Risto Ryti
Risto Heikki Ryti (ur. 3 lutego 1889 w Huittinen, zm. 25 października 1956 w Helsinkach) – fiński polityk, prawnik, premier (1939–1940), następnie prezydent Finlandii (1940–1944).
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
5. Prezydent Republiki Finlandii | |
Okres | od 19 grudnia 1940 |
Pierwsza dama | Gerda Ryti |
Poprzednik | |
Następca | |
Premier Republiki Finlandii | |
Okres | od 1 grudnia 1939 |
Przynależność polityczna | Narodowa Partia Postępowa |
Poprzednik | Aimo Cajander |
Następca | |
Odznaczenia | |
Życiorys
Wiosną 1914 roku przeniósł się na Uniwersytet Oksfordzki, aby kontynuować prawo. Był członkiem Fińskiej Narodowej Partii Postępowej. W latach 1921–1924 sprawował urząd ministra finansów[1], a w latach 1923–1940 oraz 1944–1945 był gubernatorem Banku Finlandii. Po agresji ZSRR na Finlandię (wojna zimowa) objął 1 grudnia 1939 funkcję premiera[2], którą pełnił do 19 grudnia 1940, gdy wskutek śmierci prezydenta Kallio został wyznaczony na jego zastępcę do końca kadencji[3]. 15 lutego 1943 został wybrany na urząd prezydenta Finlandii[3].
Ponieważ Ryti jako prezydent podjął 26 czerwca 1944 w stosunku do Niemców osobiste zobowiązanie, że Finlandia nie podpisze ze Związkiem Radzieckim separatystycznego pokoju, 4 sierpnia 1944 ustąpił ze stanowiska by umożliwić feldmarszałkowi Mannerheimowi objęcie funkcji prezydenta i zawarcie rozejmu w wojnie kontynuacyjnej z ZSRR[4]. Po rezygnacji ponownie objął obowiązki gubernatora Banku Finlandii.
Pod presją sowiecką i komunistów fińskich w 1946 roku stał się głównym oskarżonym i został skazany na 10 lat więzienia[5] pod zarzutami przystąpienia Finlandii do wojny z ZSRR w 1941, wyrażenia zgody na tranzyt wojsk niemieckich oraz umowy z Ribbentropem o niepodpisywaniu separatystycznego pokoju[1]. Jego obrońcą był były minister spraw zagranicznych Finlandii Hjalmar Procopé.
W 1949 roku został zwolniony z odbywania kary[5], wycofał się z życia publicznego.
W 1942 otrzymał węgierski Krzyż Wielki ze Świętą Koroną na Łańcuchu Orderu Zasługi[6].
Upamiętnienie
- Risto Ryti jako prezydent na znaczku pocztowym z 1941
- Tablica na domu, w którym mieszkał
Przypisy
Bibliografia
- Jonathan Clements: Mannerheim. Prezydent, żołnierz, szpieg. Dagny Kurdwanowska, Piotr Gebethner (tłum.). Replika, 2010. ISBN 978-83-7674-072-0.
- Carl Gustav Mannerheim: Wspomnienia. Krystyna Szelągowska (tłum.). Editions Spotkania, 1996. ISBN 83-86802-03-0.
Linki zewnętrzne
- Ryti, Risto (1889–1956)
- Benjamin Fredrich, Die Sonderstellung Finnlands während des Zweiten Weltkriegs