Skały osadowe

Skały osadowe (sedymentacyjne) – jeden z trzech głównych typów skał (obok skał magmowych i metamorficznych) budujących skorupę ziemską, powstają przez nagromadzenie się materiału przenoszonego przez czynniki zewnętrzne (np. wodę, lodowiec, wiatr), na skutek jego osadzania się lub wytrącania z roztworu wodnego. Nauka zajmująca się powstawaniem skał osadowych to sedymentologia^[1]^[2].

Podział

Ze względu na sposób powstania wyróżnia się:

skały okruchowe (klastyczne) – powstałe w wyniku nagromadzenia materiału pochodzącego z rozkruszenia starszych skał, jego przetransportowania i osadzenia przez wodę, wiatr lub lód:
- skały bardzo drobnookruchowe (pelity): ił, iłowiec, łupek ilasty;
- skały drobnookruchowe (aleuryty): muł, mułowiec, łupki osadowe;
- skały średniookruchowe (psamity): piasek, piaskowiec, arkoza, szarogłaz;
- skały grubookruchowe (psefity): gruz, żwir, brekcja, zlepieniec;
skały piroklastyczne – powstałe z materiałów wyrzuconych w powietrze w czasie erupcji wulkanicznej, np. tuf wulkaniczny, tufit;

skały rezydualne (alitowe, regolit) – zwietrzelina powstała „in situ” (na miejscu) w wyniku wietrzenia skał (przede wszystkim węglanowych):
- terra rossa, lateryt, boksyt.

skały chemogeniczne (pochodzenia chemicznego) – powstałe w wyniku rozpuszczenia składników skał starszych i ponownego wytrącenia osadu wskutek parowania lub reakcji chemicznych z udziałem (albo bez) organizmów żywych:
- węglanowe – wapienie, dolomit, margiel – skała mieszana;
- skały krzemionkowe – gejzeryt, kwarcyt, krzemień, rogowiec, martwica krzemionkowa, opoka;
- skały żelaziste – żelaziak, ruda darniowa;
- skały gipsowe i skały solne – gips, anhydryt, sól kamienna, sole potasowe;
- skały fosforanowe – fosforyt, guano;
- skały manganowe, siarkowe (siarka rodzima), skały strontowe, skały barytowe, skały fluorytowe;