سټېفن هارپر
سټېفن جوزيف هارپر (Stephen Joseph Harper PC CC) چې د ۱۹۵۹ ز د اپرېل په ۳۰ مه زېږېدلی دی، يو کاناډايي سياستپوه دی چې له ۲۰۰۶ ز نه تر ۲۰۱۵ ز پورې يې د کاناډا د ۲۲ لومړي وزير په توګه خدمت وکړ. هارپر د خپلې نږدې يوې لسيزې اوږدمهالې دورې پر مهال درې وکالتنامې وګټلې او لومړنی لومړی وزير دی چې د کاناډا د معاصرې دورې له محافظه کار ګوند نه راځي او له ۲۰۰۴ز نه تر ۲۰۱۵ ز پورې د ګوند د لومړي مشر په توګه دنده کوي.
| سټېفن هارپر | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| د شخص معلومات | |||||||
| زیږون نوم | |||||||
| پيدايښت | ۳۰ اپرېل ۱۹۵۹[۱][۲][۳] ټورنټو [۴][۵] | ||||||
| تابعیت | کاناډا | ||||||
| قد | 1.88 متر [۶] | ||||||
| ګوند | د کاناډا لېبرال ګوند (–۱۹۸۵) | ||||||
| واک | |||||||
| د کاناډا لومړی وزیر (22 ) | |||||||
| د واکمنۍ دوران ۶ فبروري ۲۰۰۶ – ۴ نومبر ۲۰۱۵ | |||||||
| |||||||
| عملي ژوند | |||||||
| کار/مسلک | سياستوال پيانو وهونکی | ||||||
| مورنۍ ژبه | انگليسي | ||||||
| کاروونکي ژبه(ي) | فرانسوي انگليسي [۷] | ||||||
| لاسليک | |||||||
 | |||||||
| ويبپاڼه | |||||||
| ويبپاڼه | د تاييدولو سرچينه | ||||||
 | مخ پر IMDB باندې | ||||||
 | |||||||
سمول  | |||||||
هارپر اقتصاد ولوست. په ۱۹۸۵ ز کې يې د لېسانس او په ۱۹۹۱ ز کې يې د ماسټرۍ سند تر لاسه کړ. هغه د کاناډا د سمون ګوند (Reform Party of Canada) بنسټګر و او په (Calgary West) کې په ۱۹۹۳ ز کال د لومړي ځل لپاره ټاکل شوی و. هغه د ۱۹۹۷ ز په فدرالي ټاکنو کې د بيا نوماندۍ غوښتنه ونه کړه او پر ځای يې د ملي تمدنونو يووالي (National Citizens Coalition) ډله سره يو ځای او وروسته يې همدا ډله چې يوه محافظه کار غوښتونکي ډله وه؛ رهبري کړه. په ۲۰۰۲ ز کې يې (Stockwell Day) د کاناډايي ټولنې د مشر په توګه بريالی کړ، چې د سمون ګوند بريالی کوونکی و او پارلمان ته د رسمي مخالفې ډلې (اپوزيسيون) د مشر په توګه راوګرځېد. هارپر په ۲۰۰۳ ز کې د کاناډا د محافظه کار ګوند د جوړولو په موخه د کاناډا د پرمختلونکي محافظه کار ګوند سره د کاناډايې ټولنې د يوځای کولو په اړه خبرې اترې وکړې او د ۲۰۰۴ ز په مارچ کې د ګوند د لومړني مشر په توګه غوره شو. د ۲۰۰۴ ز په فدرالي ټاکنو کې نوي ګوند خپلې لومړنۍ ټاکنې د ليبرال ګوند ته وبايللې چې د (Paul Martin) له خوا رهبري کېده. هارپر له ۲۰۰۲ ز نه تر ۲۰۱۵ ز پورې د ګوند د مشر، د رسمي اپوزيسيون د مشر او وروسته د لومړي وزير په توګه په البرتا کې د کلګري سويل لويديځ (Calgary Southwest) riding استازولي وکړه. هغه له ۲۰۱۵ ز نه تر ۲۰۱۶ ز پورې د (Calgary Heritage) استازولي وکړه. [۸][۹]
د ۲۰۰۶ ز فدرالي ټاکنو په يو لږه کي حکومت (minority government) کې اغېزه وکړه چې د محافظه کار ګوند له خوا يې مشري کېده او هارپر يې له مخې د کاناډا ۲۲ لومړی وزير شو. هغه د خپلې لومړۍ دورې پر مهال د دننه او د باندې تور سره مخامخ شو، په داسې حال کې چې د هارپر تر مشرۍ لاندې ستر تصويب شوي قوانين د فدرال د مسؤليت قانون (Federal Accountability Act)، (Québécois nation motion) او د تجربه لرونکو د حقونو بيل (Veterans' Bill of Rights) شاملوي. د ۲۰۰۸ ز له فدرالي ټاکنو نه وروسته چې محافظه کار ګوند په کې يو څه ستر اکثريت وګاټه، هارپر د ۲۰۰۸ – ۲۰۰۷ ز کلونو د مالي کړکېچ پلان ته په ځواب کې د اقتصاد عملياتي پلان تصويب کړ، پارلمان يې وځنډاوه چې د مخالفو ډلو د يو اټکلي يا بالقوه ټولنې په واسطه يو ناډاډمن خوځښت (no-confidence vote) ته ماتې ورکړي او د لبنان د لومړۍ کورنۍ جګړې پر مهال يې د نظامي لاس وهنې امر وکړ. څلوېښتم کاناډايي پارلمان بالاخره د ۲۰۱۱ ز په مارچ کې له يوې بلې ناډاډمنې رايې نه وروسته منحل شو، چې خپل حکومت يې د پارلمان په يوه کړکېجن حالت کې وموند. په فدرالي ټاکنو کې محافظه کارانو د حکومت اکثريت وګاټه. هارپر د خپلې درېيمې دورې پر مهال کاناډا د کيوټو له تړون (Kyoto Protocol) نه واېستله، د ISIL سره په مخالفت يې (Operation Impact) پر لاره واچاوه، د اوږدې وسلې ثبتيال (long-gun registry) يې رد کړ، د ۲۰۱۵ ز ترورېزم ضد قانون يې تصويب، د کاناډا د نړيوال بازار عملي پلان يې عملي کړ او د کاناډ د سنا مجلس (مشرانو جرګې) د لګښتونو تور او د (Robocall scandal) تور رانغاړونکي جدي بحثونو ته يې خورا پاملرنه وکړه.
د ۲۰۱۵ ز په فدرالي ټاکنو کې محافظه کار ګوند ليبرال ګوند ته ځواک وبايله چې د (Justin Trudeau) له خوا يې مشري کېده. هارپر په رسمي ډول د ۲۰۱۵ز اکتوبر په ۱۹ مه نېټه د ګوند د مشر په توګه استعفا ورکړه او (Rona Ambrose) بالاخره د ۲۰۱۵ ز د نومبر په ۵ نېټه باندې د انتقالي مشر په توګه غوره شو. له ۲۰۱۵ ز نه وروسته هارپر په بطي ډول له کاناډايي سياست نه لرې والی پيل کړ او د يو شمېر نړيوالو سوداګريو او مشرۍ ونډې يې غوره کړې، د نړيوالې سلا د يو چارځي (شرکت) بنسټ يې کېښود، د متحده ايالتونو او بریتانيا په رسنيو کې راښکاره کېده او د نړيوالې ديموکرات ټولنې د مشر په توګه ټاکل شوی و. [۱۰][۱۱][۱۲]
د ژوندي لومړني وختونه او زده کړې
هارپر د ټورانټو د ګاونډي اونټاريو په (Leaside) کې وزېږېد او ستر شو، چې د (Margaret (née Johnston)) او (Joseph Harris Harper) د درې زامنو له ډلې نه يې لومړنی زوی و. مور يې په (Imperial Oil) کې يوه محاسبه وه. د هارپر کورنۍ له (Christopher Harper) سره خپل پښت د انګلېنډ (Yorkshire) ته ورګرځوي، چې په ۱۷۸۴ ز کې (Nova Scotia) ته مهاجر شوی او وروسته يې په هغه سيمه کې د سولې د عدالت په توګه خدمت وکړ، چې اوس (New Brunswick) سيمه نومېږي. [۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]
هارپر د نورټلي دولتي ښوونځي او وروسته په (Etobicoke) او ټورانټو دواړو سيمو کې د (John G. Althouse Middle School) او (Richview Collegiate Institute) کې شامل شو. هغه په ۱۹۷۸ ز کې له عالي ښوونځي نه فارغ شو او په (Reach for the Top) باندې د (Richview Collegiate) د ډلې يو غړی و، چې دا د عالي ښوونځي د زده کوونکو لپاره يوه تلویزيوني علمي ازموينه وه. نوموړی مخکی له دې چې البرتا ته کوچ وکړي، د ټورانټو پوهنتون په (Trinity College) کې يې زده کړې وکړې. له خپل مور او پلار نه د خپلواکۍ خپرولو په هڅه کې هارپر د ټورانټو له پوهنتون نه واېستل شو او بيا یې البرتا (Edmonton) ته کډه شو، چې هلته يې د ستواکۍ تېلو په شرکت کې د پُستې او برېښناليک په برخه کې دنده وموندله. له هغې نه وروسته يې دنده په ياد شرکت کې د کمپيوټر سيستمونو ته پورته شوه. هارپر يو ځل بيا د کالګاري پوهنتون کې له ثانوي پورته زده کړې وکړې، چې د اقتصاد برخه کې يې د لېسانس درجه په ۱۹۸۵ ز کې له همدې ځايه تر لاسه کړه. نوموړی د اقتصاد برخه کې د ماسټرۍ درجې د ترلاسه کولو په موخه بېرته هلته وروګرځېد او په ۱۹۹۱ ز کې يې دا دوره هم بشپړه کړه. هارپر د خپل مسلک پر مهال د کالګاري له پوهنتون سره پياوړې اړيکې وساتلې. د يوه اقتصادپوه په توګه روزل شوی هارپر د (Pierre Trudeau) له دورې راهيسې د اقتصاد په برخه کې د زده کړو لرونکی لومړنی لومړی وزير او د (Joe Clark) له دورې راهيسې، د حقوقو په برخه کې د زده کړو له لرلو پرته لومړی وزير و. [۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]
سياسي پيل
هارپر د خپل عالي ښوونځي د ځوانو ليبرالانو د ټولنې د غړي په توګه په سياست کې شامل شو. وروسته يې خپل سياسي متابعت ځکه بدل کړ، چې د (Pierre Trudeau) د ليبرالي حکومت د ملي انرژي پروګرام سره مخالف شو. هغه په ۱۹۸۵ ز کې د پرمخ تلونکي محافظه کار د پارلمان غړي (Jim Hawkes) مرستيال اجرائيه رئيس شو، مګر وروسته له ګوند او د (Brian Mulroney) له حکومت نه ناهيلی شو، چې د ادارې اقتصادي سياست يادونه يې کوله. هغه پرمخ تلونکي محافظه کار ګوند په همغه کال پرېښود. [۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵]
هارپر د (University of Calgary) پوهنتون د اقتصادپوه (Bob Mansell) له خوا (Preston Manning) ته وروپېژندل شو، چې د کاناډا د سمون ټولنې د (Reform Party of Canada) بنسټګر او مشر و. (Harper) په ۲۰۰۲ ز کېCBC News ته وويل چې: هارپر په دې وخت کې ځان د يوه سياستپوه په توګه نه ليد. هغه زياتوي چې: «سياست د هغه لومړنی ذوق يا مينه نه وه». [۲۶]
(Manning) هغه ته بلنه ورکړه چې په ګوند کې ګډون وکړي او هارپر په (Winnipeg) کې د سمون د ۱۹۸۷ز بنسټ ايښودنې کې وينا وکړه. نوموړی د سمون ګوند د پاليسي مامور مشر شو او د ۱۹۸۸ز ټاکنيزې کاري برنامې په تسويد (ليکلو) کې يې ستره ونډه ولوبوله. د ۱۹۸۸ ز د ټاکنو کاري برنامه د آبي کتاب (Blue Book) په توګه هم پېژندل کېږي، چې د ګوند اصولو او کړنلارو جوړولو په برخه کې يې مرسته وکړه. هارپر د خپل سياسي سلاکار ټام فلاناګن (Tom Flanagan) له خوا د کتاب ليکنې پر مهال د هغه تر اغېزې لاندې راغلی و. نوموړي ته د سمون ګوند د مبارزې يا کمپاين د شعار (لوېديځ ننوتل غواړي) جوړولو امتياز ورکول کېږي. [۲۷][۲۸][۲۹][۳۰][۳۱][۳۲]
هارپر د ۱۹۸۸ ز فدرالي ټاکنو کې ولسي جرګې ته د لار موندنې په موخه هلې ځلې وکړې، چې په (Calgary West) کې د رايې په پاڼه کې د (Steve Harper) په توګه راڅرګند شو او خپل پخواني مامور (Hawkes) ته يې په پراخ توپير وبايلله. [۳۳][۳۴][۳۵]
