จัณฑีครห์

จัณฑีครห์ [จัน-ดี-คะ-ระ] (ฮินดี: चण्डीगढ़, ออกเสียง: [tʃəɳˈɖiːɡəɽʱ] ( ฟังเสียง); ปัญจาบ: ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ) เป็นเมือง อำเภอ และดินแดนสหภาพ ในประเทศอินเดีย เป็นเมืองหลวงร่วมของรัฐปัญจาบและรัฐหรยาณา จัณฑีครห์เป็นส่วนหนึ่งของภูมิภาคเมืองหลวงจัณฑีครห์หรือเกรเตอร์ชันดิการ์ (Greater Chandigarh) ซึ่งประกอบด้วยจัณฑีครห์, เมืองปัญจกุลา (ในรัฐหรยาณา) และเมืองขารา, กุรลี, โมหาลี, ซีรากปุระ (ในรัฐปัญจาบ)

จัณฑีครห์
ดินแดนสหภาพและเมือง
ตามเข็มนาฬิกาจากด้านบน: พาเลซออฟอัสเซมบลี, สวนหินจัณฑีครห์, สนามกีฬาเซกเตอร์ 42, อนุสาวรีย์โอเพนแฮนด์ และ คานธีภวัน
สมญา:  เมืองแห่งความสวย (The City of Beauty[a])
ที่ตั้งในอินเดีย
พิกัด: 30°45′N 76°47′E / 30.75°N 76.78°E / 30.75; 76.78
ประเทศ	อินเดีย
จัดตั้งตั้ง ดินแดนสหภาพ††	1 พฤษภาคม 1966
การปกครอง
• ประเภท	เทศบาลดินแดนสหภาพ
• องค์กร	องค์การเทศบาลจัณฑีครห์
• ผู้ดูแลเทศบาล	วี.พี. สิงห์ บาดนอร์
• นายกเทศบาล	อรุณ สูด
พื้นที่
• ดินแดนสหภาพ	114 ตร.กม. (44 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่	ที่ 35
ความสูง	321 เมตร (1,053 ฟุต)
ประชากร  (2011)[1][2]
• ดินแดนสหภาพ	1,055,450 คน
• ความหนาแน่น	9,262 คน/ตร.กม. (23,988 คน/ตร.ไมล์)
• รวมปริมณฑล[3]	1,025,682 (ที่ 51) คน
• พื้นที่เขตเมือง[4]	1,611,770
ภาษา
• ทางการ	ภาษาอังกฤษ[5]
เขตเวลา	UTC+5:30 (IST)
PIN	160XXX
รหัสโทรศัพท์	+91-172-XXX-XXXX
รหัส ISO 3166	IN-CH
ทะเบียนพาหนะ	CH-01 (Current), CH-02 (Commercial Vehicles & Taxis), PB-01(Taxis to Chandigarh),[6] CH-03, CH-04 (Both Discontinued)
การรู้หนังสือ	86.77%
HDI (2017)	0.775[7] (High) · ที่ 2
เว็บไซต์	chandigarh.gov.in
สัญลักษณ์ของจัณฑีครห์ สัตว์ พังพอนเทาอินเดีย[8][9] สัตว์ปีก นกเงือกเทาอินเดีย ดอกไม้ ธาก ผลไม้ มะม่วง ต้นไม้ Mangifera indica[9]
†The city of Chandigarh comprises all of the union territory's area. ††under Section 4 of the Punjab Reorganisation Act, 1966.

จัณฑีครห์เป็นหนึ่งในเมืองที่มีการวางแผนไว้ก่อนเมืองแรก ๆ ในอินเดียยุคหลังได้รับเอกราช และเป็นที่รู้จักในระดับโลกจากงานศิลปะและสถาปัตยกรรมของเมือง^[10] แพลนหลักกลาง (master plan) ของเมืองนั้นสร้างขึ้นโดยสถาปนิกชาวฝรั่งเศส-สวิสผู้เลื่องชื่อเลอกอร์บูซีเย ที่ซึ่งดัดแปลงมาจากแพลนเดิมที่สร้างสรรค์โดยสถาปนิกชาวโปแลนด์ Maciej Nowicki และนักวางผังเมืองชาวอเมริกัน แอลเบิร์ต แมร์ อาคารที่ทำการของรัฐบาลส่วนใหญ่และที่อยู่อาศัยในเมืองนั้นออกแบบโดยคณะโครงการเมืองหลวงจัณฑีครห์ (Chandigarh Capital Project Team) ซึ่งนำโดยเลอกอร์บูซีเย, เจน ดรูว์ และแม็กซ์เวลล์ ฟราย บทความชิ้นหนึ่งที่ตีพิมพ์ในปี 2015 โดยบีบีซีได้ให้จัณฑีครห์เป็นหนึ่งในไม่กี่เมืองที่มีการวางผังในระดับใหญ่ (master-planned cities) ของโลก ที่สามารถประสบความสำเร็จในแง่ของการรวมสถาปัตยกรรมระดับอัศจรรย์, การเติบโตทางวัฒนธรรม และการทำเป็นสมัยใหม่ (monumental architecture, cultural growth, and modernisation)^[11]