Order Avis

Powstał w połowie XII wieku jako bractwo rycerskie, mające walczyć z iberyjskimi muzułmanami w czasie rekonkwisty, pod protektoratem pierwszego króla Portugalii Alfonsa Henryka. Zwany był początkowo zakonem braci lub rycerzy z Evory (Milícia de Évora, od nazwy ich siedziby w Évora w 1166), a po przyjęciu cysterskiej reguły Św. Benedykta w 1176 i zmianie siedziby na zamek Aviz w 1187, istniał pod nazwą Zakonu Świętego Benedykta z Aviz. W 1385 jego wielki mistrz został koronowany na króla jako Jan I, a najwyższy urząd w zakonie obsadzali odtąd książęta z królewskiego rodu, wskazani przez aktualnie panującego władcę, a od 1551 sami władcy^[3][2].

W 1789 roku królowa Maria I Braganza dokonała sekularyzacji zakonu, przekształcając go w wysokie odznaczenie przyznawane za zasługi wojskowe na morzu pod nazwą Order Wojskowy Świętego Benedykta z Aviz^[2][4], istniejące również jako część składowa Wstęgi Trzech Orderów oraz Wstęgi Dwóch Orderów^[5].

Od 1843 istniała także, ustanowiona przez cesarza Brazylii Piotra II Braganzę, wersja brazylijska orderu – cesarski Order Wojskowy Świętego Benedykta z Aviz, będący jednak osobnym odznaczeniem^[6].

Obalenie monarchii i powstanie Pierwszej Republiki Portugalskiej zniosło wszystkie ordery 15 października 1910 (utrzymano jedynie Wojskowy Order Wieży i Miecza jako jedyny order nieposiadający katolickiego charakteru^[7]). Dekretem z 1 grudnia 1918 roku przywrócono order pod zmienioną nazwą Order Wojskowy Aviz jako odznaczenie państwowe^[8]. Od tego momentu nadającym odznaczenie ustanowiono urzędującego prezydenta Portugalii, będącego ex officio (z urzędu) wielkim mistrzem wszystkich orderów portugalskich^[5][9].

Początkowo podzielony na pięć^[10], obecnie dzieli się na sześć klas^[11]:

• klasa I – Wielki Łańcuch (Grande-Colar), klasa wprowadzona w 2021, łańcuch orderowy oraz wszystkie insygnia II klasy^[12],
• klasa II – Krzyż Wielki (Grã-Cruz), wielka wstęga wieszana z prawego ramienia do lewego boku i złota gwiazda orderowa na lewą pierś,
• klasa III – Wielki Oficer (Grande-Oficial), komandoria wieszana na szyi i złota gwiazda orderowa na lewą pierś,
• klasa IV – Komandor (Comendador), komandoria wieszana na szyi i srebrna gwiazda orderowa na lewą pierś,
• klasa V – Oficer (Oficial), wstążka wieszana na lewej piersi z rozetką umieszczoną na klamrze,
• klasa VI – Kawaler/Dama (Cavaleiro/Dama), wstążka wieszana na lewej piersi na klamrze bez rozetki^[11].

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Avis (Portugalia).

Ważne osobistości odznaczone Krzyżem Wielkim^[13][14]:

• 1922 – Aleksander I, król jugosłowiański
• 1928 – Olaf V, król norweski
• 1941 – Getúlio Vargas, prezydent brazylijski
• 1950 – Feliks Burbon, książę luksemburski
• 1971 – João Figueiredo, prezydent brazylijski
• 1979 – Filip Mountbatten, książę brytyjski
• 1980 – Harald V, król norweski
• 1981 – Maha Vajiralongkorn, książę tajlandzki
• 1985 – Albert II, król belgijski
• 1991 – Filip Burbon, książę hiszpański
• 1992 – Henryk Montpezant, książę duński
• 1993 – Karol Windsor, książę brytyjski
• 1997 – Filip Koburg, książę belgijski
• 1998 – Muhammad VI, król marokański
• 1998 – Mulaj Raszid, książę marokański
• 2007 – Jan Karol I, król hiszpański

Odznaczeni Polacy w XX w. (lista pełna)^[13][14]:

• 20 lutego 1931 – kpt. Wincenty Kalewski – Oficer orderu
• 20 lutego 1931 – mjr Edward Czuruk – Komandor orderu
• 20 lutego 1931 – ppłk Wojciech Fyda – Komandor orderu
• 20 lutego 1931 – kpt. Bolesław Suszyński – Oficer orderu
• 4 listopada 1932 – kpt. Zygmunt Gużewski – Oficer orderu
• 4 listopada 1932 – płk Ludomił Rayski – Komandor orderu
• 4 listopada 1932 – kpt. Wiktor Ryl – Kawaler orderu

Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Avis (Portugalia).