25 października

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

• 732 – Zwycięstwo armii frankijskiej nad Arabami w bitwie pod Poitiers.
• 912 – Rudolf II został królem Burgundii.
• 1131 – Ludwik VII Młody został koronowany vivente rege na króla Francji.
• 1147 – Wyprawy krzyżowe: wojska chrześcijańskie poniosły klęskę w bitwie pod Doryleum.
• 1154 – Henryk II Plantagenet został królem Anglii.
• 1241 – Kardynał Goffredo da Castiglione został wybrany na papieża i przyjął imię Celestyn IV.
• 1317 – Papież Jan XXII promulgował zbiór prawa kanonicznego Clementinae.
• 1349 – Król Majorki Jakub III poległ pod Lluchmayor w bitwie z wojskami aragońskimi.
• 1351 – II wojna o sukcesję rugijską: zwycięstwo wojsk książąt pomorskich z dynastii Gryfitów nad siłami meklemburskimi w bitwie pod Schoppenamm.
• 1356 – Przyszły król Szwecji Eryk XII Magnusson poślubił księżniczkę bawarską Beatrycze.

• 1415 – Wojna stuletnia: miażdżące zwycięstwo wojsk angielskich nad francuskimi w bitwie pod Azincourt.
• 1495 – Manuel I Szczęśliwy został królem Portugalii.
• 1521 – Powstanie Comuneros w Kastylii: kapitulacja ostatniego bastionu powstańców w Toledo.
• 1555 – Cesarz Niemiec i król Hiszpanii Karol V Habsburg ogłosił w brukselskim ratuszu swoją abdykację, do której doszło rok później.
• 1616 – Holenderski żeglarz Dirk Hartog jako drugi Europejczyk (po swoim rodaku Willemie Janszoonie) postawił nogę na ziemi australijskiej, lądując na jednej z wysp w Zatoce Rekina na wybrzeżu zachodnim.
• 1625 – Holendersko-portugalska wojna kolonialna: zwycięstwo wojsk portugalskich w bitwie pod Elminą w dzisiejszej Ghanie.
• 1671 – Włoski astronom Giovanni Cassini odkrył Japeta, jeden z księżyców Saturna.
• 1679 – Zawarto francusko-brandenburski traktat w Saint-Germain-en-Laye.
• 1697 – Założono miasto Loreto w Meksyku.
• 1707 – Cyprian I został ekumenicznym patriarchą Konstantynopola.
• 1722 – Ludwik XV został koronowany w katedrze w Reims na króla Francji.
• 1725 – Wieksznie na Litwie uzyskały prawa miejskie.
• 1743 – Francja i Hiszpania zawarły II Pakt Familijny.
• 1747 – Wojna o sukcesję austriacką: zwycięstwo floty brytyjskiej nad francuską w II bitwie u przylądka Finisterre.
• 1760 – Jerzy III Hanowerski został królem Wielkiej Brytanii.
• 1764 – Przyszły wiceprezydent i prezydent USA John Adams ożenił się z Abigail Smith.
• 1795 – Założono towarzystwo naukowe Institut de France.
• 1811 – Wojna na Półwyspie Iberyjskim: zwycięstwo wojsk napoleońskich nad hiszpańskimi w bitwie pod Saguntem.
• 1812 – Wojna brytyjsko-amerykańska: na południe od Azorów amerykański okręt wojenny USS „United States” zmusił do kapitulacji brytyjską jednostkę HMS „Macedonian”, na której wskutek ostrzału zginęło 104 marynarzy.
• 1813 – Wojna brytyjsko amerykańska: zwycięstwo wojsk brytyjskich w bitwie pod Châteauguay.
• 1828 – Otwarto Doki św. Katarzyny w Londynie.
• 1836 – Na paryskim Place de la Concorde odsłonięto 23-metrowy obelisk ze starożytnej świątyni w Luksorze, podarowany Francji w 1831 roku przez kedywa Egiptu Muhammada Alego.
• 1848 – W Trieście odbyła się premiera opery Korsarz z muzyką Giuseppe Verdiego i librettem Francesca Marii Piavego.
• 1854 – Wojna krymska: nierozstrzygnięta bitwa pod Bałakławą między sprzymierzonymi siłami brytyjsko-francusko-tureckimi a wojskami rosyjskimi.
• 1861:
  • Wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w I bitwie pod Springfield.
  • Założono pierwszą kanadyjską giełdę papierów wartościowych Toronto Stock Exchange.
• 1865 – U wybrzeży Georgii zatonął podczas huraganu bez strat w ludziach amerykański parowiec SS „Republic”.
• 1875 – W Bostonie odbyło się prawykonanie I Koncertu fortepianowego Piotra Czajkowskiego.
• 1880 – Aleksandros Kumunduros został po raz trzeci premierem Grecji.
• 1888 – Austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (279) Thule.
• 1889 – Sanetomi Sanjō został premierem Japonii.
• 1899 – Gen. Manuel Pando został prezydentem Boliwii.
• 1900 – Wielka Brytania zanektowała Transwal.
• 1901 – 19 osób zginęło, a 12 odniosło obrażenia w pożarze ośmiopiętrowego domu meblowego „Wilkinson & Company” w centrum Filadelfii.
• 1902 – Konsekrowano meczet w Mińsku.
• 1905 – Powstała Francuska Federacja Protestancka.
• 1906:
  • Georges Clemenceau został premierem Francji.
  • Na wybrzeżu Oregonu, w drodze do rzeki Kolumbia, osiadł bark „Peter Iredale”, którego wrak pozostaje do dzisiaj atrakcją turystyczną.
• 1912 – W Stuttgarcie odbyła się prapremiera opery Ariadna na Naksos z muzyką Richarda Straussa i librettem Hugo von Hofmannsthala.
• 1913 – W Wiedniu odbyła się prapremiera operetki Polska krew z muzyką Oskara Nedbala i librettem Leo Steina.
• 1918 – U wybrzeży południowej Alaski zatonął kanadyjski statek pasażerski „Princess Sophia”, w wyniku czego zginęło 356 osób.
• 1922 – Wojna domowa w Rosji: bolszewicy zdobyli Władywostok.
• 1924 – W wodach u wybrzeży ówczesnego Związku Południowej Afryki po raz pierwszy rzekomo zaobserwowano kryptydę trunko.
• 1927:
  • Sardar Szir Ahmad został pierwszym premierem Afganistanu.
  • U wybrzeży Brazylii zatonął włoski statek pasażerski „Principessa Mafalda”, w wyniku czego zginęło 312 osób.
• 1930:
  • 99 górników zginęło w wyniku eksplozji w kopalni węgla kamiennego w Quierschied w niemieckim kraju Saary.
  • W bazylice św. Franciszka w Asyżu odbył się ślub cara Bułgarii Borysa III z księżniczką sabaudzką Joanną.
• 1932 – George Lansbury został wybrany na przewodniczącego brytyjskiej Partii Pracy.
• 1935 – Clement Attlee został wybrany na przewodniczącego brytyjskiej Partii Pracy.
• 1936 – Został zawarty układ Niemcy-Włochy (oś Berlin-Rzym).
• 1937 – Celâl Bayar został premierem Turcji
• 1938 – Rząd Benito Mussoliniego ogłosił Libię integralną częścią Włoch.
• 1939 – Bitwa o Atlantyk: u wybrzeży Dover brytyjskie okręty zatopiły U-Boota U-16 wraz z całą, 28-osobową załogą
• 1940:
  • Premiera amerykańskiej komedii romantycznej Siedmiu grzeszników w reżyserii Taya Garnetta.
  • W nocy z 24 na 25 października w nalocie na miasta Harwich i Felixstowe po raz pierwszy w czasie bitwy o Anglię wzięło udział lotnictwo włoskie.
• 1941 – Upłynął ostateczny termin przeprowadzki do getta żydowskiego w Rydze, w którego granicach znalazło się 29,6 tys. osób.
• 1943 – Front wschodni: Armia Czerwona wyzwoliła Dniepropetrowsk.
• 1944:
  • Adolf Hitler wydał dekret powołujący Volkssturm.
  • Wojna o Pacyfik: w Cieśninie Tajwańskiej został zatopiony własną torpedą, która zboczyła z kursu, amerykański okręt podwodny USS „Tang”, w wyniku czego zginęło 78 członków załogi, a 9 uratowanych (wraz z kapitanem) trafiło do japońskiej niewoli; zwycięstwem aliantów zakończyła się bitwa w zatoce Leyte.
• 1945 – Wojska japońskie na Tajwanie poddały się oddziałom Czang Kaj-szeka.
• 1950 – Chiny włączyły się do wojny koreańskiej, wysyłając armię kilkuset tysięcy tzw. ochotników ludowych.
• 1951 – Rozpoczęły działalność Japan Airlines.
• 1955:
  • Dokonano oblotu szwedzkiego myśliwca Saab J35 Draken.
  • Zmarła na białaczkę 12-letnia Japonka Sadako Sasaki, która jako dwulatka przeżyła atak atomowy na Hiroszimę. Do chwili śmierci złożyła 644 z 1000 papierowych żurawi, co według japońskiej legendy miałoby doprowadzić do jej wyzdrowienia.
• 1956:
  • Adolf Hitler został urzędowo uznany za zmarłego.
  • Powstanie węgierskie: przed budynkiem parlamentu w Budapeszcie komunistyczna policja polityczna ÁVH dokonała masakry około stu demonstrantów.
  • Sam Yun został premierem Kambodży.
• 1960 – Amerykańska firma Bulova zaprezentowała pierwszy na świecie zegarek naręczny zasilany bateryjnie Accutron 214.
• 1962:
  • Kryzys kubański: podczas posiedzenia Rady Bezpieczeństwa ONZ amerykański ambasador Adlai Ewing Stevenson II przedstawił zdjęcia radzieckich instalacji rakietowych na Kubie.
  • Uganda została członkiem ONZ.
• 1965 – Do nieczynnego obecnie portu w Tel Awiwie przybił ostatni statek.
• 1966 – Lon Nol został premierem Kambodży.
• 1967 – Abd al-Hamid al-Bakkusz został premierem Libii.
• 1968 – Należący do Northeast Airlines samolot Fairchild F-27, lecący z Bostonu do Montpelier w stanie Vermont, rozbił się podczas podchodzenia do międzylądowania w Lebanon w stanie New Hampshire, w wyniku czego zginęły 32 osoby, a 10 zostało rannych.
• 1970 – Papież Paweł VI kanonizował czterdziestu męczenników Anglii i Walii.
• 1971:
  • Uchwalono rezolucję nr 2758 na mocy której ChRL uzyskała wszystkie chińskie prawa w ONZ. Tajwan został usunięty z organizacji.
  • Zainaugurował działalność Uniwersytet w niemieckim Kassel.
• 1973 – Zawieszeniem broni zakończyła się arabsko-izraelska wojna Jom Kipur.
• 1975 – Samolot transportowy Boliwijskich Sił Powietrznych Convair CV-440 rozbił krótko po starcie z La Paz, w wyniku czego zginęło wszystkich 55 osób na pokładzie.
• 1978:
  • Ahmed Abdallah został po raz drugi prezydentem Komorów.
  • Premiera amerykańskiego horroru Halloween w reżyserii Johna Carpentera.
• 1979 – Kraj Basków uzyskał autonomię.
• 1980:
  • Odkryto księżyce Saturna: Pandorę i Prometeusza.
  • Przyjęto Konwencję haską dotyczącą cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę.
  • Szafik Wazzan został premierem Libanu.
• 1983 – Wojska amerykańskie dokonały inwazji na Grenadę w celu stłumienia komunistycznej rebelii.
• 1984 – W Turcji wykonano ostatni wyrok śmierci na skazanym na mocy prawa wojskowego zabójcy 3 policjantów Hidirze Aslanie.
• 1985 – Założono linie lotnicze Emirates.
• 1986 – Wszedł do służby lotniskowiec USS „Theodore Roosevelt”.
• 1987 – Włoski lekarz i naukowiec Giuseppe Moscati został kanonizowany przez papieża Jana Pawła II.
• 1990:
  • Albański prozaik i poeta Ismail Kadare otrzymał azyl polityczny we Francji.
  • Rada Najwyższa Kazachstanu przyjęła deklarację niepodległości (od ZSRR).
  • W ramach ściśle tajnej operacji „Samum”, przeprowadzonej przez polski wywiad (ZW UOP), ewakuowano z Iraku sześciu agentów wywiadu amerykańskiego.
• 1991:
  • Dokonano oblotu samolotu pasażerskiego Airbus A340.
  • Ostatni żołnierze jugosłowiańscy opuścili terytorium Słowenii.
• 1992 – Obywatele Litwy zaaprobowali w referendum nową konstytucję.
• 1993:
  • Crispin Anselm Sorhaindo został prezydentem Dominiki.
  • Liberalna Partia Kanady wygrała wybory parlamentarne.
• 1995:
  • Dokonano pierwszego próbnego wystrzelenia rosyjskiego pocisku balistycznego Iskander.
  • Premiera jugosłowiańskiego filmu Underground w reżyserii Emira Kusturicy.
• 1997 – Gen. Denis Sassou-Nguesso, po obaleniu Pascala Lissouby, został po raz trzeci prezydentem Konga.
• 2000 – 84 osoby zginęły w katastrofie samolotu Ił-18, należącego do Sił Powietrznych Federacji Rosyjskiej w gruzińskim Batumi.
• 2001:
  • Wydano system operacyjny Microsoft Windows XP.
  • Została przyjęta nowa flaga Rwandy.
• 2003:
  • W Lizbonie otwarto Stadion Światła, który zastąpił otwarty w 1954 i wyburzony stadion o tej samej nazwie.
  • Został aresztowany właściciel rosyjskiego koncernu jaftowego Jukos Michaił Chodorkowski.
• 2005 – Masakra 85 muzułmanów w Tak Bai w Tajlandii.
• 2006 – W kanadyjskim Vancouver urodziły się zrośnięte mózgami bliźniaczki syjamskie Krista i Tatiana Hogan.
• 2007:
  • Pierwszy komercyjny lot Airbusa A380 na trasie Singapur-Sydney.
  • W Watykanie ujawniono dokumenty z procesu templariuszy.
• 2009 – 155 osób zginęło, a około 500 zostało rannych w zamachach bombowych w Bagdadzie.
• 2010 – Rozpoczęła się erupcja wulkanu Merapi na Jawie.
• 2012 – Bidzina Iwaniszwili został premierem Gruzji.
• 2018 – Sahle-Work Zewde jako pierwsza kobieta została wybrana przez Federalne Zgromadzenie Parlamentarne na urząd prezydenta Etiopii.
• 2020 – Uruchomiono metro w pakistańskim Lahaurze.
• 2021 – W Sudanie doszło do wojskowego zamachu stanu, w wyniku którego uwięziono premiera Abd Allaha Hamduka, zdymisjonowano rząd i wprowadzono stan wyjątkowy.
• 2022 – Rishi Sunak został premierem Wielkiej Brytanii.
• 2023 – 40-letni szaleniec Robert Card zastrzelił 18 osób i ranił 13 innych w Lewiston w stanie Maine, po czym popełnił samobójstwo.

Zdarzenia astronomiczne i eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy