ريچارډ فاينمن

فاينمن د مۍ مياشتې په يوولسمه نېته ۱۹۱۸ ز کال کې د نيويارک  ښار په کوينز سيمه کې زېږېدلی و، د پلار نوم يې لوسيل ني فيليپس و چې کورونه يې جوړول، د مور نوم يې ميلويل ارتور فاينمن و چې د پلور مديره وه، دا کورنۍ په اصل کې د بيلاروس له مينسيک څخه وه (د روسي سترواکۍ برخه). فاينمن ډېر وروسته خبرې پيل کړې او آن تر خپلې درې کلنۍ يې خبرې نه شوې کولای. د ځوانۍ په کلونو کې يې په دومره ځواکمنه نيويارکۍ لهجه خبرې کولې چې فکر کېده، يا په خبرو کې مبالغه کوي او يا له څه اغېزمن شوی، دومره زيات چې د هغه ملګرو ولفګنګ پاولی او هينس بيت يو ځل په هغه تبصره کړې وه او ويلي و چې:  فاينمن داسې خبرې کوي، لکه يو بې کاره سړی.^{[۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲]}

ځوان فاينمن، په لوړه کچه د پلار تر اغېز لاندې و، چا به چې هغه هڅاوه چې پوښتنې وکړي، تر څو ارتودوکس فکر له ګواښونو سره مخامخ کړي، پلار به يې د تل چمتو و، تر څو فاينمن ته يو څه نوي ورزده کړي. له مور څخه يې د ظرافت خوی تر لاسه کړ، چې په ټول ژوند کې يې درلود. د ماشوم په توګه، هغه د انجينيرۍ وړتياوې درلودې، په خپل کور کې يې د تجربو يو لابراتوار درلود او د راډيوګانو له ترميم يې خوند اخيست. د راډيوګانو دا ترميم، ممکن لومړی کار و چې فاينمن درلود، او د نظري فزيک په برخه کې د هغه د راتلونکې مسلک لپاره يې، د استعداد لومړۍ نښې وښودې، په دې ډول چې مسایل به يې په نظري ډول تجزيه کول او يو حل ته به رسېده. په لومړي ښوونځي کې او کله به يې چې موراو پلار، د خپلو ورځنيو کارونو لپاره بهر وتل، فاينمن د غلا د خبرداري د زنګ يو نظام جوړ کړ. ^{[۴۳][۴۴][۴۵]}

کله چې ريچارډ پنځه کلن و، د هينري فيليپس په نوم يې يو ورور وزېږېد چې بيا په څلور کلنۍ کې مړ شو. څلور کاله وروسته، د ريچارډ خور جوان وزېږېده او دا کورنۍ د کوينز فاراکوای سيمې ته وکوچېده. که څه هم د دواړو ترمنځ د عمر نهه کاله واټن و، بيا هم جوان او ريچارډ سره ډېر نژدې وو او په دواړو کې د نړۍ په اړه تجسس موجود و. که څه هم،  د دوی مور انګېرله چې ښځې د داسې شيانو د درک کولو وړتيا نه لري، ريچار په ستورپېژندنه کې د جوان د لېوالتيا ملاتړ وکړ او په پايله کې جوان ستورپېژندونکې شوه.^[۴۶]

مذهب

د هغه موراو پلار دواړه له يهودي کورنۍ څخه و، خو زيات مذهبيان نه وو او په ځوانۍ کې فاينمن خپل ځان د خدای نه مننونکي په توګه اعلان کړ. ډېر کلونه وروسته، «تينا لويتان» ته په يوه ليک کې په داسې حال کې چې د يهودي نوبل جايزه ګټونکو په اړه د کتاب لپاره يې د معلوماتو غوښتنه رد کړه، فاينمن وليکل: «د ځينو هغو عناصرو د تاييد لپاره چې په څرګند ډول له يهودي وراثت څخه سرچينه اخلي، غوره کول، د هر ډول بې ځايه توکميزې نظريې په مخ کې دروازه پرانيستل دي.» هغه زياتوي: «په ديارلس کلنۍ کې نه يوازې دا چې نورو مذهبي افکارو ته ستون نه شوم، بلکې په دې مې هم باور پرېښود چې يهوديان که په هر ډول وي، غوره خلک دي». د ژوند په وروستيو کلونو کې، کله چې هغه د يوې يهودي علمي مدرسې څخه لیدنه کوله، په لومړي ځل له تلمود سره مخامخ شو. هغه ولیدل چې د کتاب په پاڼه، په يوه کوچنۍ مربع کې د تلمود اصلي متن لیکل شوی او شا او خوا ترې هغه تبصرې وې چې د وخت په تېرېدو سره بېلا بېلو خلکو لیکلې وې. په دې ډول تلمود بشپړ شوی و او هر هغه څه چې تر بحث لاندې نيول کېدل، په پوره پاملرنې ثبت شوی و. سره له دې چې په فاينمن يې اغېز کړی و، د يهودي مذهبي مشرانو له خوا د طبيعيت او بهرنۍ نړۍ په اړه له څرګندونو ناهيلی شوی و، کومو مذهبي مشرانو چې يوازې د هغو پوښتنو په اړه فکر کاوه چې له تلمود څخه راپورته کېږي.^{[۴۷][۴۸][۴۹]}

فايمن د Far Rockaway په عالي لېسه کې زده کړې کړې وې، کوم ښوونځي ته چې د نوبل په جايزه لمانځل شوي نور ملګري برتون ريشتر او باروخ سامويل بلومبرګ هم تللي وو. د لېسې په پیلولو سره، فاينمن په ډېرې تیزۍ سره د رياضي لوړ ټولګي ته لوړکړای شوی و. په ښوونځي کې د پوهې يوه ازموینه کې د هغه د پوهې اندازه، ۱۲۵ اټکل شوې وه، ژوند ليک ليکونکی جيمز ګليک وايي: د ځيرکتيا دا کچه لوړه وه، خو يوازې د درناوي وړ وه. د هغه خور جوان چې له خپل ورور يې يوه نمره زياته اخستې وه، ورسته يې  په يوه مرکه کې په ټوکو وويل چې: هغه زياته ځيرکه وه. کلونه وروسته هغه له مينسا انټرنيشنل سره په دې دليل يو ځای کېدل رد کړل، چې د هغه د ځيرکتيا اندازه ډېره ټيټه وه. فزيک پوه ستيو هسو د هغې ازموينې په اړه وايي:  ^[۵۰]

زه ګومان کوم چې ازموينې د رياضياتي وړتيا په خلاف د خبرو په وړتيا ټينګار کاوه. د پاتنم د رياضي ازموينې په خلاف چې ډېر ستونزمن کار دی، فاينمن د متحده ايالاتو په کچه تر ټولو لوړې نمرې تر لاسه کړې... هغه په پرينسټن کې په فارغ شوو محصلينو د داخلې د ازموينې پر مهال، په رياضي- فزيک کې هم تر ټولو زياتې نمرې تر لاسه کړې...شونې ده چې د فاينمن د پوهې وړتياوې تر يو بريده غېر متوازنې شوې وي...زه د فاينمن له کتابچې څخه ځينې اقتباسات ياد لرم، چې هغه د لينسان په پړاو کې له ځانه سره ساتلې وو...په هغې کتابچه کې ځينې املايي تېروتنې او ګرامري تېروتنې وې. زه شک لرم، چې فاينمن به داسې مواردو ته ډېره پاملرنه نه وي کړې. 

فاينمن په پنځلس کلنۍ کې مثلثات، پرمختللی الجبر، نامحدوده لړۍ، تحليلي هندسه، تفاضلي او بې کسره حسابونه، په خپله زده کړل. پوهنځي ته له داخلېدو مخکې، هغه د خپلو یادونو په کارولو سره، په رياضياتي موضوعاتو باندې تجربې کولې او له هغو يې پایلې تر لاسه کولې، لکه نيم اشتقاق. ^{[۵۱][۵۲][۵۳][۵۴][۵۵]}