หะดีษ

ในภาษาอาหรับ รูปคำนาม ฮะดีษ (حديث) หมายถึง "รายงาน", "บันทึก" หรือ "เรื่องเล่า"^[28][29] ซึ่งมีรูปพหุพจน์เป็น อะฮาดีษ (أحاديث)^[1] ฮะดีษ ยังหมายถึงคำพูดของบุคคลด้วย^[30]

ในทัศนะของอิสลามซุนนีย์

ฮะดีษ คือ คำพูด การกระทำ การยอมรับ และคุณลักษณะ ตลอดจนชีวประวัติของท่านนบีมุฮัมมัด (ศ) อิบนุหะญัร อัลอัสกอลานีย์ให้นิยามของฮะดีษว่า “ทุก ๆ สิ่งที่พาดพิงถึงท่านนบี (ศ)”

ประเภทของฮะดีษ

การจำแนกประเภทของฮะดีษนั้นนักวิชาการได้จำแนกฮะดีษเป็นดังนี้

1. จำแนกตามลักษณะของกระแสรายงาน แบ่งออกเป็นได้ สองประเภทคือ ฮะดีษมุตะวาติรและ ฮะดีษอาฮาด

2. จำแนกตามลักษณะของการนำมาใช้มาเป็นหลักฐานอ้างอิง แบ่งได้เป็นสองประเภท คือ

2.1 ฮะดีษที่นำมาเป็นหลักฐานได้ คือ ฮะดีษศอฮีฮฺ และ ฮะดีษฮะซัน

2.2 ฮะดีษที่ใช้เป็นหลักฐานไม่ได้ คือ ฮะดีษฎออีฟ(ฮะดีษอ่อน)และฮะดีษเมาฎั๊วะ(ฮะดีษที่ถูกอุปโลกน์ขึ้น)

3. จำแนกตามลักษณะของผู้สืบ (ที่มา [1], [2]

พระวจนานุกรมรวบรวมฮะดีษมีมากกว่า 10 พระวจนานุกรม ที่สำคัญคือ 6 พระวจนานุกรม คือ

1. เศาะฮีฮ์ อัลบุคอรี รวบรวมโดย อัลบุคอรีย์

2. เศาะฮีฮ์ มุสลิม รวบรวมโดย มุสลิม อิบน์ อัลฮัจญาจญ์

3. ญามิอ์ อัตติรมิซี รวบรวมโดย อัตตัรมีซี

4. ซุนัน อะบีดาวูด รวบรวมโดย อะบูดาวูด

5. ซุนัน อิบน์ มาญะฮ์ รวบรวมโดย อิบน์ มาญะฮ์

6. ซุนัน อัศศุฆรอ รวบรวมโดย อันนะซาอี

นอกจากนี้ยังมีพระวจนานุกรม

1. อัลมุวัฏเฏาะอ์ รวบรวมโดย มาลิก บิน อะนัส (เจ้าสำนักมาลิกี)
2. มุสนัด อะฮ์หมัด อิบน์ ฮัมบัล รวบรวมโดย อะฮ์หมัด อิบน์ ฮัมบัล (เจ้าสำนักฮัมบะลี)
3. เศาะฮีฮ์ อิบน์ คุซัยมะฮ์ รวบรวมโดย อิบน์ คุซัยมะฮ์
4. เศาะฮีฮ์ อิบน์ ฮิบบาน รวบรวมโดย อิบน์ ฮิบบาน
5. มุศ็อนนัฟ อับดุรร็อซซาก รวบรวมโดย อับดุรร็อซซาก อัศศ็อนอานีย์
6. มุสนัด อัชชาฟิอี รวบรวมโดย อัชชาฟิอี (เจ้าสำนักชาฟิอี)
7. มุสนัด อะบูฮะนีฟะฮ์ รวบรวมโดย อะบูฮะนีฟะฮ์ (เจ้าสำนักฮะนะฟี)
8. กิตาบ อัลอาษาร รวบรวมโดย มุฮัมมัด อัชชัยบานี และ อะบูยูซุฟ
9. ซุนัน อัลกุบรอ รวบรวมโดย อัลบัยฮะกี
10. อัลมุสตัดร็อก อัลฮากิม รวบรวมโดย อัลฮากิม อันนัยซาบูรี
11. ซุนัน อัดดาริมี รวบรวมโดย อัดดาริมี
12. อัลมุอ์ญัม อัลกะบีร รวบรวมโดย อัฏเฏาะบะรอนี
13. อัลมุอ์ญัม อัลเอาซาฏ รวบรวมโดย อัฏเฏาะบะรอนี
14. อัลมุอ์ญัม อัลเศาะฆีร รวบรวมโดย อัฏเฏาะบะรอนี
15. มุสนัด อัฏเฏาะยาลิซี รวบรวมโดย อะบูดาวูด อัฏเฏาะยาลิซี
16. มุศ็อนนัฟ อิบน์ อะบีชัยบะฮ์ รวบรวมโดย อิบน์ อะบีชัยบะฮ์
17. มุสนัด อะบูยะอ์ลา รวบรวมโดย อะบูยะอ์ลา อัลเมาศิลี
18. ซุนัน อัดดารุกุฏนี รวบรวมโดย อัดดารุกุฏนี
19. มุสนัด อัลบัซซาร รวบรวมโดย อะบูบักร์ อัลบัซซาร
20. ตะฮ์ซีบ อัลอาษาร รวบรวมโดย อัฏเฏาะบะรี (เจ้าสำนักมัซฮับญะรีรี)

พระวจนานุกรมที่ใช้ตามมหาวิทยาลัยอิสลาม

1. มะศอบีฮ์ อัสซุนนะฮ์ รวบรวมโดย อัลบะเฆาะวี
2. มิชกาฮ์ อัลมะศอบีฮ์ รวบรวมโดย อัตตับรีซี
3. ริยาฎุศศอลิฮีน รวบรวมโดย อันนะวะวี
4. อัลอัรบะอีน รวบรวมโดย อันนะวะวี
5. มัจญ์มูอ์ อัซซะวาอิด รวบรวมโดย อัลฮัยษะมี
6. อัลเมาฎูอาต อัลกุบรอ รวบรวมโดย อิบน์ อัลเญาซี
7. บุลูฆ อัลมะรอม รวบรวมโดย อิบน์ ฮะญัร อัลอัสเกาะลานี
8. ญามิอ์ อัลกะบีร รวบรวมโดย อัสซุยูฏี
9. ญามิอ์ อัศเศาะฆีร รวบรวมโดย อัสซุยูฏี
10. ซิลซิละฮ์ อะฮาดีษ อัศเศาะฮีฮะฮ์ รวบรวมโดย อัลอัลบานี
11. อัลญามิอ์ อัศเศาะฮีฮ์ มิน มะลัยซะฟิศเศาะฮีฮัยน์ รวบรวมโดย มุกบิล อิบน์ ฮาดี อัลวาดิอี

ฮะดีษในทัศนะของอิสลามชีอะหฺ

ฮะดีษ หมายถึงคำพูด การกระทำ และการยอมรับของนบีมุฮัมมัด และของบรรดามะอฺศูม

สายชีอะหฺได้มีการรวบรวมเป็นเล่ม ที่สำคัญที่สุดมี 4 เล่มคือ

1. อัลกาฟี รวมรวมโดย อัลกุลัยนีย์

2. มัน ลายะฮฺฎุรุฮุ อัลฟะกีหฺ รวมรวมโดย เชคศอดูก (ฮ.ศ.305-381)

3. ตะหฺซีบ อัลอะฮฺกาม รวบรวมโดย เชคอัตตูซีย์ (ฮ.ศ.385-460)

4. อัลอิสติบศอร รวบรวมโดย เชคอัตตูซีย์ เช่นเดียวกัน

• Berg, H. (2000). The development of exegesis in early Islam: the authenticity of Muslim literature from the formative period. Routledge. ISBN 0-7007-1224-0.
• Brown, Daniel W. (1996). Rethinking tradition in modern Islamic thought. Cambridge University Press. ISBN 0521570778. สืบค้นเมื่อ 10 May 2018.
• Brown, Jonathan A. C. (2004). "Criticism of the Proto-Hadith Canon: Al-daraqutni's Adjustment of the Sahihayn". Journal of Islamic Studies. 15 (1): 1–37. doi:10.1093/jis/15.1.1.
• Brown, Jonathan A.C. (2007). The Canonization of al-Bukhārī and Muslim (PDF). Leiden, Netherlands: Brill. ISBN 9789004158399. สืบค้นเมื่อ 3 October 2017.
• Brown, Jonathan A.C. (2009). Hadith: Muhammad's Legacy in the Medieval and Modern World (Foundations of Islam). Oneworld Publications. ISBN 978-1851686636.
• Brown, Jonathan A.C. (2014). Misquoting Muhammad: The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet's Legacy. Oneworld Publications. ISBN 978-1780744209. สืบค้นเมื่อ 4 June 2018.
• Hallaq, Wael B. (1999). "The Authenticity of Prophetic Ḥadîth: A Pseudo-Problem". Studia Islamica (89): 75–90. doi:10.2307/1596086. ISSN 0585-5292. JSTOR 1596086. S2CID 170916710.
• Ibn Warraq, บ.ก. (2000). "1. Studies on Muhammad and the Rise of Islam". The Quest for the Historical Muhammad. Prometheus. pp. 15–88.
• Lucas, S. (2004). Constructive Critics, Hadith Literature, and the Articulation of Sunni Islam. Brill Academic Publishers. ISBN 90-04-13319-4.
• Muhyi ad-Din Abu Zakariyya Yahya bin Sharaf an-Nawawi (1975). Riyadh as-Salihin [Gardens of the Righteous]. Mauhammad Zafulla Khan, translator. New York: Olive Branch Press. สืบค้นเมื่อ 18 May 2018. ^{[ลิงก์เสีย]}
• Robinson, C. F. (2003). Islamic Historiography. Cambridge University Press. ISBN 0-521-62936-5.
• Robson, J. "Hadith". ใน P.J. Bearman; Th. Bianquis; C.E. Bosworth; E. van Donzel; W.P. Heinrichs (บ.ก.). Encyclopaedia of Islam Online. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912.
• Schacht, Joseph (1950). The Origins of Muhammadan Jurisprudence. Oxford: Clarendon
• Senturk, Recep (2005). Narrative Social Structure: Anatomy of the Hadith Transmission Network, 610-1505. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 9780804752077.
• Swarup, Ram (1983). Understanding Islam through Hadis. New Delhi: Voice of India. ISBN 9788185990736. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 10 October 2017. สืบค้นเมื่อ 3 October 2017.

• Encyclopedia of Sahih Al-Bukhari by Arabic Virtual Translation Center (New York 2019, Barnes & Noble ISBN 9780359672653)
• English Translation of over 60,000 Basic Ahadith Books from Ahl Al-Bayt, Online Shia Islamic Articles, Books, Khutbat, Calendar, Duas ( including Bihar ul Anwaar})
• 1000 Qudsi Hadiths: An Encyclopedia of Divine Sayings; New York: Arabic Virtual Translation Center; (2012) ISBN 978-1-4700-2994-4
• Gauthier H.A. Joynboll (PhD) (2013). Encyclopedia of Canonical Hadith. archive.org (ภาษาอังกฤษ). London and Boston: Brill. p. 839. doi:10.1163/ej.9789004156746.i-804. ISBN 978-9004156746. OCLC 315870438. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ November 22, 2018.
• Lucas, S. (2002). The Arts of Hadith Compilation and Criticism. University of Chicago. OCLC 62284281.
• Musa, A. Y. Hadith as Scripture: Discussions on The Authority Of Prophetic Traditions in Islam, New York: Palgrave, 2008. ISBN 0-230-60535-4
• Fred M. Donner, Narratives of Islamic Origins (1998)
• Tottoli, Roberto, "Hadith", in Muhammad in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Prophet of God (2 vols.), Edited by C. Fitzpatrick and A. Walker, Santa Barbara, ABC-CLIO, 2014, Vol I, pp. 231–236.

ออนไลน์

• Hadith Islam, in Encyclopædia Britannica Online, by Albert Kenneth Cragg, Gloria Lotha, Marco Sampaolo, Matt Stefon, Noah Tesch and Adam Zeidan

Hadith by Topics and advice of PBUH เก็บถาวร 2022-12-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ หะดีษ

• Hadith – Search by keyword and find hadith by narrator
• "Hadith" . New International Encyclopedia. 1905.
• "Hadis" . Encyclopedia Americana. 1920.