Wisła Wielka

Nazwa miejscowości pochodzi od rzeki Wisły i po raz pierwszy zanotowana została po łacinie jako Vizla. W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod dwiema nazwami: niemiecką Polnisch Weichsel oraz nazwą w gwarze śląskiej – Polskowisła^[6].

Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie protekcyjnym biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z dnia 25 maja 1223 roku wydanym na prośbę księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza dla klasztoru premonstrantek w Rybniku, w którym to wymieniono około 30 miejscowości mających im płacić dziesięcinę. Pośród 14 miejscowości kasztelanii cieszyńskiej wymieniona jest również Vizla^[9][10][11]. Około 1290 roku najpewniej na rzece Wiśle została ustanowiona granica pomiędzy nowym Księstwem Cieszyńskim a księstwem raciborskim, pozostawiając Wisłę po stronie raciborskiej. W 1327 książę raciborski Leszek złożył hołd lenny królowi czeskiemu, odtąd również okręg pszczyński i Wisła Wielka pozostawały w granicach Królestwa Czech.

W następnym stuleciach ujawniają się już dwie miejscowości o nazwie Wisła. Jako pierwsza ujawniła się Wisła Niemiecka, w spisie świętopietrza z 1326 roku^[12]. Prawdopodobnie w drugiej połowie XIV wieku we wschodniej części wsi nastąpiła ponowna jej lokacja, na prawie polskim^[9]. Stąd w następnych wieku, w 1424 lub 1427 ujawniła się Wisła Polska, a więc obecna Wisła Wielka^[9]. Dokładnie 13 września 1427 Helena Korybutówna, księżna raciborska i pani na Pszczynie, sprzedała dwór w Wiśle Polskiej wraz z 14 prętami roli, łąkami, pastwiskami i innymi przynależnościami Andrzejowi Jałowcowi ze Strumienia^[13]. Rozróżnienie Wisły Niemieckiej od Polskiej wiązało się zapewne z tym, że ta pierwsza funkcjonowała na prawie niemieckim a druga urządzona była według polskiego prawa osadniczego. Ponadto odróżniało je to, że Wisła Niemiecka była wsią szlachecką, kiedy Polska Wisła stanowiła własność panów na Pszczynie. W dokumencie sprzedaży okręgu pszczyńskiego przez księcia cieszyńskiego Kazimierza II Aleksemu Thurzo z 1517 wes Wisla Polska wymieniona została wśród 50 wsi komory pszczyńskiej^[14][15].

W 1742 po zwycięskiej I wojnie śląskiej Prusy zaanektowały większość Śląska, w tym Wisłę Polską, a nowa granica prusko-austriacka przebiegała na południu wsi wzdłuż rzeki Wisły. W 1 poł. XIX wieku swój majątek posiadał w Brzozowie polski szlachcic, uczestnik powstania listopadowego i podróżnik Władysław Wężyk. Zmarł podczas epidemii tyfusu w założonym przez siebie szpitalu w oficynie swojego dworku 15 lutego 1848^[16][17].

Własną szkołę tutejsza miejscowość posiadała od 1880 roku. W 1864 zbudowano kaplicę, którą rozbudowano do rozmiarów kościoła w roku 1884. W 1924 wioska oderwała się od starej parafii Matki Bożej Szkaplerznej w Brzeźcach i utworzyła własną parafię pw. Trójcy Przenajświętszej.

Zmiana nazwy wsi na Wisłę Wielką nastąpiła u schyłku XIX wieku, w dobie administracji pruskiej. Z nastaniem II Rzeczypospolitej nie wrócono do dawnej nazwy, ale dla równowagi sąsiednią Wisłę Niemiecką nazwano Wisłą Małą.

3 września 1939 niemiecki Freikorps rozstrzelał tutaj Karola Mrzyka (lat 29), Józefa Silbersteina (lat 53), Kurta Silbersteina (lat 20), Rutę Silberstein (lat 20)^[18].

Południowe skrawki Wisły Wielkiej zostały w 1955 r. zalane wodami Jeziora Goczałkowickiego.

W latach 1945-1954 i 1973-1975 miejscowość była siedzibą gminy Wisła Wielka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

We wsi znajduje się zabytkowy^{[potrzebny przypis]} kościół pw św. Trójcy z XIX wieku.

• 
  Kościół pw. Świętej Trójcy
• 
  Szkoła Podstawowa

W miejscowości działa klub sportowy LKS Wisła Wielka założony w 1950 roku przez czwórkę zapalonych działaczy sportowych: Aleksandra Skorupkę, Antoniego Wuzika, Aleksego Kuźnika i Ludwika Żemłę.W sezonie 2018/2019 klub wygrał rozgrywki na szczeblu "A" klasy i awansował do klasy "okręgowej"

• Wisła, Wisła Mała, Wisławie

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).
• Ewelina Szuster: Wisła Wielka 1223-1998. Monografia miejscowości od jej zarania do czasów współczesnych. Pszczyna: 1998. ISBN 83-909538-1-1.brak strony w książce