Tyr (bóg)

Tyr (Týr) – jeden z głównych bogów nordyckich z dynastii Azów. Jego inne imiona to Tiu, Tiw, Ziu lub Tîwaz. U Sasów i Anglów czczony pod imieniem Saxnot.

Tyr

bóg wojny, walki, siły, honoru, prawa, sprawiedliwości
Tyr i Fenrir
Inne imiona	Tiu, Tiw, Ziu, Tîwaz
Występowanie	mitologia nordycka
Atrybuty	Magiczny miecz, Jedna ręka, Runa w kształcie strzały lub dzidy[1]
Rodzina
Ojciec	Hymir

Tyr to syn Hymira, bóg wojny, walki i siły, a także honoru, prawa, sprawiedliwości. Zwany był "jednorękim", gdyż stracił rękę podczas próby poskromienia wilka Fenrira. Bogowie, zdając sobie sprawę z zagrożenia, jakie stanowi ten potwór, poprosili krasnoludy o sporządzenie cienkiej i delikatnej sieci, do założenia której starali się podstępem nakłonić Fenrira. Wilk pozwolił sobie nałożyć sieć pod warunkiem, że jeden z bogów włoży dłoń do jego pyska. Gdy odkrył, że wpadł w pułapkę, odgryzł dłoń Tyra, ponieważ to właśnie on przyjął ryzykowny zakład.

Tyr rozstrzygał losy bitew^[2].

Uważa się, że Tyr pierwotnie pełnił rolę bóstwa naczelnego, którą stracił później na rzecz Odyna. Jego kult nie był w późniejszym okresie silny, jego przejawami były jedynie modlitwy kierowane do niego przed bitwą. Uważano go za personifikację nieba. Gdy nadejdzie Ragnarök, Tyr będzie walczył z Garmem, psem bogini Hel. W wyniku tej walki zabiją się obaj nawzajem.

Tyrowi jest poświęcona runa Tiwaz o kształcie przypominającym dzidę, którą zwyczajowo umieszczano na głowni miecza. Symbolem tym posługiwano się w nazistowskich Niemczech, nadając mu nowe ideologiczne znaczenie (min. Zjednoczenie Niemieckie, Niemieckie Stowarzyszenie Ludowe w Polsce). Po II wojnie światowej runa Tiwaz była wykorzystywana przez ugrupowania rasistowskie^[3].

Od jego imienia pochodzi nazwa wtorku w języku duńskim, norweskim (Tirsdag), szwedzkim (Tisdag) i angielskim (Tuesday) = 'dzień Tyra'.