Suchowola

Miasto królewskie, z dziedzictwem kulturowym^[5], w ekonomii grodzieńskiej położone było w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego^[6]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. białostockiego.

Założona jako wieś królewska w XVI w. w czasie zasiedlania królewskiej Puszczy Nowodworskiej^[7]. Nazwa związana z powstaniem na tzw. „suchym korzeniu”, tj. na zrębie, drugi człon – wola – od dania wolnego czasu na spłacenie czynszu i innych należności. Rozwijała się jako miasto przy szlaku handlowym z Mazowsza do Grodna. W wiekach XVII i XVIII rozwinięty handel zbożem i bydłem oraz końmi. Na rozwój miasta wpłynęli Tatarzy zajmujący się wyprawianiem skór i Żydzi zajmujący się handlem i rzemiosłem. W 1777 Suchowola otrzymała prawa miejskie, odebrane w 1950. 1 stycznia 1997 ponownie nadano jej status miasta.

W 1775 kartograf i astronom królewski Szymon Sobierajski określił Suchowolę jako miejsce, gdzie krzyżują się linie łączące najdalsze punkty Europy^[8]. Od tej pory Suchowola uważana jest za geometryczny środek Europy. W parku ustawiono głaz oraz tablicę symbolizującą ten fakt.

Jesienią 1941 Niemcy utworzyli w Suchowoli getto dla ludności żydowskiej^[9]. Oprócz miejscowych Żydów trafiło tam również ok. 2600 Żydów z Dąbrowy Białostockiej, Janowa, Jasionówki, Korycina, Lipska, Nowego Dworu i Sidry^[9]. Ogółem przez getto przeszło ok. 5 tys. osób^[9]. 2 listopada 1942 zostało ono zlikwidowane, a jego mieszkańców wywieziono do obozu przejściowego w Kiełbasinie pod Grodnem^[9]. Zginęli w obozie zagłady w Treblince^[10].

W miejscowości działa (założona w 1959 roku) Młodzieżowa Orkiestra Dęta Zespołu Szkół w Suchowoli, laureat wielu krajowych i zagranicznych nagród i wyróżnień.

Osobny artykuł: Izba Pamięci ks. Jerzego Popiełuszki w Suchowoli.

• klasycystyczny kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła,1884-1885 (wcześniej w tym miejscu stał ufundowany przez Zygmunta Augusta kościół drewniany o tej samej nazwie), nr rej.: 779 z 30.12.1993
• drewniany wiatrak holender, pocz. XX w., nr rej.: 223 z 24.10.1996^[11].
• szereg budynków z przeł. XIX/XX w.
• głaz i tablica informująca o nadaniu miana środka Europy
• stalowy Łuk papieski o ażurowej konstrukcji – element ołtarza polowego na lotnisku Krywlany w Białymstoku w czasie wizyty papieża Jana Pawła II w 1991 r.

Miasto w 2012 roku miało 2259 mieszkańców^[12].

• Piramida wieku mieszkańców Suchowoli w 2014 roku^[1].

Przez miejscowość przechodzą drogi:

• droga międzynarodowa E67 Helsinki – Kowno – Warszawa – Praga,
• droga krajowa nr 8 Kudowa-Zdrój – Wrocław – Warszawa – Białystok – Suwałki – Budzisko

• 
  Plan miasta
• 
  Pl. Kościuszki w Suchowoli
• 
  Łuk papieski
• 
  Głaz z napisem
  „Środek Europy”
• 
  Pomnik Jerzego Popiełuszki w parku miejskim im. Ks. Jerzego Popiełuszki
• 
  Pomnik ku czci zamordowanych w 1920 roku na cmentarzu żydowskim

• 5 Pułk Litewski Przedniej Straży
• Cmentarz żydowski w Suchowoli
• Dziedzictwo kulturowe Kalwarii i Suchowoli

• G. Ryżewski, Początki miejskości Suchowoli, [w:] Małe Miast. Kultura, red. M. Zemło, Supraśl 2004.

• Suchowola 2.) wś, powiat sokólski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 542 .