Witeryt
Witeryt (witheryt) – minerał z gromady węglanów. Należy do grupy minerałów bardzo rzadkich. Nazwany od imienia Williama Witheringa, angielskiego botanika i mineraloga, odkrywcy tego minerału.
 | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny | BaCO3 – węglan baru |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa | 3,5 |
| Przełam | nierówny, muszlowy |
| Łupliwość | niewyraźna |
| Układ krystalograficzny | rombowy (kryształy zbliźniaczone w formie pseudoheksagonalnych piramid) |
| Gęstość minerału | 4,27 do 4,35 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa | biała, także bezbarwny; szary i żółtobiały, niekiedy zielony. |
| Rysa | biała |
| Połysk | szklisty lub matowy, na przełamie żywiczny |
Charakterystyka
Właściwości
Bardzo często tworzy zbliźniaczenia kryształy przyjmują postać bipiramidy heksagonalnej lub słupa o przekroju sześcioboku. Kryształy bardzo często maja równoległe do podstawy prążkowanie. Dobrze wykształcone kryształy narosłe występują w druzach w formie szczotek krystalicznych. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, promienistych, groniastych, naciekowych. Tworzy też naskorupienia. Tworzy kryształy mieszane z aragonitem, cerusytem, stroncjanitem. Z węglanem wapnia tworzy roztwór stały zwany alsonitem. Jest kruchy, przezroczysty do przeświecającego. Rozpuszcza się w zimnym, rozcieńczonym kwasie solnym – wywołuje gwałtowne „burzenie się” (wydziela dwutlenek węgla). Jest trujący. W świetle ultrafioletowym wykazuje efekt fluorescencji – świeci białoniebieskim światłem. Barwi płomień na żółtozielono (zawartość baru).
Występowanie
Powstaje w stosunkowo niskich temperaturach, jest typowym minerałem żył hydrotermalnych. Najczęściej występuje w złożach lub gniazdach kruszcowych w paragenezie z barytem, kalcytem, fluorytem, galeną, sfalerytem. Bywa spotykany w utworach metamorficznych.
Miejsca występowania:
- Na świecie: USA – Kalifornia, Illinois, Kentucky, Wielka Brytania, Rosja, Austria, Francja, Japonia, Niemcy.
- W Polsce: został stwierdzony w okolicach Tarnowskich Gór na Górnym Śląsku, na Suwalszczyźnie w rejonie Tajna.
Zastosowanie
- jako ruda baru wówczas, gdy tworzy duże złoża,
- wykorzystuje się go również do wytwarzania specjalnych rodzajów szkła optycznego,
- jako trutka na szczury,
- ma znaczenie naukowe,
- rzadko spotykany, wyjątkowo ceniony kamień kolekcjonerski[potrzebny przypis] (czasami szlifowany).
Bibliografia
- Nikodem Sobczak, Tomasz Sobczak; Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych, Warszawa, PWN, 1998, ISBN 83-01-12493-8.
- Annibale Mottana, Rodlfo Crespi, Guiseppe Liborio; Minerały i skały. Przewodnik do rozpoznawania, Warszawa, wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 1998, ISBN 83-7073-193-7.
- Minerały i kamienie szlachetne Warszawa, wyd. Horyzont Grupa Wydawnicza Bertelsmannn Media, 2002, ISBN 83-7311-317-7.