Lista prezydentów Polski

chronologiczna lista Głów Państwa Polskiego od 1918 roku
(Przekierowano z Prezydenci Polski)

Prezydenci Polski – chronologiczna lista prezydentów Polski i innych osób sprawujących urząd głowy państwa polskiego od 1918 roku.

Prezydent Polski
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Ilustracja
Gabriel Narutowicz – pierwszy prezydent Polski
Obecny prezydent
Obecny Prezydent Polski
Obecny prezydent – Andrzej Duda
Stanowisko
Państwo

 Polska

Data utworzenia

11 grudnia 1922[a]

Pierwszy prezydent

Gabriel Narutowicz

Obecny prezydent

Andrzej Duda

Obecny od

6 sierpnia 2015

Siedziba

Kancelaria Prezydenta

Strona internetowa
Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
List Władysława Raczkiewicza do Ignacego Jana Paderewskiego, notyfikujący mu przekazanie władzy prezydenckiej przez Ignacego Mościckiego w 1939 roku

II Rzeczpospolita (1918–1939)

Od przewrotu majowego w 1926 do śmierci w maju 1935 faktycznie najwyższą władzę w państwie sprawował Józef Piłsudski, który piastował urzędy Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, Ministra Spraw Wojskowych i – przez krótki czas – Prezesa Rady Ministrów.

Lp.ZdjęcieImię i nazwiskoOkres sprawowaniaPrzynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
Józef Piłsudski – sprawował urząd głowy państwa jako:29 listopada 1918[b]14 grudnia 1922[a][1]bezpartyjny, popierany i związany z obozem PPS[c]
1. Gabriel Narutowicz14 grudnia 1922[a]16 grudnia 1922[d]bezpartyjny, zgłoszony przez Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”
Maciej Rataj16 grudnia 1922[e]20 grudnia 1922Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
2. Stanisław Wojciechowski20 grudnia 192214 maja 1926[f]Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
Maciej Rataj15 maja 1926[e]4 czerwca 1926[g]Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”
3. Ignacy Mościcki4 czerwca 192630 września 1939[h]bezpartyjny, związany z sanacją

Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939–1990)

30 września 1939 r. prezydent Ignacy Mościcki zrezygnował ze sprawowania urzędu, wyznaczając uprzednio na swego następcę (zgodnie z przepisami Konstytucji kwietniowej z 1935 r.) Władysława Raczkiewicza, który tym samym stał się pierwszym prezydentem na uchodźstwie. Urząd ten stanowił kontynuację prezydentury II RP. Do 5 lipca 1945 r. Rząd RP na uchodźstwie miał pełne uznanie międzynarodowe (z wyjątkiem ZSRR, III Rzeszy i jej sojuszników), w tym samym dniu poparcie na świecie zyskał Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Większość krajów świata niemal od razu zaakceptowała ten stan rzeczy i podpisała umowy międzynarodowe z nowym rządem polskim. Formalnie rząd na uchodźstwie, wobec braku uznania społeczności międzynarodowej, nie mógł prowadzić dalszej działalności; w praktyce funkcjonował aż do pierwszych powszechnych wyborów prezydenckich w Polsce w 1990 r., nie uznając znacznej części postanowień konferencji jałtańskiej i wypracowanego po II wojnie światowej status quo. Przez kilkanaście (do kilkudziesięciu) lat uznawany był przez niewielką liczbę państw (Irlandia, Hiszpania, Kolumbia, Kuba, Liban, Watykan, Wenezuela, Australia).

Lp.ZdjęcieImię i nazwiskoOkres sprawowaniaPrzynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
Edward Śmigły-Rydz1 września 1939[i][2]25 września 1939[j][3]Obóz Zjednoczenia Narodowego
Bolesław Wieniawa-Długoszowski25 września 1939[k][3]29 września 1939[l][4]związany z Obozem Zjednoczenia Narodowego
1. (4.) Władysław Raczkiewicz30 września 19396 czerwca 1947[m]związany z Obozem Zjednoczenia Narodowego
2. August Zaleski9 czerwca 19477 kwietnia 1972[n]bezpartyjny, związany z sanacją
Rada Trzech[o]

W skład Rady wchodzili:

3 sierpnia 19547 kwietnia 1972Polska Partia Socjalistyczna (Arciszewski i Urbański), Stronnictwo Narodowe (Mglej), bezpartyjni, związani z sanacją (Anders, Raczyński, Bór-Komorowski, Odzierzyński, Kopański)
3. Stanisław Ostrowski9 kwietnia 19728 kwietnia 1979bezpartyjni, związani z sanacją
4. Edward Bernard Raczyński8 kwietnia 19798 kwietnia 1986
5. Kazimierz Sabbat8 kwietnia 198619 lipca 1989
6. Ryszard Kaczorowski19 lipca 198922 grudnia 1990[u]

Generalne Gubernatorstwo (1939–1945)

Generalne Gubernatorstwo (niem. Generalgouvernement; przez krótki czas: Generalne Gubernatorstwo dla okupowanych ziem polskich; niem. Generalgouvernement für die besetzten polnischen Gebiete) to marionetkowe quasi-państwo ze stolicą w Krakowie, utworzone 26 października 1939 r. na podstawie dekretu Adolfa Hitlera z 12 października tegoż roku na obszarze okupowanego przez III Rzeszę podczas II wojny światowej państwa polskiego. Należy podkreślić, że na terenie Generalnego Gubernatorstwa nie powstały nigdy żadne polskie struktury władzy kolaborującej z Niemcami. Generalne Gubernatorstwo zarządzane było przez Niemców, którzy stanowili kadrę administracyjną, policyjną i wojskową (z wyjątkiem nielicznych formacji, w których pracowali Polacy, jak np. tzw. granatowa policja). Generalne Gubernatorstwo było nielegalnym tworem okupacyjnym, zainstalowanym w sposób naruszający przepisy prawa międzynarodowego i sprzeczny z ratyfikowaną przez III Rzeszę Konwencją haską IV (1907), stąd też nie posiadało żadnej podmiotowości na arenie międzynarodowej.

Generalny Gubernator

Nieuznawany międzynarodowo zwierzchnik administracji w okupowanej Polsce.

Lp.ZdjęcieImię i nazwiskoOkres sprawowaniaPrzynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
1. Hans Frank26 października 19394 maja 1945[v]Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników

Rzeczpospolita Polska (1944–1952)[5]

Osobny artykuł: Krajowa Rada Narodowa.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

Lp.ZdjęcieImię i nazwiskoOkres sprawowaniaPrzynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
Bolesław Bierut – sprawował urząd głowy państwa jako:
  • Przewodniczący Krajowej Rady Narodowej (od 20 września do 31 grudnia 1944)[w][x]
  • Prezydent Krajowej Rady Narodowej (od 31 grudnia 1944 do 4 lutego 1947)[m]
20 września 19444 lutego 1947bezpartyjny, popierany przez Polską Partię Robotniczą[y]
Franciszek Trąbalski[z]4 lutego 19474 lutego 1947[aa]Polska Partia Socjalistyczna (lubelska)
Władysław Kowalski[ab]4 lutego 19475 lutego 1947Stronnictwo Ludowe (lubelskie)
1. Bolesław BierutPrezydent Rzeczypospolitej Polskiej[ac]5 lutego 194720 listopada 1952[6]bezpartyjny, popierany przez Polską Partię Robotniczą (do sierpnia 1948)[y]
Polska Partia Robotnicza (od sierpnia do 15 grudnia 1948)
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (od 15 grudnia 1948)

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952–1989)

Przewodniczący Rady Państwa

Osobny artykuł: Rada Państwa (Polska).

Konstytucja PRL z 22 lipca 1952 r. znosiła urząd prezydenta. Jego rolę przejęła Rada Państwa (urząd istniejący już pod rządami Małej Konstytucji z 1947 r.) – konstytucyjna kolegialna głowa państwa, na czele z Przewodniczącym Rady Państwa. Najważniejszą osobą w PRL był jednak de facto I Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Kolejnymi I sekretarzami byli: Bolesław Bierut (1948-1956), Edward Ochab (1956), Władysław Gomułka (1956-1970), Edward Gierek (1970-1980), Stanisław Kania (1980-1981), Wojciech Jaruzelski (1981-1989) i Mieczysław Rakowski (1989-1990).

Lp.ZdjęciePrzewodniczący Rady PaństwaOdDoPrzynależność partyjna lub partia popierająca
1. Bolesław Bierut
(1892–1956)
20 lutego 1947[ad]20 listopada 1952bezpartyjny (do sierpnia 1948), popierany przez Polską Partię Robotniczą[y]
Polska Partia Robotnicza (od sierpnia do 15 grudnia 1948)
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (od 15 grudnia 1948)
2. Aleksander Zawadzki
(1899–1964)
20 listopada 19527 sierpnia 1964Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Urząd nieobsadzony – zastępcy przewodniczącego:
7 sierpnia 196412 sierpnia 1964Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (Ochab i Lange) i jej partie satelickie: Stronnictwo Demokratyczne (Kulczyński), Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (Podedworny)
3. Edward Ochab
(1906–1989)
12 sierpnia 196411 kwietnia 1968Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
4. Marian Spychalski
(1906–1980)
11 kwietnia 196823 grudnia 1970
5. Józef Cyrankiewicz
(1911–1989)
23 grudnia 197028 marca 1972
6. Henryk Jabłoński
(1909–2003)
28 marca 19726 listopada 1985
7.
Wojciech Jaruzelski
(1923–2014)
6 listopada 198519 lipca 1989[ae]

III Rzeczpospolita (od 1989 roku)

31 grudnia 1989 roku weszła w życie ustawa konstytucyjna o zmianie nazwy państwa na Rzeczpospolita Polska. Do czasu zaprzysiężenia na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy, urząd ten sprawował Wojciech Jaruzelski (wcześniej Prezydent PRL).

Lp.ZdjęcieImię i nazwiskoOkres sprawowaniaPrzynależność partyjna lub partia popierająca
oddo
1.
Wojciech Jaruzelski19 lipca 1989[af]22 grudnia 1990[7]Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (do 29 stycznia 1990), bezpartyjny, popierany przez SdRP (od 29 stycznia 1990)
2. Lech Wałęsa22 grudnia 1990[ag][8][u]22 grudnia 1995„Solidarność” (od 1980 do 2005), Porozumienie Centrum (od 1990 do 1993)
3. Aleksander Kwaśniewski23 grudnia 199523 grudnia 2005[ah]Sojusz Lewicy Demokratycznej
4. Lech Kaczyński23 grudnia 200510 kwietnia 2010[ai]Prawo i Sprawiedliwość
Bronisław Komorowski10 kwietnia 2010[e][9]8 lipca 2010Platforma Obywatelska
Bogdan Borusewicz8 lipca 2010[aj]8 lipca 2010[ak][10]bezpartyjny, popierany przez Platformę Obywatelską
Grzegorz Schetyna8 lipca 2010[al]6 sierpnia 2010[10]Platforma Obywatelska
5.
Bronisław Komorowski6 sierpnia 20106 sierpnia 2015Platforma Obywatelska
6.
Andrzej Duda6 sierpnia 2015obecnie[am]Prawo i Sprawiedliwość

Długość urzędowania prezydentów

Najdłużej urzędującym prezydentem Polski był prezydent na uchodźstwie August Zaleski, pełniący tę funkcję przez 9069[11] dni. W okresie międzywojennym najdłużej urzędującym prezydentem był Ignacy Mościcki (4866[12] dni), wśród głów państwa Polski Ludowej Henryk Jabłoński (4823[13] dni), a w III RP Aleksander Kwaśniewski (3653[14] dni).

Osobą pełniącą najkrócej tymczasowo obowiązki prezydenta Polski był Bogdan Borusewicz (1 dzień). Najkrócej urzędującym prezydentem Polski był Gabriel Narutowicz, sprawujący urząd przez 2 dni. Wśród prezydentów na uchodźstwie najkrócej urzędującym prezydentem był Ryszard Kaczorowski (521[15] dni), wśród głów państwa Polski Ludowej Józef Cyrankiewicz (461[16] dni), a w III RP Wojciech Jaruzelski (356[17] dni).

Wiek prezydentów

Nie licząc 39-letniego Generalnego Gubernatora Hansa Franka, najmłodszym prezydentem Polski był Aleksander Kwaśniewski. Kiedy zaczynał pełnić tę funkcję miał 41 lat. W okresie międzywojennym najmłodszy był Stanisław Wojciechowski (53 l.), wśród prezydentów na uchodźstwie Władysław Raczkiewicz (54 l.), a wśród głów państwa Polski Ludowej Bolesław Bierut (51 l.).

Najstarszym prezydentem Polski był prezydent na uchodźstwie Edward Bernard Raczyński. Kiedy kończył pełnić tę funkcję miał 95 lat. W okresie międzywojennym najstarszy był Ignacy Mościcki (71 l.), wśród głów państwa Polski Ludowej Henryk Jabłoński (75 l.), a w III RP Bronisław Komorowski (63 l.)

Najmłodszym prezydentem Polski w ostatnim dniu urzędowania był Aleksander Kwaśniewski. Kiedy kończył pełnić tę funkcję miał 51 lat. W okresie międzywojennym najmłodszy był Gabriel Narutowicz (57 l.), wśród prezydentów na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski (71 l.), a wśród głów państwa Polski Ludowej Bolesław Bierut (60 l.).

Najstarszym prezydentem Polski w pierwszym dniu urzędowania był prezydent na uchodźstwie Edward Bernard Raczyński. Kiedy zaczynał pełnić tę funkcję miał 87 lat. W okresie międzywojennym najstarszy był Ignacy Mościcki (58 l.), wśród głów państwa Polski Ludowej Wojciech Jaruzelski (62 l.), a w III RP Bronisław Komorowski (58 l.)

Żyjący byli prezydenci

Żyjący byli prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej:

Ponadto żyją dwie osoby pełniące w przeszłości tymczasowo obowiązki prezydenta RP: Bogdan Borusewicz i Grzegorz Schetyna.

Opróżnienia urzędu, skrócenia i przedłużenia kadencji

Opróżnienia urzędu wskutek zgonu:

Opróżnienia urzędu wskutek zrzeczenia się funkcji przed upływem kadencji:

Skrócenia kadencji:

Żadnej z osób sprawujących po 1918 roku funkcję głowy państwa nie skrócono kadencji wskutek wyroku skazującego Trybunału Stanu ani uznania jej za niezdolną do sprawowania urzędu. Miały miejsce natomiast 3 przypadki skrócenia kadencji wskutek zniesienia albo zastąpienia urzędu lub zmiany sposobu jego obsadzania (nie licząc Generalnego Gubernatora Hansa Franka, który został aresztowany przez żołnierzy wojsk amerykańskich, co było równoznaczne ze skutecznym zniesieniem urzędu):

Przedłużenia kadencji:

  • Rząd RP na uchodźstwie
    • August Zaleski (przedłużenie bez podstaw prawnych formalnie zakończonej w 1954 r. kadencji prezydenckiej na czas nieokreślony, co doprowadziło do rozłamu politycznego na uchodźstwie i utworzenia Rady Trzech – opozycyjnego ośrodka przypisującego sobie uprawnienia głowy państwa)

Zobacz też

Uwagi

Przypisy