastrzębiec Hieracium4244astrowate Asteraceae
2.traganek Astragalus3270bobowate Fabaceae / Leguminosaelista gatunków
3.mniszek Taraxacum2420astrowate Asteraceae
4.pieprz Piper2405pieprzowate Piperaceaelista gatunków
5.bulbofylum Bulbophyllum2145storczykowate Orchidaceaelista gatunków
6.wilczomlecz Euphorbia2087wilczomleczowate Euphorbiaceaelista gatunków
7.turzyca Carex2025ciborowate Cyperaceaelista gatunków
8.begonia Begonia1993begoniowate Begoniaceaelista gatunków
9.Miconia1898zaczerniowate Melastomataceae
10.epidendrum Epidendrum1771storczykowate Orchidaceae
11.jaskier Ranunculus1690jaskrowate Ranunculaceaelista gatunków
12.Psychotria1638marzanowate Rubiaceae
13.dendrobium Dendrobium1601storczykowate Orchidaceaelista gatunków
14.starzec Senecio1450astrowate Asteraceae / Compositaelista gatunków
15.jeżyna Rubus1446różowate Rosaceae
16.peperomia Peperomia1416pieprzowate Piperaceaelista gatunków
17.stelis Stelis1332storczykowate Orchidaceae
18.psianka Solanum1235psiankowate Solanaceaelista gatunków
19.czapetka Syzygium1200mirtowate Myrtaceaelista gatunków
20.goździkowiec Eugenia1188mirtowate Myrtaceaelista gatunków
21.Lepanthes1164storczykowate Orchidaceae
22.anturium Anthurium1144obrazkowate Araceaelista gatunków
23.krocień Croton1140wilczomleczowate Euphorbiaceaelista gatunków
24.akacja Acacia1086bobowate Fabaceae / Leguminosaelista gatunków
25.niecierpek Impatiens1093niecierpkowate Balsaminaceaelista gatunków
26.różanecznik Rhododendron1076wrzosowate Ericaceae
27.czosnek Allium1018amarylkowate Amaryllidaceae
28.szałwia Salvia1012jasnotowate Lamiaceaelista gatunków
29.cibora Cyperus951ciborowate Cyperaceaelista gatunków
30.jakobinia Justicia939akantowate Acanthaceaelista gatunków
31.Habenaria894storczykowate Orchidaceae
32.lepnica Silene886goździkowate Caryophyllaceaelista gatunków
33.figowiec Ficus881morwowate Moraceaelista gatunków
34.liściokwiat Phyllanthus873liściokwiatowate Phyllanthaceae
35.wrzosiec Erica839wrzosowate Ericaceaelista gatunków
36.eukaliptus Eucalyptus758mirtowate Myrtaceaelista gatunków
37.chaber Centaurea755astrowate Asteraceae / Compositaelista gatunków
38.hurma Diospyros737hebankowate Ebenaceaelista gatunków
39.ardizja Ardisia731pierwiosnkowate Primulaceaelista gatunków
40.indygowiec Indigofera713bobowate Fabaceae / Leguminosaelista gatunków
41.klekotnica Crotalaria712bobowate Fabaceae / Leguminosaelista gatunków
42.Cyrtandra704ostrojowate Gesneriaceae
43.gnidosz Pedicularis678zarazowate Orobanchaceaelista gatunków
44.Cousinia664astrowate Asteraceae / Compositaelista gatunków
45.krzyżownica Polygala662krzyżownicowate Polygalaceaelista gatunków
46.fiołek Viola661fiołkowate Violaceaelista gatunków
47.oplątwa Tillandsia649bromeliowate Bromeliaceaelista gatunków
48.przytulia Galium636marzanowate Rubiaceaelista gatunków
49.wilec Ipomoea633powojowate Convolvulaceaelista gatunków
50.pochrzyn Dioscorea631pochrzynowate Dioscoreaceae
51.berberys Berberis621berberysowate Berberidaceaelista gatunków
52.łubin Lupinus612bobowate Fabaceae / Leguminosaelista gatunków
53.ostrołódka Oxytropis611bobowate Fabaceae / Leguminosaelista gatunków
54.zatrwian Limonium607ołownicowate Plumbaginaceaelista gatunków
55.pandan Pandanus592pandanowate Pandanaceaelista gatunków
56.aloes Aloe587złotogłowowe Asphodelaceaelista gatunków
57.męczennica Passiflora575męczennicowate Passifloraceaelista gatunków
58.iksora Ixora572marzanowate Rubiaceaelista gatunków
59.ostrokrzew Ilex571ostrokrzewowate Aquifoliaceae
60.wiechlina Poa572wiechlinowate Poaceae / Gramineaelista gatunków
61.szczawik Oxalis560szczawikowate Oxalidaceaelista gatunków
62.kocanki Helichrysum557astrowate Asteraceae / Compositaelista gatunków
63.pleurotalis Pleurothallis548storczykowate Orchidaceae
64.pierwiosnek Primula521pierwiosnkowate Primulaceaelista gatunków

W niektórych ujęciach ponad 500 gatunków wymienianych jest także w takich rodzajach jak: pięciornik Potentilla (496 wg Plants of the World online), bylica Artemisia (476), wierzba Salix (469), dąb Quercus (463)

Przypisy