Wojska Obrony Terytorialnej

Początek tworzenia systemu obrony terytorialnej w Polsce w obecnej formie rozpoczął się 30 grudnia 2015 od powołania przez ówczesnego ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza pełnomocnika ds. Utworzenia Obrony Terytorialnej, którym został Grzegorz Kwaśniak^[6]. Następnym etapem było podpisanie przez Ministra Obrony Narodowej Koncepcji utworzenia obrony terytorialnej, które odbyło się dnia 25 kwietnia 2016 w Liceum Ogólnokształcącym im. Waldemara Milewicza w Warszawie^[7].

WOT zostały utworzone 1 stycznia 2017 na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw^[8], która została podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę 20 grudnia 2016^[9]. Od 23 kwietnia 2022 działalność WOT reguluje ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, która w momencie wejścia w życie zastąpiła ustawę z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej^[10].

29 marca 2017 Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej osiągnęło zdolność do działania oraz formalnie przejęło dowództwo nad trzema pierwszymi brygadami WOT zlokalizowanymi w Białymstoku, Lublinie oraz Rzeszowie^[11]. 21 maja 2017 w Białymstoku, Lublinie oraz Rzeszowie odbyły się pierwsze w historii WOT przysięgi wojskowe^[12].

Na stworzenie Wojsk Obrony Terytorialnej w 2017 przeznaczono 1 096 908 000 zł^[13]. Plany formowania WOT z 2016 zakładały, że liczba żołnierzy obrony terytorialnej ma docelowo osiągnąć 53 tysiące. Względy finansowe spowodowały weryfikację tej liczby, jeszcze w październiku 2018 MON planował na 2019 liczebność WOT na poziomie 31,6 tys. żołnierzy, w tym 27 tys. żołnierzy niezawodowych^[14]. Proces budowy formacji pozwolił określić możliwości szkoleniowe WOT na ok. 10 tys. nowych żołnierzy rocznie^[15]. Na koniec 2017 liczba żołnierzy wynosiła ponad 7600^[13]. W grudniu 2019 roku przekroczono stan 24 tys.^[16] a na koniec 2021 32 tys.^[17]

Na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej przejęło i kultywuje dziedzictwo tradycji Komendy Głównej Armii Krajowej (1942–1945)^[18]. Święto Wojsk Obrony Terytorialnej obchodzone jest 27 września^[19]. 1 marca 2024 prezydent Andrzej Duda wręczył sztandar wojskowy Dowództwu Wojsk Obrony Terytorialnej^[20].

• Insygnia Dowództwa WOT
• 
  Odznaka pamiątkowa
  – awers
  (od 2020)
• 
  Odznaka pamiątkowa
  – rewers
  (od 2020)
• 
  Odznaka rozpoznawcza na mundur wyjściowy
  (2018–19)
• 
  Odznaka rozpoznawcza na mundur polowy
  (2018–19)
• 
  Odznaka rozpoznawcza na mundur wyjściowy
  (od 2019)
• 
  Odznaka rozpoznawcza na mundur polowy
  (od 2019)

Wojska Obrony Terytorialnej przeznaczone są do:

• prowadzenia działań obronnych we współdziałaniu z wojskami operacyjnymi oraz wsparcia elementów układu pozamilitarnego;
• prowadzenia samodzielnych działań niekonwencjonalnych, przeciwdywersyjnych i przeciwdesantowych;
• udziału w zabezpieczeniu przyjęcia i rozwinięcia sojuszniczych sił wzmocnienia w nakazanych rejonach;
• realizacji przedsięwzięć z zakresu: zarządzania kryzysowego, zwalczania klęsk żywiołowych oraz likwidacji ich skutków, ochrony mienia, akcji poszukiwawczo-ratowniczych^[8];
• prowadzenie działań informacyjnych^[21].

Stan na rok (2017–2020)

• Dowództwo i sztab – (Warszawa); (Zegrze)
  • Centrum Szkolenia Wojsk Obrony Terytorialnej im. kpt. Eugeniusza Konopackiego w Toruniu
  • 1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej im. płk Władysława Liniarskiego ps „Mścisław” w Białymstoku^[22]
  • 2 Lubelska Brygada Obrony Terytorialnej im. mjr Hieronima Dekutowskiego ps. „Zapora” w Lublinie^[23]
  • 3 Podkarpacka Brygada Obrony Terytorialnej im. płk Łukasza Cieplińskiego w Rzeszowie^[24]
  • 4 Warmińsko-Mazurska Brygada Obrony Terytorialnej im. kpt Gracjana Klaudiusza Fróga, ps. „Szczerbiec” w Olsztynie^[25]
  • 5 Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej im. ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. „Rój” w Ciechanowie^[26]
  • 6 Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej im. rotmistrza Witolda Pileckiego w Radomiu^[27]
  • 7 Pomorska Brygada Obrony Terytorialnej im. kpt mar. Adama Dedio w Gdańsku^[28]
  • 8 Kujawsko-Pomorska Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. bryg. Elżbiety Zawackiej ps. „Zo” w Bydgoszczy^[29][30][31]
  • 9 Łódzka Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. bryg. Stanisława Sojczyńskiego, ps. „Warszyc” w Łodzi^[32][28]
  • 10 Świętokrzyska Brygada Obrony Terytorialnej im. mjr Eugeniusza Gedymina Kaszyńskiego, ps. „Nurt” w Kielcach^[28]
  • 11 Małopolska Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. bryg. Leopolda Okulickiego, ps. „Niedźwiadek” w Krakowie
  • 12 Wielkopolska Brygada Obrony Terytorialnej im. gen. bryg. Stanisława Taczaka w Poznaniu^[33]
  • 13 Śląska Brygada Obrony Terytorialnej im. ppłk Tadeusza Puszczyńskiego ps. „Konrad Wawelberg” w Katowicach^[34]
  • 14 Zachodniopomorska Brygada Obrony Terytorialnej im. ppłk. dypl. Stanisława Jerzego Sędziaka, ps. „Warta” w Szczecinie
  • 16 Dolnośląska Brygada Obrony Terytorialnej im. ppłk. Ludwika Marszałka, ps. „Zbroja” we Wrocławiu^[35]

Stan na rok 2021

18 marca 2021 minister Mariusz Błaszczak podczas odprawy w Zegrzu podpisał decyzję, na mocy której do stanu istniejącego dodano trzy nowe brygady OT^[36]:

• Dowództwo i sztab – (Zegrze)
  • 18 Stołeczna Brygada Obrony Terytorialnej w Warszawie
  • 19 Nadbużańska Brygada Obrony Terytorialnej w Chełmie
  • 20 Przemyska Brygada Obrony Terytorialnej w Przemyślu

24 września 2022 minister Mariusz Błaszczak podpisał w Kolnie decyzję o powołaniu w ramach wojsk obrony terytorialnej Komponentu Obrony Pogranicza. Na początek będzie to dziesięć batalionów żołnierzy w czterech województwach na granicy wschodniej: podlaskim, warmińsko-mazurskim, lubelskim i podkarpackim^[37].

Osobny artykuł: Lista uzbrojenia i sprzętu bojowego Wojsk Obrony Terytorialnej.

• Wojska obrony terytorialnej
• Terytorialna służba wojskowa
• Obrona Narodowa

• Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2017.
• Dziennik Urzędowy Ministra Obrony Narodowej. Ministerstwo Obrony Narodowej, 2018.
• Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 2138).
• Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655).

• Oficjalna strona WOT
• Informacje o WOT na stronie MON