Pstrolistka sercowata

Pstrolistka sercowata[4][5], hutujnia sercowata[6], tułacz pstry[7] (Houttuynia cordata) – gatunek roślin z monotypowego rodzaju pstrolistka (Houttuynia Thunberg, Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 4: 149. 1783) z rodziny saururowatych. Występuje we wschodniej i południowej Azji, poza tym uprawiany jako roślina okrywowa i miejscami dziczejący. W krajach azjatyckich pędy i kłącza tej rośliny wykorzystywane są jako warzywo i przyprawa[8]. Liście stosowane są w medycynie tradycyjnej[3].

Pstrolistka sercowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

pieprzowce

Rodzina

saururowate

Rodzaj

pstrolistka

Gatunek

pstrolistka sercowata

Nazwa systematyczna
Houttuynia cordata Thunberg
Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 4: 149. 1783[3]
Synonimy
  • Polypara cochinchinensis Loureiro
  • Polypara cordata Kuntze[3]

Rozmieszczenie

Gatunek występuje naturalnie w rejonie Himalajów (w północnych Indiach, Nepalu, Bhutanie), w południowych i wschodnich Chinach, w Mjanmie, na Półwyspie Indochińskim, Koreańskim i w Japonii[9][3][10]. Jako gatunek dziczejący rośnie w niektórych krajach środkowej i zachodniej Europy oraz w Ameryce Północnej[10]. W Polsce rośnie tylko uprawiany[11].

Morfologia

Odmiana 'Chameleon'
Odmiana 'Plena'
Danie z kłączy pstrolistki
Pokrój
Roślina zielna o pędach nadziemnych o wysokości do 60 cm, wyrastających z gęsto rosnących i szeroko rozrastających się cienkich kłączy. Łodygi u nasady pokładają się i korzenią w węzłach. Łodygi są silnie bruzdowane, nagie lub słabo owłosione w węzłach, czasem czerwono nabiegłe[3].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, z błoniastymi przylistkami o długości od 0,5 do 2,5 cm. Ogonek liściowy do 4 cm długości. Blaszka liściowa jajowata z sercowatą nasadą o długości 4–10 cm i szerokości 2,5–6 cm, na szczycie krótko zaostrzona. Użyłkowanie tworzy 5–7 nerwów głównych i wyraźnie widoczne żyłki siatkowate[3]. U formy typowej blaszka jest ciemnozielona, u odmian bywa pstra[12].
Kwiaty
Drobne, zebrane są w gęste kłosy o długości do 2,5 cm, wyrastające naprzeciw liścia. Cztery podsadki pod kwiatostanami są białe i okazałe – osiągają 1–1,5 cm długości i 0,5–0,7 cm szerokości. Podsadki wraz z kwiatostanem tworzą pseudancjum – pozorny kwiat. Poszczególne kwiaty są pozbawione okwiatu. Pręciki występują w liczbie 3, rzadziej 4 i są dłuższe od słupka. Zalążnia jest jednokomorowa i wpół dolna, tworzona jest przez 3 owocolistki[3].
Owoce
Torebka o długości 2–3 mm, z trwałą szyjką słupka, pękająca na szczycie[3].

Biologia i ekologia

Rozwój
Bylina kwitnąca w zależności od klimatu od kwietnia do sierpnia, owocująca od czerwca do października[3]. W warunkach Europy Środkowej zaczyna kwitnienie w czerwcu[8].
Siedlisko
W obrębie naturalnego zasięgu rośnie na różnych siedliskach – na brzegach strumieni i na wilgotnych łąkach, w lasach i wąwozach, poza tym także na siedliskach ruderalnych – na obrzeżach pól, na przydrożach i wzdłuż rowów[3].

Systematyka i zmienność

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z 6 gatunków wyróżnianych w obrębie rodziny saururowatych (Saururaceae), która jest jedną z czterech rodzin wchodzących w skład rzędu pieprzowców, jednego z czterech w grupie magnoliowych[2].

Wyhodowano kilka odmian uprawnych:

  • 'Aurea' – liście z przewagą żółtego koloru[5],
  • 'Chameleon', syn. 'Tricolor', 'Variegata', 'Harlequin' – liście pstrokate, w czerwone, różowe i żółte plamy, wybarwiające się szczególnie wyraźnie jesienią[8][4][13],
  • 'Matflame' – liście w drobne czerwone i białe plamy[4],
  • 'Plena' – podsadki liczne[8][4].

Uprawa

Roślina odporna na mróz – może rosnąć w strefach mrozoodporności 5–11. Najlepiej rośnie w miejscach wilgotnych. Wymaga stanowisk lekko zacienionych i osłoniętych. W klimacie chłodniejszym znosi nasłonecznienie, wymaga jednak okrywania podczas zimy[8]. W klimacie ciepłym powinna być uprawiana w cieniu. Bywa ekspansywna w uprawie[12].

Przypisy