Plac Konstytucji w Warszawie
Plac Konstytucji – plac w śródmieściu Warszawy.
Śródmieście Południowe | |
Plac Konstytucji, widok w kierunku północnym znad hotelu MDM (2022) | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°13′20,0″N 21°00′58,3″E/52,222222 21,016194 |
Układ
Plac znajduje się w osi ulicy Marszałkowskiej. Zbiegają się tutaj ulice:
Spośród siedmiu ciągów komunikacyjnych, które zbiegają się na placu, dwa są jednokierunkowe i wyprowadzają ruch z placu: ul. Śniadeckich i ul. Koszykowa (odcinek na wschód od placu), zaś jeden (ul. Marszałkowska od strony południowej) tylko go wprowadza.
Wzdłuż placu, w ciągu ul. Marszałkowskiej, poprowadzone są tory tramwajowe.
Na placu istnieją trzy rozległe obszary niezwiązane bezpośrednio z ruchem kołowym. Te po zachodniej i wschodniej części stanowią wolną przestrzeń, wykorzystywaną (zwłaszcza strona zachodnia) na potrzeby zgromadzeń publicznych. Obszar w środkowej części placu wykorzystywany jest jako parking samochodowy.
Południowo-zachodniej części placu nadano nazwę Zaułek Braci Pakulskich[1]. Nazwa zaułka wiąże się z rodziną kupców warszawskich, Wacława, Jana i Adama Pakulskich, których jeden ze sklepów filialnych mieścił się w kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 57, na rogu z ul. Śniadeckich (kamienica ta znajdowała się w miejscu, gdzie obecnie jest środek placu Konstytucji).
Historia
Plac Konstytucji powstał w 1952 jako centralny element wielkiego socrealistycznego założenia urbanistycznego – Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (MDM).
Plac był wraz z Pałacem Kultury i Nauki sztandarową inwestycją okresu realizmu socjalistycznego (1949–1956) w Warszawie. Nazwa, nadana 19 lipca 1952[2], upamiętnia Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, uchwaloną przez Sejm Ustawodawczy 22 lipca 1952, tj. w dniu oddania do użytku placu i całego MDM[3].
Plac wytyczono w osi ulicy Marszałkowskiej, w miejscu istniejącej zwartej zabudowy miejskiej. W czasie budowy wyburzono większość zachowanych kamienic. Znacznemu przeobrażeniu uległa siatka ulic w tej części miasta[4]. Przekształcono i przerwano ciągi ulic Koszykowej i Pięknej. Ponadto z placu wyprowadzono nową ulicę Ludwika Waryńskiego, która miała częściowo przejąć ruch z jednokierunkowej na południowym odcinku ulicy Marszałkowskiej.
Plac został obudowany sześcio- i siedmiopiętrowymi budynkami. Na rogu ulic Marszałkowskiej i Waryńskiego powstał hotel MDM, a równolegle do niego trzy wielkie kandelabry[5]. Hotel był pierwszym wzniesionym po wojnie hotelem w odbudowywanej Warszawie[6]. W parterach budynków powstały sklepy i lokale usługowe, m.in. biuro PLL LOT (nr 3), sklepy Centrali Handlu Sprzętu Sportowego i Cepelii (nr 5) oraz kawiarnia „Niespodzianka“ (nr 6)[7].
Na środku placu powstał parking samochodowy[8]. Pierwotnie planowano na nim fontannę[9].
Plac miał być punktem docelowym pochodów pierwszomajowych przechodzących szeroką ul. Marszałkowską[10].
W północnej części placu zaplanowano budowę stacji metra Plac Konstytucji.
Upamiętnienia
- Tablica na budynku nr 6 upamiętniająca kawiarnię „Niespodzianka”, w której w 1989 mieścił się Warszawski Komitet Obywatelski „Solidarność” (odsłonięta w 2019)[11].
Przypisy
Bibliografia
- Krzysztof Mordyński, Bierut i kandelabry na placu Konstytucji w Warszawie, „Kronika Warszawy”, 2008, nr 1, s. 60–67.
- Krzysztof Mordyński, Plac Konstytucji w Warszawie – eksperyment „wielkomiejskiego” socrealizmu, „Spotkania z Zabytkami”, 2008, nr 2, s. 3–7.
- Józef Sigalin, Warszawa 1944–1980. Z archiwum architekta, t. 2, Warszawa 1986, PIW, ISBN 83-06-01187-2, s. 237–288.
Linki zewnętrzne
- Plac Konstytucji na stronach m.st. Warszawy. um.warszawa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-11)].
- Archiwalne zdjęcia placu w bibliotece Polona