Referendum w ZSRR w 1991 roku
Referendum na temat zachowania Związku Radzieckiego – referendum dotyczące przyszłości Związku Radzieckiego przeprowadzone 17 marca 1991 z inicjatywy prezydenta ZSRR Michaiła Gorbaczowa.
O przeprowadzeniu referendum zdecydował 24 grudnia 1990 IV Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR.
Wbrew wynikom referendum, w sposób niedemokratyczny kontynuowano rozpad Związku Radzieckiego[1]. Związek Radziecki oficjalnie zakończył swoje istnienie 26 grudnia 1991 roku. Prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow, a także szereg historyków i badaczy nazywali rozpad państwa pogwałceniem i naruszeniem woli ludu[2][3][4].
Udziału w organizacji referendum odmówiły republiki ZSRR, które wybrały samodzielny byt państwowy: Armenia, Estonia, Gruzja, Litwa, Łotwa, Mołdawia. Decyzję o przeprowadzeniu referendum, w którym obywatele ZSRR odpowiadali na pytanie dotyczące zachowania ZSRR jako federacji suwerennych, równoprawnych republik, podjęło 9 republik radzieckich:
| Republika | Za | Przeciw | Głosy nieważne | Wszystkie głosy | Frekwencja | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Głosy | % | Głosy | % | ||||
| Armeńska SRR | - | - | - | - | - | - | - |
| Azerbejdżańska SRR | 2 709 246 | 94,1 | 169 225 | 5,9 | 25 326 | 2 903 797 | 75,1 |
| Białoruska SRR | 82,7 | 17,3 | 83,3 | ||||
| Estońska SRR | - | - | - | - | - | - | - |
| Gruzińska SRR | - | - | - | - | - | - | - |
| Kazachska SRR | 95,6 | 4,4 | 88,2 | ||||
| Kirgiska SRR | 94,5 | 5,5 | 96,4 | ||||
| Łotewska SRR | - | - | - | - | - | - | - |
| Litewska SRR | - | - | - | - | - | - | - |
| Mołdawska SRR | - | - | - | - | - | - | - |
| Rosyjska FSRR | 71,3 | 28,7 | 75,4 | ||||
| Tadżycka SRR | 96,2 | 3,8 | 94,4 | ||||
| Turkmeńska SRR | 1 766 584 | 98,3 | 31 203 | 1,7 | 97,7 | ||
| Ukraińska SRR | 70,2 | 29,8 | 83,5 | ||||
| Uzbecka SRR | 9 196 848 | 94,8 | 5,2 | 9 830 782 | 95,6 | ||
| Całkowicie | 76,4 | 23,6 | 80,0 | ||||
Wyniki w republikach, gdzie nie zostały utworzone centralne komisje wyborcze (wyniki dotyczą tych wyborców, którzy wzięli udział w głosowaniu tam, gdzie referendum było przeprowadzone):
| Republika | Frekwencja | Za |
|---|---|---|
| Gruzińska SRR | – | – |
| – Południowoosetyjski OA | 96,3 | 99,9 |
| – Abchaska ASRR | 52,4 | 98,6 |
| Mołdawska SRR | 83,3 | 98,3 |
| Łotewska SRR | 65,1 | 95,1 |
| Armeńska SRR | 72,1 | 71,6 |
| Estońska SRR | 74,2 | 95,0 |