1 (broj)
Za ostale upotrebe, v. 1 (razvrstavanje).
1 jedan | |
| -2 · -1 · 0 · 1 · 2 · 3 · 4 | |
| redni broj: | prvi |
| delioci: | 1 |
| razlaganje: | / |
| drugi zapisi | |
|---|---|
| rimski: | I |
| binarno: | 1 |
| oktalno: | 1 |
| duodecimalno: | 1 |
| heksadecimalno: | 1 |
| vrednosti funkcija teorije brojeva | |
| φ(1) = 0 | τ(1) = 1 |
| σ(1) = 1 | π(1) = 0 |
| μ(1) = 1 | M(1) = 1 |
| Prirodan broj Spisak prirodnih brojeva | |
1 (jedan) je broj, numeral i ime glifa koji predstavlja taj broj. To je prirodni broj koji se javlja posle broja 0, a prethodi broju 2.
Stari Heleni jedan nisu smatrali brojem. To je za njih bila monada, jednota, nerazdeljiva celina. Smatrali su da se jedinica ne može razdeljivati bez gubljenja svojstva jedne celine, jednote. Tek je dva bilo mnoštvo, te je predstavljalo broj.
Broj jedan se ne smatra ni prostim ni složenim brojem, mada postoje mišljenja da bi ga trebalo smatrati prostim brojem. U 20. veku definitivno je uklonjen iz tog spiska, a poslednji matematičar koji ga jeste smatrao prostim je Anri Lebesk (1875—1941).
Broj 1 ne može biti osnova pozicionog brojnog sistema jer su svi stepeni broja 1 i dalje 1.
Evolucija razvoja grafičkog ispisa znaka
Grafički oblik koji se danas koristi za ispis brojke 1, uspravna linija, često sa malim serifom na vrhu i ponekad sa kratkom linijom u podnožju, vuče korene od Brahmana u Indiji koji su pisali 1 sa jednom položenom linijom. U kineskom jeziku i danas se tako piše broj 1. Gupte su ispisivali tu crtu zakrivljeno, a Nagari su ponekad dodavali mali kružić sa leve strane. Ovaj znak, koji malo liči na položenu brojku 9 se danas može naći u Gudžarati i Pendžabi pismu. U nepalskom pismo je crta zaokrenuta na desno ali sa istim kružićem na vrhu. Ovaj kružić je postao crtica na vrhu uspravne linije, a donja linija koja se ponekad ispisuje je potekla od ispisa rimske brojke I. U nekim jezicima (nemački) se mala kosa crta pretvara u veliku horizontalnu, što ponekad može dovesti do zamene sa brojkom 7 kod drugih naroda. Tamo gde se 1 piše sa velikom horizontalnom crtom 7 se piše sa još jednom horizontalnom linijom preko vertikalne.
U fontovima sa slovima i ciframa, 1 je tipično iste visine kao malo slovo x.
U matematici
Za svaki broj x važi:
- x·1 = 1·x = x
- x/1 = x
- x1 = x, 1x = 1
- x0 = 1, ako je x različito od 0
- x↑↑1 = x and 1↑↑x = 1
U desetičnom brojnom sistemu važi sledeća tvrdnja:
gde tačka iznad 9 označava da se 9 ponavlja beskonačan broj puta.
U hemiji
Jedan je redni broj i atomski broj hemijskog elementa vodonika.
Broj jedan u drugim jezicima
| Jezik | Naziv |
|---|---|
| engleski | one |
| njemački | eins |
| nizozemski | een |
| norveški | en |
| danski | én |
| švedski | en |
| portugalski | um |
| španjolski | uno |
| francuski | un |
| talijanski | uno |
| rumunjski | unu |
| albanski | një |
| litavski | víenas |
| latvijski | viêns |
| poljski | jeden |
| češki | jeden |
| slovački | jeden |
| slovenski | ena |
| makedonski | eden |
| finski | yksi |
| Jezik | Naziv |
|---|---|
| lule | alapea |
| vilela | yaagüit |
| aymara | maya |
| chayahuita | a'na' |
| xebero | alaksak |
| ona | shosh |
| tehuelche | chochen |
| cahuarano | núki |
| huachipaeri | unchinda |
| achuar | chikíchik |
| aguaruna | bakichik |
| huambisa | tikichik |
| jivaro | chikíchik |
| candoshi | mínamtá |
| cuzco quechua | hoq |
| huanca quechua | huk |
| bora | tsane |
| minica huitoto | da |
| andoa | nikinjo |
| arabela | nikiriyatu |
Vidi još
- 1. godina nove ere