บัณฑิตวิทยาลัย

บัณฑิตวิทยาลัย (อังกฤษ: Postgraduate School, Graduate School) หมายถึง สถาบันอุดมศึกษาที่มีระดับการสอนในระดับบัณฑิตศึกษา (ปริญญาโทหรือปริญญาเอก) ในระบบการศึกษาแบบสหราชอาณาจักรและประเทศในเครือจักรภพ (หรือรวมถึงประเทศที่นำระบบการศึกษาแบบสหราชอาณาจักรไปใช้เช่น ประเทศญี่ปุ่น, เกาหลี รวมถึงประเทศไทย) โดยทั่วไปบัณฑิตวิทยาลัยจะเป็นส่วนหนึ่งของมหาวิทยาลัย มีสถานะเท่ากับคณะหนึ่ง โดยคณะหรือวิทยาลัยอื่นๆในมหาวิทยาลัยจะเป็นตัวแทนในการดำเนินการเรียนการสอนให้ สำหรับสถาบันอุดมศึกษาที่มี หรือไม่มีระดับปริญญาตรี จะเรียกสถาบันนั้นว่า "บัณฑิตวิทยาลัย" แทน

ส่วนระบบการศึกษาในสหรัฐ (หรือรวมถึงประเทศที่นำระบบการศึกษาแบบสหรัฐไปใช้เช่น ประเทศจีน, ประเทศไต้หวัน เป็นต้น) จะไม่มีบัณฑิตวิทยาลัย หลักสูตรในระดับปริญญาโทและปริญญาเอกจะขึ้นตรงกับวิทยาลัยย่อยนั้นๆของมหาวิทยาลัยโดยตรง โดยชื่อหลักสูตรปริญญาโทและปริญญาเอกของวิทยาลัยนั้นๆมักเรียกว่า "บัณฑิตวิทยาลัย"

การเรียนในระดับบัณฑิตวิทยาลัย จะมีลักษณะที่แตกต่างจากระดับในมหาวิทยาลัยทั่วไป เพราะว่ารับผู้สำเร็จการศึกษามาแล้ว ในกรณีที่เน้นการวิจัย ก่อนการสำเร็จการศึกษาต้องเขียน "วิทยานิพนธ์" (thesis) ในกรณีของปริญญาโท ส่วนในระดับปริญญาเอก จะเรียกว่า "ดุษฎีนิพนธ์" (dissertation) สำหรับกรณีที่เป็นวุฒิทางวิชาชีพ ก็จะเน้นให้ทำปัญหาพิเศษในหัวข้อที่เกี่ยวข้องกับวิชาชีพ

คำว่า "บัณฑิตวิทยาลัย" ไม่นิยมใช้เรียกสถาบันอุดมศึกษาด้านแพทยศาสตร์