Arnavutça
Arnavutça (gjuha shqipe, gûha şçîpe veya cuha şçipe), başta Balkanlar'daki Arnavutlar olmak üzere Avrupa, Türkiye, Amerika ve Okyanusya'daki Arnavut diasporası tarafından konuşulan bir Hint-Avrupa dilidir.[2] Dünyada yaklaşık 7.5 milyon insan tarafından konuşulan Arnavutça, Hint-Avrupa dil ailesinin özgün bir koludur ve hemen hemen hiçbir dille yakından akraba değildir.[3]
| Arnavutça | |
|---|---|
| shqip | |
| Bölge | Balkanlar |
| Etnisite | Arnavutlar |
| Konuşan sayısı | 7.5 milyon (2018)[1] |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Diyalektler | Arbanasi İstirya |
| Yazı sistemi | Latin (Arnavut Alfabesi) |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Arnavutluk Kosova Kuzey Makedonya |
| Tanınmış azınlık dili |  İtalya Karadağ Bulgaristan Romanya Sırbistan |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | sq |
| ISO 639-2 | alb (B) sqi (T) |
| ISO 639-3 | sqi – kapsayıcı kod Bireysel kodlar: aae – Arbereşçe aat – Arvanitika aln – Gheg als – Tosk |
 Arnavutça'nın diyalektleri | |
 Arnavutça'nın konuşulduğu bölgeler. | |
Roma'nın 5. yüzyılda Gotlarca yıkılması sonrasındaki İllirya bölgesindeki Slav işgali sonucu Slav dilleri ile yakınlaşan Arnavutçaya 1000 yıldan fazla Doğu Roma (Bizans) yönetimi sonucu Yunanca ve ayrıca 432 yıl süren Osmanlı yönetimi sonucu Türkçe ve Arapça kelimeler de girmiştir. Ancak en çok etkilendiği dil Orta Çağ boyunca yönetiminde bulunduğu Venedik sebebiyle Latincedir.Arnavutça'nın fonetik yapısı, Almanca, İtalyanca, Rusça, Fransızca ve Yunanca'nın karışımından oluşan bir yapıya sahiptir.
Günümüz modern Arnavutçasında Latince kökenli sözcüklerin sayısı giderek artmaktadır. Modern Arnavutça, ulusal Arnavut eğitim politikası gereğince Osmanlı döneminde Türkçe ve Arapçadan geçen sözcüklerden neredeyse tamamen arındırılmıştır.
Alfabe
| Büyük harfler | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| A | B | C | Ç | D | Dh | E | Ë | F | G | Gj | H | I | J | K | L | Ll | M | N | Nj | O | P | Q | R | Rr | S | Sh | T | Th | U | V | X | Xh | Y | Z | Zh |
| Küçük harfler | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| a | b | c | ç | d | dh | e | ë | f | g | gj | h | i | j | k | l | ll | m | n | nj | o | p | q | r | rr | s | sh | t | th | u | v | x | xh | y | z | zh |
| Arnavutça | Türkçe |
|---|---|
| Shqipëri, Shqipëria | Arnavutluk |
| shqiptar | Arnavut (Kartalın Oğlu) |
| shqip | Arnavutça |
| shqipe, shqiponjë | Kartal (Arnavut bayrağına verilen isim) |
| zemër | Kalp |
| Si quheni? | Adınız ne? |
| Si jeni? | Nasılsınız? |
| Kush jeni ju? | Kimsiniz? |
| Ku je ti? | Neredesin? |
| Si shkojnë punët? | İşleriniz nasıl? |
| Sa është ora? | Saat kaç? |
| Sa vjeç jeni? | Kaç yaşındasınız? |
| nuse | gelin |
| dhëndër | damat |
| dua | seviyorum |
| kërkoj | arıyorum |
| ujë | su |
| bukë | ekmek |
| faleminderit | teşekkürler |
| të lutem | lütfen |
| nënë | anne |
| djalë | erkek evlat |
| motër | kız kardeş |
| vëlla | erkek kardeş |
| mish | et |
| shkollë | okul |
| shumë mirë | çok iyi |
| mirëdita | iyi günler |
| mirëmbrëma | iyi akşamlar |
| natën e mirë | iyi geceler |
| A je mirë? | İyi misin? |
| Ku po shkon? | Nereye gidiyorsun? |
| shpejt | çabuk |
| shi | yağmur |
| sayılar (1–10, 100, 1000) | |
| një | bir |
| dy | iki |
| tre | üç |
| katër | dört |
| pesë | beş |
| gjashtë | altı |
| shtatë | yedi |
| tetë | sekiz |
| nëntë | dokuz |
| dhjetë | on |
| njëqind | yüz |
| njëmijë | bin |
Kaynakça
- Fortson IV, Benjamin W. (2011). Indo-European Language and Culture: An Introduction (İngilizce) (2. bas.). Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4443-5968-8. 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
Dış bağlantılar
- Arnavutça-Türkçe Sözlük6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Arnavutça'nın kolları28 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
