การประท้วงในประเทศอิหร่าน พ.ศ. 2562–2563

การประท้วงในประเทศอิหร่าน พ.ศ. 2562–2563 หรือมีอีกชื่อว่า พฤศจิกาเลือด (เปอร์เซีย: آبان خونین) เป็นกลุ่มการประท้วงของพลเมืองทั่วประเทศอิหร่าน แรกเริ่มเกิดขึ้นจากการเพิ่มราคาค่าเชื้อเพลิงขึ้น 50%–200%^{[11][12][13][14]} และ (ในบางพื้นที่) นำไปสู่การเรียกร้องการล้มเลิกรัฐบาลและผู้นำสูงสุด แอลี ฆอเมเนอี^[15][16]

การประท้วงในประเทศอิหร่าน พ.ศ. 2562–2563
ส่วนหนึ่งของ การประท้วงในประเทศอิหร่าน (พ.ศ. 2559–2564) และวิกฤติอ่าวเปอร์เซีย (พ.ศ. 2562–2564)
วันที่	15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562 – 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2563
สถานที่	ใน 29 จังหวัด, 104 เมือง และ 719 ที่ในประเทศอิหร่าน[1]
สาเหตุ	การฉ้อโกงของรัฐบาล การขึ้นราคาเชื้อเพลิง ความยากจน การละเมิดสิทธิมนุษยชนชน ต่อต้านประธานาธิบดีแฮแซน โรว์ฮอนี และผู้นำสูงสุดแอลี ฆอเมเนอี ต่อต้านสาธารณรัฐอิสลาม ต่อต้านการมีส่วนร่วมของอิหร่านในความขัดแย้งในภูมิภาค
เป้าหมาย	ความมั่นคงทางเศรษฐกิจและสังคม ลงโทษเจ้าหน้าที่รัฐบาลที่ฉ้อโกง บังคับให้แอลี ฆอเมเนอีลาออกจากตำแหน่ง เปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองและยกเลิกสถานะความเป็นสาธารณรัฐอิสลาม
วิธีการ	เดินขบวน, จลาจล, เข้านั่งฟังปราศัย, ดื้อแพ่ง, ประท้วงหยุดงาน, กิจกรรมออนไลน์, วางเพลิง
คู่ขัดแย้ง
ผู้ประท้วง สาธารณรัฐอิสลามอิหร่าน ผู้ประท้วงที่สนับสนุนรัฐบาล[2][3]
ผู้นำ
ไม่ทราบ แอลี ฆอเมเนอี แฮแซน โรว์ฮอนี
จำนวน
ป. 200,000 คน[4][5]
ความสูญเสีย
ถูกฆ่า 200–225 คน (จากกระทรวงมหาดไทยอิหร่าน)[6] ผู้ประท้วงกับคนมุงถูกฆ่ามากกว่า 304 คน (จากแอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล)[7] รวมถูกฆ่า 1,500 คน (จากรอยเตอร์) [8] ถูกจับมากกว่า 7,000 คน[9] ธนาคาร 731 แห่งและสถานที่ราชการ 140 แห่งถูกวางเพลิง[10]

การประท้วงแรกเริ่มนั้นเป็นการชุมนุมโดยสันติในเย็นวันที่ 15 พฤศจิกายน 2019 แต่ภายในไม่กี่ชั่วโมงก็ได้ขยายออกไปยังเมืองต่าง ๆ 21 เมือง มีวิดีโอต่าง ๆ ถูกอัปโหลดขึ้นออนไลน์มากมาย^{[17][18][19][20][21]} ในท้ายที่สุดการประท้วงนี้ได้กลายเป็นการลุกฮือต่อต้านรัฐบาลที่รุนแรงและร้ายแรงที่สุดนับตั้งแต่ประเทศอิหร่านเปลี่ยนแปลงการปกครองมาเป็นระบอบสาธารณรัฐอิสลามเมื่อปี 1979^[22][23][24]

รัฐบาลได้มีการตัดอินเตอร์เน็ตทั่วประเทศเพื่อหยุดยั้งการแพร่กระจายของข้อมูลการชุมนุมและยอดผู้เสียชีวิตบนอินเตอร์เน็ต ในท้ายที่สุดได้นำไปสู่การตัดอินเตอร์เน็ตเกือบหมดเป็นเวลาเกือบหกวัน^{[25][26][27][28]}

ข้อมูลจากแอมเนสตี อินเตอร์แนชันแนลระบุว่ารัฐบาลอิหร่านมีการสั่งให้ยิงผู้ชุมนุมเสียชีวิตจากบนหลังคา เฮลิคอปเตอร์ ที่ระดับใกล้เคียงกับระดับของการยิงปืนแมชชีน (machine gun fire) เพื่อสงบการชุมนุม นอกจากนี้ นิวยอร์กไทมส์ ระบุว่าได้มีการเคลื่อนย้ายศพผู้ชุมนุมที่ถูกสังหารออกไปไว้ในที่ห่างไกลเพื่อปกปิดปริมาณผู้เสียชีวิตแท้จริงจากการโจมตีของรัฐบาลขณะชุมนุม แอมเนสตีระบุอีกว่าความพยายามเพื่อปกปิดความรุนแรงของรัฐบาลยังรวมถึงข่มขู่ครอบครัวและญาติผู้เสียชีวิตไม่ให้จัดพิธีศพหรือพูดคุยกับสื่อ^[24][29]

มีผู้ประท้วงชาวอิหร่านมากถึง 1,500 รายที่ถูกสังหาร^[8][30][31] การโจมตีผู้ชุมนุมได้นำไปสู่การที่ผู้ชุมนุมบุกทำลายธนาคารรัฐ 731 แห่ง รวมถึงธนาคารกลางอิหร่าน, ฐานทัพของรัฐบาล 50 แห่ง, ศูนย์ศาสนาอิสลาม 9 แห่ง, การฉีกทำลายป้ายประกาศต่อต้านอเมริกา และการทำลายภาพ โปสเตอร์ และรูปปั้นของผู้นำสูงสุด แอลี ฆอเมเนอี และอดีตผู้นำสูงสุด รูฮุลลอฮ์ โคมัยนี