วัยหมดประจำเดือน

วัยหมดประจำเดือน คือช่วงเวลาที่ผู้ที่เคยมีประจำเดือนจะไม่มีรอบประจำเดือนและไม่สามารถตั้งครรภ์ได้อีก^[1][7] ส่วนใหญ่มักเริ่มต้นที่อายุ 49-52 ปี^[2] บุคลากรทางการแพทย์มักนิยามวัยหมดประจำเดือนว่าเริ่มต้นเมื่อผู้ที่เคยมีประจำเดือนเริ่มไม่มีประจำเดือนต่อเนื่องกันมากกว่า 1 ปี^[3] นอกจากนี้ยังอาจนิยามโดยพิจารณาจากปริมาณฮอร์โมนที่ผลิตจากรังไข่ได้อีกด้วย^[8] ในผู้ที่ได้รับการผ่าตัดเอามดลูกออกแต่ยังเก็บรังไข่ไว้ อาจนับวัยหมดประจำเดือนว่าเริ่มตั้งแต่วันผ่าตัดหรือนับตั้งแต่วันที่ระดับฮอร์โมนเริ่มลดลงก็ได้^[8] ผู้ที่ผ่าตัดเอามดลูกออกแล้วมักเริ่มมีอาการของวัยหมดประจำเดือนเร็วกว่าปกติ คือเริ่มที่อายุประมาณ 45 ปี^[9]

เมื่อใกล้ถึงวัยหมดประจำเดือน รอบประจำเดือนมักเริ่มมาไม่สม่ำเสมอ^[10][11] โดยแต่ละรอบอาจจะกินเวลานานกว่าหรือสั้นกว่าปกติ และอาจมีเลือดออกมากกว่าหรือน้อยกว่าปกติ^[10] ในช่วงนี้มักมีอาการร้อนวูบวาบ กินเวลาตั้งแต่ 30 วินาทีไปจนถึงประมาณ 10 นาที อาจมีอาการเหงื่อออก ตัวสั่น ผิวแดง ร่วมด้วย^[10] อาการเหล่านี้มักเป็นอยู่ประมาณ 1-2 ปี^[7] อาการอื่นที่อาจพบร่วมด้วยได้แก่ ช่องคลอดแห้ง นอนหลับยาก และอารมณ์แปรปรวน^[10] โดยมีระดับความรุนแรงแตกต่างกันไปในแต่ละคน^[7] ก่อนหน้านี้เคยเชื่อกันว่าการเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนมีความสัมพันธ์กับการเพิ่มขึ้นของการเกิดโรคหัวใจ แต่ต่อมาพบว่าน่าจะเป็นความสัมพันธ์กับอายุที่มากขึ้นโดยไม่เกี่ยวกับการเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน^[7] ในคนที่มีปัญหาสุขภาพบางชนิด เช่น เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ หรือปวดประจำเดือน อาการเหล่านี้อาจดีขึ้นเมื่อเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน^[7]

โดยทั่วไปแล้วการเข้าสู่ภาวะหมดประจำเดือนมักเกิดขึ้นโดยธรรมชาติ^[4] บางรายอาจเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนเร็วกว่าปกติจากการสูบบุหรี่^[3][12] สาเหตุอื่นๆ เช่น การผ่าตัดเอารังไข่ออกทั้งสองข้าง และการใช้ยาเคมีบำบัด^[3] ในระดับสรีรวิทยาแล้วการเข้าสู่วัยหมดประจำเดือนจะเริ่มต้นเมื่อระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนที่ผลิตจากรังไข่เริ่มลดลง^[1] แพทย์สามารถตรวจวัดระดับฮอร์โมนเหล่านี้ได้จากเลือดหรือจากปัสสาวะ แต่ขั้นตอนนี้ไม่ใช่ขั้นตอนจำเป็นในการวินิจฉัยภาวะหมดประจำเดือน^[13]

โดยทั่วไปแล้วไม่จำเป็นต้องมีการรักษาสำหรับการเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน^[5] อย่างไรก็ดีอาการบางอย่างของภาวะนี้สามารถรักษาได้^[5] เช่น อาการร้อนวูบวาบดีขึ้นได้ด้วยการงดสูบบุหรี่ งดกาแฟ และแอลกอฮอล์ เป็นต้น^[5] การนอนในห้องนอนที่มีอากาศเย็นและการใช้พัดลมก็ช่วยได้เช่นกัน^[5] ยาที่มีที่ใช้ในการรักษาอาการของวัยหมดประจำเดือนมีหลายชนิด เช่น ฮอร์โมนทดแทนสำหรับวัยหมดประจำเดือน โคลนิดีน กาบาเพนติน และ เอสเอสอาร์ไอ เป็นต้น^[5][6] การออกกำลังกายช่วยแก้ไขปัญหาการนอนหลับได้^[5] ก่อนหน้านี้มีการใช้ฮอร์โมนทดแทนกันอย่างแพร่หลาย แต่ปัจจุบันแนะนำให้ใช้เฉพาะในรายที่มีอาการมาก เนื่องจากมีข้อกังวลเรื่องผลข้างเคียง^[5] การรักษาทางเลือกเพื่อบรรเทาอาการจากวัยหมดประจำเดือนยังไม่มีหลักฐานคุณภาพสูงเพียงพอที่จะแนะนำให้ใช้โดยทั่วไป^[7] แต่มีหลักฐานบางส่วนบ่งชี้ว่าอาจใช้ไฟโตเอสโตรเจนช่วยได้^[14]