Search

Adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti sovrindorlari roʻyxati

Adabiyot bo'yicha Nobel mukofoti laureatlarining maqola-ro'yxati

Adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti (shvedcha: Nobelpriset i litteratur) – har yili Shvetsiya fanlar akademiyasi[en] tomonidan adabiyot sohasidagi ulkan hissalari uchun asar mualliflarga beriladigan mukofot. Kimyo, fizika, tinchlik, fiziologiya va tibbiyot sohasidagi ulkan hissalari uchun beriladigan, 1895-yilda Alfred Nobel vasiyatiga koʻra taʼsis etilgan beshta Nobel mukofotidan biridir[1]. Nobel vasiyatiga koʻra, mukofot Nobel jamgʻarmasi tomonidan boshqariladi va Shvetsiya akademiyasi tomonidan beriladi[2]. Adabiyot boʻyicha birinchi Nobel mukofoti 1901-yilda fransuz adibi Sully Prudhommega berilgan[3]. Har bir sovrindor medal, diplom va pul mukofotini oladi[4]. 1901-yilda Prudhomme 150 782 shved kronasi olgan edi, 2018-yil yanvar holatiga koʻra, bu summa 8 823 637 kronaga teng. Mukofot Stokgolmda har yili 10-dekabrda, Nobel vafot etgan kuni munosabati bilan oʻtkaziladigan tantanali marosimda topshiriladi[5].

Shvetsiya akademiyasi binosi. Bu binoda Adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti kengashi ish yuritadi.

Shu paytgacha adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti 119 kishiga berilgan[6]. Eng yosh laureat Rudyard Kipling boʻlib, 1907-yilda mukofotlangan paytida 41 yoshda edi. Mukofotni olgan eng keksa laureat Doris Lessing boʻlib, 2007-yilda mukofotlangan paytida 88 yoshda edi. 1931-yilda Erik Axel Karlfeldtga vafotidan keyin berilgan[7]. 1958-yilda rossiyalik Boris Pasternak Sovet Ittifoqi hukumatining bosimi ostida mukofotni ochiqchasiga rad etishga majbur boʻlgan. 1964-yilda Jean-Paul Sartre adabiyot boʻyicha Nobel mukofotini olishni istamasligini maʼlum qildi[8], chunki u oʻtmishda barcha rasmiy mukofotlardan doimiy ravishda voz kechgan edi[9]. Biroq, Nobel qoʻmitasi rad etishlarni tan olmay, Pasternak va Sartreni Nobel mukofoti sovrindorlari roʻyxatiga kiritadi[10].

Oʻn yetti nafar ayol adabiyot boʻyicha Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan[11]. Mukofot ikki kishiga berilgan toʻrtta holat boʻlgan (1904, 1917, 1966, 1974)[12]. Adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti yetti yilda berilmagan edi: 1914, 1918, 1935 va 1940—1943-yillarda[13]. Tarixda adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti bir yilga kechiktirilgan uch yil boʻlib, mukofotlar keyingi yilning oktyabr oyida oʻz egalariga berilgandi: 1915-yil, 1949-yil va 2018-yil[14][15]. 2023-yil holatiga koʻra, adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti sohiblari 120 kishiga berilgan. Ular ichida 29 nafar ingliz tilida, 16 nafar fransuz tilida, 14 nafar nemis tilida soʻzlashuvchilar bor[16]. Fransiya esa, eng koʻp Nobel mukofotiga sazovor boʻlganlar mamlakatidir[17].

Mukofot sovrindorlari roʻyxati

YilSuratLaureat
(yashagan yillari)		DavlatTil(lar)iMukofotlangan

paytidagiyoshi

Mukofotlanish

sababi

Janr(lar)i
1901 Sully Prudhomme

(1839—1907)

  FransiyaFransuz tili62Yuksak idealizm, badiiy barkamollik hamda qalb va aql sifatlarining nodir uygʻunligidan dalolat beruvchi sheʼriy kompozitsiyasi alohida eʼtirofga sazovor boʻldi[18]nazm, esse
1902 Theodor Mommsen

(1817—1903)

  GermaniyaNemis tili85Tarixiy yozuvchilik sanʼatining eng buyuk tirik ustasi, A History of Rome monumental asari muallifi[19]tarix, huquq
1903 Bjørnstjerne Bjørnson

(1832—1910)

  NorvegiyaNorveg tili71Uning olijanob, muhtasham va serqirra sheʼriyati hamisha ilhomining yangiligi bilan ham, sofligi bilan ham ajralib turadi[20]nazm, roman, drama
1904 Frédéric Mistral

(1830—1914)

  FransiyaFransuz tili
(Provansal shevasi)		74Oʻz xalqining tabiat manzarasi va onalik ruhini sodiqlik bilan aks ettiruvchi sheʼriy asarining yangi oʻziga xosligi va haqiqiy ilhomini, qoʻshimcha ravishda Provans filologi sifatidagi salmoqli ishini eʼtirof etib[21]nazm, filologiya
José Echegaray

(1832—1916)

  IspaniyaIspan tili72Ispan dramaturgiyasining buyuk anʼanalarini individual va oʻziga xos tarzda qayta tiklagan koʻplab va yorqin kompozitsiyalarni eʼtirof etgan holda[21]drama
1905 Henryk Sienkiewicz

(1846—1916)

  PolshaPolyak tili59Epos yozuvchisi sifatidagi ajoyib xizmatlari uchun[22]hikoya
1906 Giosuè Carducci

(1835—1907)

  ItaliyaItalyan tili71Uning nafaqat chuqur bilim va tanqidiy izlanishlarini hisobga olgan holda, balki eng avvalo uning sheʼriy durdonalariga xos boʻlgan ijodiy gʻayrati, uslubning yangiligi va lirik kuchiga hurmat sifatida[23]shoirlik
1907 Rudyard Kipling

(1865—1936)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili41Ushbu dunyoga mashhur muallifning ijodiga xos boʻlgan kuzatish qobiliyati, tasavvurning oʻziga xosligi, gʻoyalarning jadalligi va ajoyib hikoya qilish qobiliyatini hisobga olgan holda[24]roman, qisqa hikoya, shoirlik
1908 Rudolf Christoph Eucken

(1846—1926)

  GermaniyaNemis tili62Uning haqiqatni sidqidildan izlashi, chuqur fikrlash qobiliyati, keng koʻlamli qarashlari va koʻplab asarlarida idealistik hayot falsafasini oqlagan va rivojlantirgan iliqlik va kuchni eʼtirof etgan holda[25]faylasuflik
1909 Selma Lagerlöf

(1858—1940)

  ShvetsiyaShved tili51Uning asarlariga xos boʻlgan yuksak idealizm, yorqin tasavvur va maʼnaviy idrokni qadrlash uchun[26]roman, qisqa hikoya
1910 Paul von Heyse

(1830—1914)

  GermaniyaNemis tili80Uning lirik shoir, dramaturg, roman muallifi va dunyoga mashhur qisqa hikoyalar yozuvchisi sifatida uzoq samarali faoliyati davomida namoyon boʻlgan, idealizmga singib ketgan mukammal sanʼatiga hurmat sifatida[27]nazm, drama, roman, qisqa hikoya
1911 Maurice Maeterlinck

(1862—1949)

  BelgiyaFransuz tili49Uning koʻp qirrali adabiy faoliyatini, ayniqsa, boy tasavvuri va sheʼriy taassurotlari bilan ajralib turadigan dramatik asarlarini, baʼzan ertak qiyofasidagi chuqur ilhomni ochib beruvchi, ular oʻquvchilarning oʻz his-tuygʻulariga murojaat qiladigan va ularning tasavvurlarini ragʻbatlantiradigan sirli usul[28]drama, nazm, esse
1912 Gerhart Hauptmann

(1862—1946)

  GermaniyaNemis tili50Birinchi navbatda uning dramatik sanʼat sohasidagi samarali, rang-barang va ajoyib ijodini eʼtirof etish uchun[29]drama, hikoya
1913 Rabindranath Tagore

(1861—1941)

 Britaniya HindistoniBengal tili va Ingliz tili52Oʻzining chuqur nozik, yangi va goʻzal sheʼri tufayli, u oʻzining inglizcha soʻzlari bilan ifodalangan sheʼriy fikrini mukammal mahorat bilan Gʻarb adabiyotining bir qismiga aylantirdi[30]nazm, roman, drama, qisqa hikoya, esse, tarjima
1914Berilmagan
1915 Romain Rolland

(1866—1944)

 FransiyaFransuz tili49Uning adabiy asarining yuksak idealizmi va turli xil insonlarni tasvirlagan haqiqatga hamdardlik va muhabbatga hurmat sifatida[31]hikoya
1916 Verner von Heidenstam

(1859—1940)

  ShvetsiyaShved tili56Adabiyotimizdagi yangi davrning yetakchi namoyandasi sifatidagi ahamiyatini eʼtirof etib[32]nazm, hikoya
1917 Karl Adolph Gjellerup

(1857—1919)

  DaniyaDan tili va Nemis tili60Yuksak gʻoyalardan ilhomlangan rang-barang va boy sheʼriyati uchun[33]shoirlik
Henrik Pontoppidan

(1857—1943)

  DaniyaDan tili60Daniyadagi bugungi hayotning haqiqiy tasviri uchun[33]hikoya
1918Berilmagan
1919 Carl Spitteler

(1845—1924)

  ShveysariyaNemis tili74"Olympic Spring" dostoni uchun[34]shoirlik
1920 Knut Hamsun

(1859—1952)

  NorvegiyaNorveg tili61Growth of the Soil asari uchun[35]hikoya
1921 Anatole France

(1844—1924)

 FransiyaFransuz tili77Uning ajoyib adabiy yutuqlari eʼtirof etilgan holda, ular uslubning olijanobligi, chuqur insoniy hamdardlik, nafislik va haqiqiy gallik temperamenti bilan ajralib turadi[36]roman, shoirlik
1922 Jacinto Benavente

(1866—1954)

 IspaniyaIspan tili56Ispan dramaturgiyasining yorqin anʼanalarini davom ettirgani uchun[37]drama
1923 William Butler Yeats

(1865—1939)

 IrlandiyaIngliz tili58Uning yuksak badiiy shaklda butun bir xalq ruhini ifoda etuvchi doimo ilhomlantirilgan sheʼriyati uchun[38]shoirlik
1924 Władysław Reymont

(1867—1925)

  PolshaPolyak tili57The Peasants buyuk milliy dostoni uchun[39]hikoya
1925 George Bernard Shaw

(1856—1950)

  Buyuk Britaniya

 Ireland[40]

Ingliz tili69Uning idealizm va insonparvarlik bilan ajralib turadigan ishi uchun uning ragʻbatlantiruvchi satirasi koʻpincha oʻziga xos sheʼriy goʻzallik bilan toʻldiriladi[41]drama, esse
1926 Grazia Deledda

(1871—1936)

  ItaliyaItalyan tili55Oʻzining tugʻilgan orolidagi hayotni ravshanlik bilan tasvirlaydigan, umuman inson muammolarini chuqur va hamdardlik bilan tasvirlaydigan idealistik ilhomlantirgani uchun[42]nazm, hikoya
1927 Henri Bergson

(1859—1941)

 FransiyaFransuz tili68Uning boy va hayotiy gʻoyalari va ular taqdim etilgan ajoyib mahoratini eʼtirof etgan holda[43]faylasuflik
1928 Sigrid Undset

(1882—1949)

  NorvegiyaNorveg tili46Asosan oʻrta asrlardagi Shimoliy hayotning kuchli taʼriflari uchun[44]hikoya
1929 Thomas Mann

(1875—1955)

 Veymar RespublikasiNemis tili54"Buddenbrooks" romani uchun[45]roman, qisqa hikoya, esse
1930 Sinclair Lewis

(1885—1951)

  AQShIngliz tili45oʻzining kuchli va grafik tasvirlash sanʼati va yangi turdagi personajlarni yaratish qobiliyati uchun[46]roman, qisqa hikoya, drama
1931 Erik Axel Karlfeldt

(1864—1931)

  ShvetsiyaShved tili67Shoirlik faoliyati uchun[47]shoirlik
1932 John Galsworthy

(1867—1933)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili65"The Forsyte Saga" asarida eng yuqori koʻrinishga ega boʻlgan betakror hikoya qilish sanʼati uchun[48]hikoya
1933 Ivan Bunin

(1870—1953)

Davlat nomaʼlumRus tili63nasriy yozuvchilikda mumtoz rus anʼanalarini davom ettirgani uchun[49]qisqa hikoya, nazm, hikoya
1934 Luigi Pirandello

(1867—1936)

  ItaliyaItalyan tili67dramatik va sahna sanʼatini dadil va mohirona qayta tiklagani uchun[50]drama, roman, qisqa hikoya
1935Berilmagan
1936 Eugene OʻNeill

(1888—1953)

  AQShIngliz tili48tragediyaning oʻziga xos konsepsiyasini oʻzida mujassam etgan dramatik asarlarining kuchi, rostgoʻyligi va teran his-tuygʻularni ifodasi uchun[51]drama
1937 Roger Martin du Gard

(1881—1958)

  FransiyaFransuz tili56Les Thibault romanida insoniy ziddiyatni, shuningdek, zamonaviy hayotning baʼzi asosiy jihatlarini tasvirlagan badiiy kuchi va haqiqati uchun[52]hikoya
1938 Pearl Buck (1892—1973)  AQShIngliz tili46Xitoydagi dehqonlar hayotining boy va chinakam epik tasvirlari, biografik durdonalari uchun[53]roman, biografiya
1939 Frans Eemil Sillanpää

(1888—1964)

  FinlandiyaFin tili51Oʻz mamlakatining dehqonlari va ularning turmush tarzini va tabiat bilan munosabatlarini tasvirlagan nafis sanʼatini chuqur tushungani uchun[54]hikoya
1940Berilmagan
1941Berilmagan
1942Berilmagan
1943Berilmagan
1944 Johannes Vilhelm Jensen

(1873—1950)

  DaniyaDan tili71Uning sheʼriy tasavvurining noyob kuchi va unumdorligi uchun, bu keng koʻlamli intellektual qiziqish va jasur, yangi ijodiy uslub bilan uygʻunlashgan[55]roman, qisqa hikoya
1945 Gabriela Mistral

(1889—1957)

  ChiliIspan tili56Uning kuchli his-tuygʻulardan ilhomlangan lirik sheʼriyati uchun uning nomi butun Lotin Amerikasi dunyosining idealistik intilishlari timsoliga aylandi[56]shoirlik
1946 Hermann Hesse

(1877—1962)

  GermaniyaNemis tili69Uning ilhomlantirilgan asarlari uchun, ular dadillik va taʼsirchanlik bilan oʻsib borishi bilan birga, klassik insonparvarlik gʻoyalari va yuksak fazilatlari namunasini koʻrsatgani uchun[57]roman, shoirlik
1947 André Gide

(1869—1951)

 FransiyaFransuz tili78Inson muammolari va sharoitlari haqiqatga qoʻrqmas muhabbat va oʻtkir psixologik idrok bilan taqdim etilgan keng qamrovli va badiiy jihatdan ahamiyatli asarlari uchun[58]roman, esse, drama, xotiralar
1948 Thomas Stearns Eliot

(1888—1965)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili60Zamon sheʼriyatiga qoʻshgan ulkan hissasi uchun[59]nazm, esse, drama
1949 William Faulkner

(1897—1962)

  AQShIngliz tili52Zamonaviy Amerika romanizmiga qoʻshgan kuchli va badiiy jihatdan noyob hissasi uchun[60]roman, qisqa hikoya
1950 Bertrand Russell

(1872—1970)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili78Uning insonparvarlik gʻoyalari va fikr erkinligini himoya qiluvchi rang-barang va muhim asarlarini eʼtirof etgan holda[61]faylasuflik, esse
1951 Pär Lagerkvist

(1891—1974)

  ShvetsiyaShved tili60U oʻz sheʼriyatida insoniyat oldida turgan abadiy savollarga javob topishga intilayotgan badiiy kuch va aqlning haqiqiy mustaqilligi uchun[62]nazm, roman, qisqa hikoya, drama
1952 François Mauriac

(1885—1970)

 FransiyaFransuz tili67Oʻz romanlarida inson hayotiga kirib borgan chuqur maʼnaviy idrok va badiiy shiddatliligi uchun[63]roman, qisqa hikoya
1953 Winston Churchill

(1874—1965)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili79Tarixiy va biografik tasvirlash mahorati hamda yuksak insoniy qadriyatlarni himoya qilishdagi yorqin notiqligi uchun[64]tarix, esse, xotiralar
1954 Ernest Hemingway

(1899—1961)

  AQShIngliz tili55Chol va dengiz asarida namoyish etilgan hikoya qilish sanʼatidagi mahorati va zamonaviy uslubga koʻrsatgan taʼsiri uchun[65]roman, qisqa hikoya, ssenariy
1955 Halldór Laxness

(1902—1998)

  IslandiyaIsland tili53Islandiyaning buyuk hikoya sanʼatini yangilagan yorqin epik kuchi uchun[66]roman, qisqa hikoya, drama, shoirlik
1956 Juan Ramón Jiménez

(1881—1958)

 IspaniyaIspan tili75Ispan tilida yuksak ruh va badiiy poklik namunasini tashkil etuvchi lirik sheʼriyati uchun[67]nazm, hikoya
1957 Albert Camus

(1913—1960)

 FransiyaFransuz tili44Zamonimizdagi inson vijdoni muammolarini tiniq koʻz bilan yoritgan muhim adabiy asari uchun[68]roman, qisqa hikoya, drama, faylasuflik, esse
1958 Boris Pasternak

(1890—1960)

  Sovet IttifoqiRus tili70Zamonaviy lirik sheʼriyatda ham, buyuk rus epik anʼanasi sohasidagi muhim yutugʻi uchun[69]roman, nazm, tarjima
1959 Salvatore Quasimodo

(1901—1968)

  ItaliyaItalyan tili58Zamonimizdagi fojiali hayot tajribasini ifodalagan lirik sheʼriyati uchun[70]shoirlik
1960 Saint-John Perse

(1887—1975)

 FransiyaFransuz tili73Zamonimiz sharoitini koʻzboʻyamachilikda aks ettiruvchi sheʼriyatining yuksak parvozi va taʼsirchan tasviri uchun[71]shoirlik
1961 Ivo Andrić

(1892—1975)

  YugoslaviyaSerbo-Xorvatcha69U oʻz mamlakati tarixidan olingan mavzulari va inson taqdirlarini tasvirlagani uchun[72]roman, qisqa hikoya
1962 John Steinbeck

(1902—1968)

  AQShIngliz tili60Uning realistik va xayoliy asarlari uchun, ular simpatik hazil va oʻtkir ijtimoiy idrokni uygʻunlashtirgani uchun[73]roman, qisqa hikoya, ssenariy
1963 Giorgos Seferis

(1900—1971)

  GreeceYunon tili63Ellin madaniyati olamiga nisbatan chuqur his-tuygʻulardan ilhomlangan taniqli lirik asari uchun[74]nazm, esse, xotiralar
1964 Jean-Paul Sartre

(1905—1980)

  FransiyaFransuz tili59Uning gʻoyalarga boy, erkinlik va haqiqatga intilish ruhi bilan toʻldirilgan asari bizning asrimizga katta taʼsir koʻrsatdi[75]faylasuflik, roman, drama, esse, qisqa hikoya, ssenariy
1965 Mixail Sholoxov

(1905—1984)

  Sovet IttifoqiRus tili60U oʻzining „Sokin Don“ dostonida rus xalqi hayotidagi tarixiy bosqichni ifodalagan badiiy kuchi uchun[76]hikoya
1966 Shmuel Yosef Agnon

(1888—1970)

  IsroilIbroniy tili79Yahudiy xalqi hayotidan motiflar bilan chuqur xarakterli hikoya qilish sanʼati uchun[77]roman, qisqa hikoya
Nelly Sachs

(1891—1970)

  GermaniyaNemis tili75Isroil taqdirini taʼsirchan kuch bilan izohlaydigan ajoyib lirik va dramatik asarlari uchun[77]nazm, drama
1967 Miguel Ángel Asturias

(1899—1974)

  GvatemalaIspan tili68Lotin Amerikasi hind xalqlarining milliy xususiyatlari va anʼanalarida chuqur ildiz otgan yorqin adabiy muvaffaqiyati uchun[78]roman, shoirlik
1968 Yasunari Kawabata

(1899—1972)

  YaponiyaYapon tili69Yapon ongining mohiyatini katta sezgirlik bilan ifodalaydigan hikoya mahorati uchun[79]roman, qisqa hikoya
1969 Samuel Beckett

(1906—1989)

  IrelandFransuz tili va Ingliz tili63Roman va drama uchun yangi shakllarda – zamonaviy insonning qashshoqligi tufayli oʻz yuksaklikka erishgan asarlari uchun[80]roman, drama, shoirlik
1970 Aleksandr Soljenitsin

(1918—2008)

  Sovet IttifoqiRus tili52Rus adabiyotining ajralmas anʼanalarini davom ettirgani uchun[81]roman, esse, qisqa hikoya
1971 Pablo Neruda

(1904—1973)

  ChiliIspan tili67Elementar kuch taʼsirida qitʼaning taqdiri va orzularini jonlantiradigan sheʼr uchun[82]shoirlik
1972 Heinrich Böll

(1917—1985)

  Gʻarbiy GermaniyaNemis tili55Oʻz davriga nisbatan keng nuqtai nazar va sezgir tasvirlash mahorati bilan nemis adabiyotining yangilanishiga hissa qoʻshgan asari uchun[83]roman, qisqa hikoya
1973 Patrick White

(1912—1990)

  AvstraliyaIngliz tili61Adabiyotga yangi qitʼa kiritgan epik va psixologik hikoyachilik sanʼati uchun[84]roman, qisqa hikoya, drama
1974 Eyvind Johnson

(1900—1976)

  ShvetsiyaShved tili74Yerlar va davrlarni oʻylab, ozodlik xizmatida hikoya qilish sanʼati uchun[85]hikoya
Harry Martinson

(1904—1978)

  ShvetsiyaShved tili70"Catching the Dewdrop, Reflecting the Cosmos" asari uchun[85]nazm, roman, drama
1975 Eugenio Montale

(1896—1981)

  ItaliyaItalyan tili79Uning oʻziga xos sheʼriyati uchun, u yuksak badiiy taʼsirchanlik bilan insoniy qadriyatlarni xayollarsiz hayotga qarash belgisi ostida talqin etgan[86]shoirlik
1976 Saul Bellow

(1915—2005)

  AQShIngliz tili61Inson tushunchasi va uygʻunlashgan zamonaviy madaniyatning nozik tahlili uchun[87]roman, qisqa hikoya
1977 Vicente Aleixandre

(1898—1984)

  IspaniyaIspan tili79Insonning koinotdagi va hozirgi jamiyatdagi holatini yorituvchi, shu bilan birga urushlar orasidagi ispan sheʼriyati anʼanalarining buyuk yangilanishini ifodalovchi ijodiy sheʼri uchun[88]shoirlik
1978 Isaac Bashevis Singer

(1902—1991)

  AQShIdish tili76Polsha-yahudiy madaniy anʼanalaridan kelib chiqqan holda, umuminsoniy sharoitlarni hayotga tatbiq etadigan ishtiyoqli hikoya sanʼati uchun[89]roman, qisqa hikoya, xotiralar
1979 Odysseas Elytis

(1911—1996)

  YunonistonYunon tili68Yunon anʼanalari fonida zamonaviy insonning erkinlik va ijodkorlik uchun kurashini hissiy kuch va intellektual zukkolik bilan tasvirlaydigan sheʼriyati uchun[90]nazm, esse
1980 Czesław Miłosz

(1911—2004)

  PolshaPolyak tili69Ogʻir toʻqnashuvlar dunyosida insonning ochiq holatini murosasiz zukkolik bilan aytadi[91]nazm, esse
1981 Elias Canetti

(1905—1994)

  Buyuk BritaniyaNemis tili76Keng dunyoqarashi, gʻoyalar boyligi va badiiy kuchi bilan ajralib turadigan asarlar uchun[92]roman, drama, xotiralars, esse
1982 Gabriel García Márquez

(1927—2014)

 KolumbiyaIspan tili55Uning qitʼa hayoti va toʻqnashuvlarini aks ettiruvchi fantastik va realistik boy tasavvur olamida uygʻunlashgan roman va hikoyalari uchun[93]roman, qisqa hikoya, ssenariy
1983 William Golding

(1911—1993)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili72Uning romanlarida realistik hikoya qilish sanʼatining yorqinligi, miflarning rang-barangligi va universalligi bilan bugungi dunyoda insoniy holatni yoritib bergani uchun[94]roman, nazm, drama
1984 Jaroslav Seifert

(1901—1986)

  Chexoslovakiya(Austria-Hungary)Chex tili83Uning yangilik va boy ixtirochilik bilan taʼminlangan sheʼriyati uchun[95]shoirlik
1985 Claude Simon

(1913—2005)

  FransiyaFransuz tili72Oʻz romanida shoir va rassom ijodini inson holatini tasvirlashda vaqtni chuqur anglash bilan uygʻunlashtirgani uchun[96]roman, esse
1986 Wole Soyinka

(1934-yilda tugʻilgan)

 NigeriyaIngliz tili52Sheʼriy ohanglar bilan borliq dramasini yaratgan[97]drama, roman, nazm, ssenariy
1987 Iosif Brodskiy

(1940—1996)

  AQShRus tili va Ingliz tili47Fikrning ravshanligi va sheʼriy shiddat bilan sugʻorilgan hamma narsani qamrab oluvchanligi uchun[98]nazm, esse
1988 Najib Mahfuz

(1911—2006)

  MisrArab tili77Realistik, hayratlanarli darajada noaniq asarlar orqali butun insoniyatga taalluqli boʻlgan arab hikoya sanʼatini shakllantirgan[99]roman, qisqa hikoya
1989 Camilo José Cela

(1916—2002)

  IspaniyaIspan tili73Odamning zaifligi toʻgʻrisida oʻziga xos murakkab tasavvurni shakllantiradigan boy va intensiv nasr uchun[100]roman, qisqa hikoya, esse, shoirlik
1990 Octavio Paz

(1914—1998)

  MeksikaIspan tili76Sezuvchan aql va insonparvarlik yaxlitligi bilan ajralib turadigan keng ufqlarga ega ishtiyoqli yozuv uchun[101]nazm, esse
1991 Nadine Gordimer

(1923—2014)

  Janubiy AfrikaIngliz tili68U oʻzining ajoyib epik asari orqali – Alfred Nobel soʻzlari bilan aytganda – insoniyatga juda katta foyda keltirgan[102]roman, qisqa hikoya, esse, drama
1992 Derek Walcott

(1930—2017)

  Sent LusiyaIngliz tili62Koʻp madaniyatli tarixiy qarashlar bilan taʼminlangan katta yorqinlikdagi poetik ijod uchun[103]nazm, drama
1993 Toni Morrison

(1931—2019)

  AQShIngliz tili62Koʻrish kuchi va sheʼriy taʼsir bilan ajralib turadigan romanlarida Amerika haqiqatining muhim jihatini yoritgani uchun[104]roman, esse
1994 Kenzaburō Ōe

(1935—2023)

  YaponiyaYapon tili59Sheʼriy kuch bilan xayoliy dunyoni yaratgani uchun[105]roman, qisqa hikoya, esse
1995 Seamus Heaney

(1939—2013)

  IrelandIngliz tili56Asarlarida kundalik moʻjizalar va tirik oʻtmishni ulugʻlaydigan lirik goʻzallik, axloqiy teranlik uchun[106]nazm, drama, tarjima, esse
1996 Wisława Szymborska

(1923—2012)

  PolshaPolyak tili73Ishonchli aniqlik bilan tarixiy va biologik kontekstni inson voqeligining parchalarida yoritishga imkon beradigan sheʼr uchun[107]nazm, esse, tarjima
1997 Dario Fo

(1926—2016)

  ItaliyaItalyan tili71Asarlarida ezilganlarning qadr-qimmatini himoya qilishda oʻrta asrlar hazil-mutoyibalariga murojaat qilgani uchun[108]drama, naqorotlar
1998 José Saramago

(1922—2010)

  PortugaliyaPortugal tili76Tasavvur, rahm-shafqat va istehzoga asoslangan masallari bilan doimiy ravishda haqiqatni tushunishga imkon beradigan asarlari uchun[109]roman, drama, shoirlik
1999 Günter Grass

(1927—2015)

  GermaniyaNemis tili72Uning quvnoq ertaklari tarixning unutilgan yuzini tasvirlaydi[110]roman, drama, nazm, esse
2000 Gao Xingjian

(1940-yilda tugʻilgan)

  Fransiya

Xitoy tili60Xitoy romanizmi va dramachiligi uchun yangi yoʻllarni ochgan umuminsoniy asoslar, achchiq mulohazalar va lingvistik zukkoligi uchun[111]roman, drama, esse
2001 Vidiadhar Surajprasad Naipaul

(1932—2018)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili69Bizni unutilgan tarixlarning mavjudligini koʻrishga majbur qiladigan asarlari uchun[112]roman, esse
2002 Imre Kertész

(1929—2016)

  VengriyaVenger tili73Tarixning vahshiyliklariga qarshi shaxsning nozik tajribasini qoʻllab-quvvatlovchi asari uchun[113]hikoya
2003 John Maxwell Coetzee

(1940-yilda tugʻilgan)

  Janubiy AfrikaIngliz tili63Odamlarni turli qiyofalarini tasvirlaydigan asarlari uchun[114]roman, esse, tarjima
2004 Elfriede Jelinek

(1946-yilda tugʻilgan)

  AvstriyaNemis tili58Ovozlarning musiqiy oqimi, romanlar va pyesalardagi qarama-qarshi ovozlar uchun gʻayrioddiy lingvistik gʻayrat bilan jamiyat klishelarini boʻysundiruvchi kuchini ochib beradi[115]roman, drama
2005 Harold Pinter

(1930—2008)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili75Oʻz asarlarida har kungi janjal ostidagi jarlikni ochib, zulmning yopiq xonalariga kirishga majbur qiladi[116]drama, ssenariy, shoirlik
2006 Orhan Pamuk

(1952-yilda tugʻilgan)

  TurkiyaTurk tili54Ona shahrining gʻamgin ruhini izlashda madaniyatlar toʻqnashuvini aks ettirdi[117]roman, ssenariy, avtobiografiya, esse
2007 Doris Lessing

(1919—2013)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili88Ayol hayotiy tajribasi haqidagi asarlari uchun[118]roman, qisqa hikoya, xotiralar/avtobiografiya, drama, nazm, esse
2008 Jean-Marie Gustave Le Clézio

(1940-yilda tugʻilgan)

  FransiyaFransuz tili68Sheʼriy sarguzasht va shahvoniy ekstaz muallifi sifatida[119]roman, qisqa hikoya, esse, tarjima
2009 Herta Müller

(1953-yilda tugʻilgan)

  GermaniyaNemis tili56Nasrning ochiqligi bilan mulksizlar manzarasini tasvirlaydi[120]roman, qisqa hikoya, nazm, esse
2010 Mario Vargas Llosa

(1936-yilda tugʻilgan)

  PeruIspan tili74hokimiyat tuzilmalari va shaxsning qarshiligi, magʻlubiyatning yorqin tasvirlari uchun[121]roman, qisqa hikoya, esse, drama, xotiralar
2011 Tomas Tranströmer

(1931—2015)

  ShvetsiyaShved tili80Shaffof tasvirlari orqali haqiqatni koʻrish imkonini beradi[122]nazm, tarjima
2012 Mo Yan

(1955-yilda tugʻilgan)

  XitoyXitoy tili57Hayoliy realizm bilan xalq ertaklarini uygʻunlashtirgani uchun[123]roman, qisqa hikoya
2013 Alice Munro

(1931-yilda tugʻilgan)

  KanadaIngliz tili82zamonaviy qissa ustasi[124]qisqa hikoya
2014 Patrick Modiano

(1945-yilda tugʻilgan)

  FransiyaFransuz tili69Inson taqdirining eng murakkab davrining hayotiy olamini ochgan xotira sanʼati uchun[125]roman, ssenariy
2015 Svetlana Aleksiyevich

(1948-yilda tugʻilgan)

  BelarusRus tili67Tarixni haqqoniy yorituvchi asarlari uchun[126]tarix, esse
2016 Bob Dylan

(1941-yilda tugʻilgan)

  AQShIngliz tili75AQSh folklori asosida yangi sheʼriy iboralarni yaratgani uchun[127]nazm, naqorotlar
2017 Kazuo Ishiguro

(1954-yilda tugʻilgan)

  Buyuk BritaniyaIngliz tili63Buyuk hissiy kuchga ega romanlarida bizning dunyo bilan bogʻlanish haqidagi illyuziya tuygʻumiz ostidagi tubsizlikni ochib bergani uchun[128]roman, ssenariy, qisqa hikoya
2018 Olga Tokarchuk

(1962-yilda tugʻilgan)

  PolshaPolyak tili56Ensiklopedik ishtiyoq bilan hayotning bir shakli sifatida chegaralarni kesib oʻtishni ifodalovchi hikoyaviy tasavvur uchun[129]roman, qisqa hikoya, nazm, esse, ssenariy
2019 Peter Handke

(1942-yilda tugʻilgan)

  AvstriyaNemis tili77Til zukkoligi bilan inson tajribasining oʻziga xosligini oʻrgangan taʼsirli ishi uchun[130]roman, qissa, drama, insho, tarjima, ssenariy
2020 Louise Glück

(1943-yilda tugʻilgan)

  AQShIngliz tili77Uning betakror sheʼriy ovozi uchun, goʻzallik bilan individual mavjudlikni hikoya qilgani uchun[131]nazm, esse
2021 Abdulrazzoq Gurnah

(1948-yilda tugʻilgan)

  TanzaniaIngliz tili72Mustamlakachilik oqibatlari va qochqinlar taqdirini yoritib berganligi uchun[132]roman, qisqa hikoya, esse
2022 Annie Ernaux

(1940-yilda tugʻilgan)

  FransiyaFransuz tili82Shaxsiy xotiralari, bir avlodning umumiy xotirasiga singdirilgan romanlari uchun[133]avtobiografiya, roman
2023 Jon Fosse
(1959-yilda tugʻilgan)		  NorwayNorveg tili64Uning yangicha pyesalari va soʻzsizlarga ovoz beradigan nasriy asarlari uchun[134]drama, roman, sheʼriyat, insholar

Tugʻilgan joʻgʻrofiyasi boʻyicha Nobel mukofoti sovrindorlari

class=notpageimage|
Nobel mukofoti sovrindorlari tugʻilgan yerlar (Yevropa)
class=notpageimage|
Nobel mukofoti sovrindorlari tugʻilgan yerlar (Shimoliy Amerika)
class=notpageimage|
Nobel mukofoti sovrindorlari tugʻilgan yerlar (dunyo boʻylab)

Mamlakatlar boʻyicha Nobel mukofoti sovrindorlari

1901-yildan 2022-yilgacha adabiyot boʻyicha 119 ta Nobel mukofoti sovrindorlari quyidagi mamlakatlar fuqarolaridir[6]:

DavlatSoni
 Fransiya16
 AQSh13
 Buyuk Britaniya13
 Germaniya9
 Shvetsiya8
 Polsha6
 Ispaniya6
 Italiya6
 Ireland4
 Rossiya/  Sovet Ittifoqi5
 Daniya3
 Norvegiya3
 Avstriya2
 Chili2
 Yunoniston2
 Yaponiya2
 Janubiy Afrika2
 Shveysariya2
 Avstraliya1
 Belarus1
 Belgiya1
 Bolgariya1
 Kanada1
 Xitoy2
Kolumbiya1
 Chexoslovakiya1
 Misr1
 Finlandiya1
 Gvatemala1
 Vengriya1
 Islandiya1
 Hindiston1
 Isroil1
 Mavrikiy1
 Meksika1
Nigeriya1
 Peru1
 Portugaliya1
 Ruminiya1
 Sent Lusiya1
 Tanzania1
 Turkiya1
 Yugoslaviya1

Til boʻyicha Nobel mukofoti laureatlari

TilSoni
inglizcha29 (32) 1
fransuzcha16
nemischa14 (15) 2
ispancha11
shvedcha7
italyancha6
ruscha6
polyakcha5
datcha3
norvegcha3
xitoycha2
yunoncha2
yaponcha2
arabcha1
bengalcha1
chexcha1
fincha1
ibroniycha1
vengercha1
islandcha1
Provans (Oksitan)1
portugalcha1
serb-xorvatcha1
turkcha1
yahudiycha1

1 Rabindranath Tagore (1913-yilgi adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti sohibi) bengal va ingliz tillarida, Samuel Bekket (1969-yilda adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti) fransuz va ingliz tillarida, Jozef Brodskiy (1987-yil adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti) rus tilida sheʼr va ingliz tilida nasr yozgan. Ushbu uchta Nobel mukofoti sohibi mos ravishda bengal, fransuz va rus tillari boʻyicha saralangan[16].

2 Karl Adolf Gjellerup (1917-yilgi Adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti sohibi) daniya va nemis tillarida yozgan[16].

Jins boʻyicha Nobel mukofoti sovrindorlari

1901-yildan 2022-yilgacha adabiyot boʻyicha Nobel mukofoti sovrindori boʻlgan 119 kishidan 17 nafari ayollar, 102 nafari erkaklar edi[11]:

Oʻn yilliklarErkakAyol
1900—1909-yillar91
1910—1919-yillar90
1920—1929-yillar82
1930—1939-yillar81
1940—1949-yillar51
1950—1959-yillar100
1960—1969-yillar101
1970—1979-yillar110
1980—1989-yillar100
1990—1999-yillar73
2000—2009-yillar73
2010—2019-yillar73
2020—2029-yillar12
Jami10217

Manbalar

"https:https://www.search.com.vn/wiki/index.php?lang=uz&q=Adabiyot_boʻyicha_Nobel_mukofoti_sovrindorlari_roʻyxati&oldid=4284361" dan olindi
🔥 Top keywords: HamletMaxsus:SearchSoliqBosh SahifaQuyoshAmir TemurTabiatMuhammad YusufFeʼlTopishmoqWilliam ShakespeareKonstitutsiyaAlisher NavoiyAbulfayzxon (drama)Quyosh tizimiOʻzbekistonAl-XorazmiyIbroyim YusupovOʻzbek tilining izohli lugʻati (2006–2008)Birlashgan Millatlar TashkilotiAbdulla OripovTabiatni muhofaza qilishJinsiy aloqaSayyoraMaʼnaviyatMatematikaTemuriylar shajarasiMisr piramidalariJadidchilikTurkistonOʻzbekiston Respublikasi Oliy MajlisiAbdurauf FitratFalsafaBrauzerYerBuyuk Ipak yoʻliBoburBahorSharq taronalari