Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji

Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (SDPRR) lub RSDPR – Rosyjska Socjal-Demokratyczna Partia Robotnicza (ros. РСДРП – Россійская соціалъ-демократическая рабочая партія^[1]) – rosyjska socjaldemokratyczna partia polityczna działająca w latach 1898–1918.

Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji

Россійская соціалъ-демократическая рабочая партія

Państwo	Rosyjska FSRR
Skrót	РСДРП
Lider	Julij Martow (mienszewicy), Włodzimierz Lenin (bolszewicy)
Data założenia	1898
Data rozwiązania	1920
Adres siedziby	Piotrogród
Ideologia polityczna	socjaldemokracja, socjalizm frakcje:  • bolszewicy (marksizm)  • mienszewicy (socjaldemokracja)
Członkostwo międzynarodowe	Druga Międzynarodówka
Barwy	czerwień
Multimedia w Wikimedia Commons

Została utworzona 13 marca 1898 roku w Mińsku przez grupę działaczy skupionych wcześniej w Związku Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej. Jej sekcjami autonomicznymi były SDKPiL i Bund. Działała zarówno na emigracji, jak i na terenie Rosji. Partia dysponowała licznymi organami prasowymi, w tym Iskrą^[2]. Od 1903 roku, po II zjeździe partii w Brukseli i Londynie, podzielona na frakcje bolszewików i mienszewików. Rozłam w partii spowodowany został przez spór pomiędzy Włodzimierzem Leninem a Julijem Martowem. Martow twierdził, że członkowie partii powinni działać niezależnie od kierownictwa partii, Lenin nie zgodził się z tym i podkreślił potrzebę silnego przywództwa. Sprawę poddano pod głosowanie. Martow wygrał je, otrzymując 28 do 22 głosów^[3]. Debata była kontynuowana po głosowaniu, przez co wielu działaczy Martowa opuściło Kongres w trakcie jego trwania na znak protestu. Lenin wykorzystał ten fakt w celach propagandowych i nazwał swoją frakcję bolszewikami, czyli większością. Oponentów popierających Martowa określił natomiast mienszewikami, czyli mniejszością. Niemniej jednak bolszewicy w kolejnych latach rzeczywiście stali się w partii większością i cieszyli się większym poparciem społecznym^[4]. Niektórzy członkowie partii próbowali zjednoczyć zwaśnione frakcje, co się nie udało^[5].

Trzecią frakcją w SDPRR była działająca od 1913 frakcja międzydzielnicowców. Podczas rewolucji 1905 jej liczebność zaczęła znacząco wzrastać; w 1907 liczyła 84 300 członków, w tym 46 100 bolszewików i 38 200 mienszewików. Po upadku caratu i powrocie Lenina z emigracji wobec polityki przedstawionej przez niego w tezach kwietniowych drogi frakcji SDPRR ostatecznie się rozeszły^[6], a frakcje wyodrębniły się w partie. Po rewolucji październikowej i stworzeniu monopartyjnej dyktatury przez bolszewików^[7] sprawująca władzę partia bolszewików utworzyła Rosyjską Komunistyczną Partię (bolszewików), natomiast partia mienszewików po przejściowym okresie tolerowanego istnienia w RFSRR w czasie rosyjskiej wojny domowej^[8] została ostatecznie zdelegalizowana przez bolszewików w roku 1920, a jej czołowi aktywiści udali się na wymuszoną emigrację.