พระเจ้ากนิษกะ
พระเจ้ากนิษกะที่ 1 (สันสกฤต: कनिष्क, Kaniṣka; กรีก-แบกเตรีย: Κανηϸκε Kanēške; ขโรษฐี: 𐨐𐨞𐨁𐨮𐨿𐨐 Ka-ṇi-ṣka;[4] พราหมี: 
Kā-ṇi-ṣka) กนิษกะ หรือ กนิษกะมหาราช[5] เป็นจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิกุษาณะ ผู้ครองราชย์ในช่วงสูงสุดของกุษาณะ (ป. ค.ศ. 127–150)[6] พระองค์เป็นที่รู้จักจากผลงานทางการทัพ, การเมือง และทางศาสนา ทรงเป็นผู้สืบราชสกุลจากจักรพรรดิกุชุลา กัทผิเสส ปฐมกษัตริย์ของกุษาณะ ในรัชสมัยของพระเจ้ากนิษกะ จักรวรรดิกุษาณะมีพื้นที่ตั้งแต่เอเชียกลางและคันธาระ ไปถึงปาฏลีบุตรในที่ราบลุ่มแม่น้ำคงคา ราชธานีในรัชสมัยของพระองค์ตั้งอยู่ที่ปุรุษปุระ (ปัจจุบันคือเปศวาร์) ในคันธาระ และมีอีกราชธานีสำคัญอยู่ที่มถุรา มีการขุดพบเหรียญพระเจ้ากนิษกะที่ตริปุรี (ปัจจุบันคือชัพพัลปุระ)[7]
| กนิษกะ | |
|---|---|
| กษัตริย์แห่งกุษาณ | |
 เหรียญทองพระเจ้ากนิษกะ สลักด้วยภาษากรีก-แบกเตรียว่า: ϷΑΟΝΑΝΟϷΑΟ ΚΑΝΗϷΚΙ ΚΟϷΑΝΟ Shaonanoshao Kanishki Koshano "กษัตริย์แห่งกษัตริย์ทั้งปวง - กนิษกะแห่งกุษาณะ" พิพิธภัณฑ์บริติช | |
| ครองราชย์ | คริสต์ศตวรรษที่ 2 (ประมาณ ค.ศ. 127–150) |
| ก่อนหน้า | วีมะ กัทผิเสส |
| ถัดไป | หุวิษกะ |
| ประสูติ | น่าจะKhotan,[1][2][3] กัศมีร์[3] |
| ราชวงศ์ | กุษาณะ |
| ศาสนา | พุทธ |
การพิชิตดินแดนต่าง ๆ และการอุปถัมภ์ศาสนาพุทธของพระองค์มีส่วนสำคัญมากในการพัฒนาของเส้นทางสายไหมและการเผยแผ่พุทธศาสนานิกายมหายานจากคันธาระ การาโกรัม ไปจนถึงจีน ในราว ค.ศ. 127 พระองค์เปลี่ยนภาษาราชการของจักรวรรดิจากภาษากรีกเป็นภาษาแบกเตรีย[8]
นักวิชาการยุคแรกเชื่อว่ากนิษกะขึ้นครองราชย์ใน ค.ศ. 78 และถือเป็นปีที่เป็นจุดเริ่มต้นของมหาศักราช อย่างไรก็ตาม นักประวัติศาสตร์ไม่ถือว่าปีนี้เป็นปีขึ้นครองราชย์ของพระองค์ Falk ประมาณการว่ากนิษกะขึ้นครองราชย์ใน ค.ศ. 127[9]
ลำดับวงศ์ตระกูล
Mahārāja Rājadhirāja Devaputra Kāṇiṣka
"มหาราช ราชาธิราช เทวบุตร กนิษกะ"[10]
ศิลปะมถุรา พิพิธภัณฑ์มถุรา
มีทฤษฎีเกี่ยวกับต้นกำเนิดของกนิษกะอยู่สองแบบ ซึ่งทั้งสองอิงจากสันนิษฐานของราชวงศ์กนิษกะที่แยกจากกัน[3] ทฤษฎีของ Sten Konow ระบุว่ากนิษกะมาจาก Khotan โดยถูกเรียกตัวเป็นพันธมิตรทางชาติพันธุ์ในช่วงเวลาที่มีปัญหาหลังรัชสมัยวีมะ[3] Konow สนับสนุนทฤษฎีนี้ด้วยการอ้างอิงธรรมเนียมทิเบตว่าการขยายไปอินเดียของชาว Khotan ประมาณ ค.ศ. 120 ได้รับการบัญชาจากกษัตริย์ Vijayakirti ร่วมกับกษัตริย์ Kanika และกษัตริย์ Guzan[11][12]
ทฤษฎีที่คล้ายกันของ Roman Ghirshman ระบุว่า เดิมทีกนิษกะเป็นกษัตริย์แห่งกัศมีร์ก่อนมีอำนาจเป็นราชวงศ์ใหม่[3] เขาอ้างอิงคำจารึกที่ Khalatse ซึ่งอาจหมายถึงอำนาจของกุษาณะที่แผ่ขยายไปถึงมุมตะวันออกเฉียงเหนือของกัศมีร์และ Rajatarangini ด้วย ซึ่งรายพระนามกษัตริย์ Turushka แห่งกัศมีร์ระบุกนิษกะเป็นลำดับที่สาม ร่ามกับพระนาม Hushka และ Jushka[3]ท้ายที่สุด คำให้การเกี่ยวกับกิจกรรมของพระเจ้ากนิษกะในกัศมีร์เพื่อสนับสนุนศาสนาพุทธศาสนาเสนอแนะว่าพระองค์โปรดปรานภูมิภาคนี้เหนือภูมิภาคอื่น ๆ และพระองค์สถาปนาเปศวาร์เป็นเมืองหลวงที่ใกล้กัศมีร์[3]
พระองค์มีเชื้อสายเยฺว่จือและภาษาแม่ของพระองค์อาจเป็นภาษาโทแคเรียน[13]
อ้างอิง
ข้อมูล
- Falk, Harry (2001): "The yuga of Sphujiddhvaja and the era of the Kuṣâṇas." In: Silk Road Art and Archaeology VII, pp. 121–136.
- Falk, Harry (2004): "The Kaniṣka era in Gupta records." In: Silk Road Art and Archaeology X (2004), pp. 167–176.
แหล่งข้อมูลอื่น
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Kanishka I
