Wino (napŏwek)
 | Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
Wino to je napŏwek alkoholowy dostany w wyniku gerowaniŏ ôwocōw, co je nazywane procesym winifikacyje. Wszeôbecnie używanym ôwocym do produkcyji wina sōm winogrady, z kerych produkuje sie tyż nojzŏcniyjsze zorty win. Je moc ôdmian, smakōw i zort wina. Jego smak a wōń zależy ôd zorty szczepōw winogradōw, knifu jejich uprawy, klimatu i ziymi na keryj sie jy uprawiŏ a tyż ôd knifu winifikacyje.
Wino skłŏdŏ sie z wody (75–90%), etanolu, glicerolu, polisacharydōw a roztōmajtych zojr i ferajnōw fenolowych[1]. Ôkrōm tego w winie sōm sole mineralne i witaminy. Cuzamyn zawiyrŏ bez tysiōnc substancyji, a niy wszyjske sōm dobrze poznane[2].
Klasyczne wina grōnowe (produkowane bez przidŏwkōw ôkrōm winogradōw, drōżdżōw i wody) tajluje sie na: biołe, czyrwōne a lilowe.
Wino produkowane je ôd tysiyncy lŏt. Nojstarsze wykazy na wino sōm ze antycznych Chin (kol. 7000 lŏt p.n.e.)[3][4][5][6][7], Gruzyji (6000 lŏt p.n.e.)[8][9], Persyji (5000 lŏt p.n.e.) i Italiji (4000 lŏt p.n.e.).
Produkcyjŏ
Winifikacyjŏ to je cołki proces produkcyje wina, ôd zbioru winogradōw aże do butelkowaniŏ wina. Wpływ na jakość wina mŏ tak ôdmiana winogradōw użytŏ do jego produkcyje, jak i warōnki, w jakich uprawianŏ bōła winorośl[10]. Wiynkszość rejōnōw, kaj produkuje sie wino na ôbōch pōłkulach mieści sie we cōunie klimatu umiarkowanego miyndzy rōwnoleżnikym 30° a 50°, ze strzedniõ rocznõ tymperaturōm miyndzy 10 °C a 20 °C[11].
- Piyńć etap winifikacyje na bajszpilu biołego wina
Etapa 1
winogrady
Etapa 2
zŏft tłoczōny z winogradōw
Etapa 3
zŏft filtrowany, niysklarowany
Etapa 4
zŏft filtrowany, sklarowany
Etapa 5
ôsad z moszczu
