پستا

پستے دے انسانی ورتن دے سب توں پرانے نشان جرمو، عراق وچ 6750 م پ وچ ملدے نیں جدوں پستہ کھان دی عام شے سی^[۱]۔ بابل دیاں پھلواریاں بارے آکھیا جاندا اے جے ایتھے 700 م پ وچ میروڈاخ-بالاڈان دے ویلے پستے دے رکھ اگاۓ گۓ سن۔ اج کل وچ ورتیا جانوالا پستہ لیندے ایشیاء وچ ایران تے عراق دے ٹھنڈے تھانواں وچ پہلی واری اگایا گیا۔ رومی حکیم پیڈانیس ڈائیکوریڈس نے 1500 ورے پہلے اپنی کتاب وچ ڈی میٹیریا میڈیکا ایہدے بارے وی لکھیا اے۔ ایران توں ایہ رکھ شام اپڑیا۔

رومی لکھاری پلائینی نے اپنی کتاب نیچرل ہسٹری وچ 35 سن وچ لکھیا اے جے اسیں پستے نوں چنگا جاندے آں۔ اودوں ای ایہ رکھ اٹلی تے فیر اگے سپین اپڑیا۔ پستہ بارے بائبل وچ وی لکھیا اے۔ ویلے نال ایہ رکھ تے ایہدی گری دنیا دی ہور تھانواں تک وی اپڑ گئی اے۔

پستے دا رکھ 10 میٹر (33 فٹ) تک اچا جاندا اے۔ ایہ پت چڑی رکھ اے جیدے پتے 10–20 سینٹی میٹر(4–8 انچ) لمے ہوندے نیں۔ نر تے مادھ رکھ وکھرے وکھے ہوندے نیں۔ ایہدے فروٹ دے اندر پینڈے جھلڑ والی گری ہوندی اے تے چھلڑ لآن تے جامنی اپرلے رنگ دی گری نکلدی اے جیہڑی اندروں ہری ہوندی اے تے ایہدا اپنا ای سواد ہوندا اے۔ پستے دا رکھ −10 سینٹی گریڈ سیال وچ 48 تے 48 سینٹی گریڈ گرمیاں وچ سہ جاندا اے۔ ایس نوں پانی نترن والی زمین سورج دی دھپ والا پاسہ لوڑیدا اے۔

ہر پستہ رکھ تے مدرے ناپ نال ہر ورے 50 کلو پستے یا دو وریاں وچ 50,000 پستے لگدے نیں^[۲]۔ گری دے چھلڑ دا رنگ پؤرا ہوندا اے۔

مورتاں
پتے	چھلیاں گریاں

پستے دا رکھ پھلواریاں وچ تے کھیتاں وچ اگایا جاندا اے تے 7 توں 10 ورے لگدے نیں ایہدے تے فروٹ لگن نوں تے 20ویں ورے وچ پوری فصل دین لگ پیندا اے۔ ایہ ہر دوجے ورے چوکھی فصل دیندا اے۔ نر مادھ رکھ وکھرے وکھے ہوندے نیں تے اک نر رکھ نال 8 دے نیڑے مادھ رکھ ہوندے نیں۔

پستے نوں رکھ نالوں لآن مگروں دھپ نال سکایا جاندا اے۔ پستے دی ہوند وچ دنیا وچ ایران پہلے نمبر تے اے تے امریکہ دوجے نمبر تے۔

دس وڈے پستہ اگان والے دیس وچ 2012[۳]
نمبر	دیس	ہوند (میٹرک ٹن)	ہوند (ٹن/ہیکٹر)
1	ایران	472,097	1.78
2	امریکہ	231,000	4.27
3	ترکی	150,000	3.03
4	چین	74,000	1.53
5	شام	57,195	2.48
6	یونان	10,000	2.6
7	اٹلی	2,850	1.76
8	افغانستان	2,000	1.43
9	آسٹریلیا	1,792	0.06
10	ٹیونس	1,400	1.33
—	دنیا	1,005,210	2.03

پستے دیاں گریاں نوں تازہ یا بھن کے تے نون لال کے کھادا جاندا اے۔ ایہ پستہ آئس کریم یا فیر قلفی تے وی لائی جاندی اے۔ پستے توں مکھن ، لیوی، پستہ چاکلیٹ, بکلاوہ تے حلوہ بندے نیں. ایہدے نال دل دے روگ گھٹ جاندے نیں۔

80،000 ٹن سلانہ کھان نال چین پستہ ورتن وچ دنیا تے پہلے نمبر تے اے۔ امریکہ دوجے نمبر تے، روس تیجے نمبر تے تے ہندستان چوتھے نمبر تے اندے نیں۔