Әҙәбиәт буйынса Нобель премияһы лауреаттары
Әҙәбиәт буйынса Нобель премияһы (швед. Nobelpriset i litteratur) — донъяла әҙәбиәт өлкәһендә уңыштар өсөн бирелгән был премияның иң престиж бүлеге. Премия Альфред Нобель тарафынан 27.11.1895 йылда нигеҙләнде (дөйөм биш номаниция булдырылды) [1][2].
Премия 1901 йылдан бирелә. Дөйөм 106 премия бирелде. 7 йылда бүләкләнеү булманы: 1914, 1918, 1935, 1940—1943 йылдар [3]. - Француз шағиры Сюлли-Прюдом беренсе лауреат булды. 2013 йылда премия Канада яҙыусыһы Элис Манроға бирелде. [3]. 1904, 1917, 1966 һәм 1974 йылдарҙа премия ике кешенән береһенә бирелә [3].
1901- 2013 йылдарҙа премия бирелгән лауреаттарға уртаса 65 йәш. Иң йәш лауреат - Редьярд Киплинг, 42 йәшендә, 1907 йылда премияға лайыҡ булды. Иң оло лауреат Дорис Лессинг —88 йәшендә премия алды[3].
Кандидаттар һайлау
Устав буйынса кандидаттарҙы ошо ойошмалар тәҡдим итә : [4]:
- Швед академияһы һәм башҡа фән академияһының ағзалары;
- Юғары уҡыу йорттарҙын әҙәбиәт һәм лингвистика профессорҙары;
- Әҙәбиәт буйынса Нобель премияһы лауреаттары;
- Яҙыусылар союздары рәйестәре [4].
Әҙәбиәт буйынса Нобель премияһы лауреаттары теҙмәһе
1900
Йыл | Портрет | Ил[5], лауреат | Бүләк дәлилләү | Башҡа номинанттар | Иҫкәрмәләр |
---|---|---|---|---|---|
1901 | Сюлли-Прюдом (1839—1907) Франция |
| Список (21) | [6][7] | |
1902 | Теодор Моммзен (1817—1903) Германия |
| Список (35) | [8][9] | |
1903 | Бьёрнстьерне Бьёрнсон (1832—1910) Норвегия |
| Список (22) | [10][11] | |
1904 | Фредерик Мистраль (1830—1914) Франция |
| Список (19) | [12][13] | |
Хосе Эчегарай-и-Эйсагирре (1832—1916) Испания |
| [14][15] | |||
1905 | Генрик Сенкевич (1846—1916) Польша |
| Список (14) | [16][17] | |
1906 | Джозуэ Кардуччи (1835—1907) Италия |
| Список (23) | [18][19] | |
1907 | Редьярд Киплинг (1865—1936) Бөйөк Британия |
| Список (20) | [20][21] | |
1908 | Рудольф Эйкен (1846—1926) Германия |
| Список (14) | [22][23] | |
1909 | Сельма Лагерлёф (1858—1940) Швеция |
| Список (20) | [24][25] |
1910-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Другие номинанты | Прим. |
---|---|---|---|---|---|
1910 | Пауль Хейзе (1830—1914) Германия |
| Список (20) | [26][27] | |
1911 | Морис Метерлинк (1862—1949) Бельгия |
| Список (25) | [28][29] | |
1912 | Герхарт Гауптман (1862—1946) Германия |
| Список (29) | [30][31] | |
1913 | Рабиндранат Тагор (1861—1941) Индия |
| Список (28) | [32][33] | |
1914 | Премия тапшырылманы. | Список (23) | [34] | ||
1915 | Ромен Роллан (1866—1944) Франция |
| Список (20) | [35][36] | |
1916 | Карл Хейденстам (1859—1940) Швеция |
| Список (27) | [37][38] | |
1917 | Карл Гьеллеруп (1857—1919) Дания |
| Список (19) | [39][40] | |
Хенрик Понтоппидан (1857—1943) Дания |
| [41][42] | |||
1918 | Премия тапшырылманы. | Список (17) | [43] | ||
1919 | Карл Шпиттелер (1845—1924) Швейцария |
| Список (11) | [44][45] |
1920-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Другие номинанты | Прим. |
---|---|---|---|---|---|
1920 | Кнут Гамсун (1859—1952) Норвегия |
| Список (0) | [46][47] | |
1921 | Анатоль Франс (1844—1924) Франция |
| Список (17) | [48][49] | |
1922 | Хасинто Бенавенте-и-Мартинес (1866—1954) Испания |
| Список (21) | [50][51] | |
1923 | Уильям Йейтс (1865—1939) Ирландия |
| Список (18) | [52][53] | |
1924 | Владислав Реймонт (1867—1925) Польша |
| Список (17) | [54][55] | |
1925 | Бернард Шоу (1856—1950) Бөйөк Британия |
| Список (19) | [56][57] | |
1926 | Грация Деледда (1871—1936) Италия |
| Список (28) | [58][59] | |
1927 | Анри Бергсон (1859—1941) Франция |
| Список (23) | [60][61] | |
1928 | Сигрид Унсет (1882—1949) Норвегия |
| Список (32) | [62][63] | |
1929 | Томас Манн (1875—1955) Германия |
| Список (22) | [64][65] |
1930-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Другие номинанты | Прим. |
---|---|---|---|---|---|
1930 | Синклер Льюис (1885—1951) АҠШ |
| Список (29) | [66][67] | |
1931 | Эрик Карлфельдт (1864—1931) Швеция |
| Список (28) | [68][69] | |
1932 | Джон Голсуорси (1867—1933) Бөйөк Британия |
| Список (27) | [70][71] | |
1933 | Иван Бунин (1870—1953) |
| Список (27) | [72][73] | |
1934 | Луиджи Пиранделло (1867—1936) Италия |
| Список (30) | [74][75] | |
1935 | Премия тапшырылманы. | Список (35) | [76] | ||
1936 | Юджин О’Нил (1888—1953) АҠШ |
| Список (25) | [77][78] | |
1937 | Роже Мартен дю Гар (1881—1958) Франция |
| Список (35) | [79][80] | |
1938 | Перл Бак (1892—1973) АҠШ |
| Список (28) | [81][82] | |
1939 | Франс Силланпяя (1888—1964) Финляндия |
| Список (32) | [83][84] |
1940-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Другие номинанты | Прим. |
---|---|---|---|---|---|
1940 | Премия тапшырылманы. | Список (20) | [85] | ||
1941 | Премия тапшырылманы. | Список (15) | [86] | ||
1942 | Премия тапшырылманы. | Список (15) | [87] | ||
1943 | Премия тапшырылманы. | Список (20) | [88] | ||
1944 | Вильхельм Йенсен (1873—1950) Дания |
| Список (20) | [89][90] | |
1945 | Габриэла Мистраль (1889—1957) Чили |
| Список (17) | [91][92] | |
1946 | Герман Гессе (1877—1962) Швейцария |
| Список (21) | [93][94] | |
1947 | Андре Жид (1869—1951) Франция |
| Список (33) | [95][96] | |
1948 | Томас Элиот (1888—1965) Бөйөк Британия |
| Список (29) | [97][98] | |
1949 | Уильям Фолкнер (1897—1962) АҠШ |
| Список (33) | [99][100] |
1950-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Другие номинанты | Прим. |
---|---|---|---|---|---|
1950 | Бертран Рассел (1872—1970) Бөйөк Британия |
| Список (52) | [101][102] | |
1951 | Пер Лагерквист (1891—1974) Швеция |
| [103][104] | ||
1952 | Франсуа Мориак (1885—1970) Франция |
| [105][106] | ||
1953 | Уинстон Черчилль (1874—1965) Бөйөк Британия |
| [107][108] | ||
1954 | Эрнест Хемингуэй (1899—1961) АҠШ |
| [109][110] | ||
1955 | Халлдор Лакснесс (1902—1998) Исландия |
| [111][112] | ||
1956 | Хуан Хименес (1881—1958) Испания |
| [113][114] | ||
1957 | Альбер Камю (1913—1960) Франция |
| [115][116] | ||
1958 | Борис Пастернак (1890—1960) СССР |
| [117][118] | ||
1959 | Сальваторе Квазимодо (1901—1968) Италия |
| [119][120] |
1960-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Прим. |
---|---|---|---|---|
1960 | Сен-Жон Перс (1887—1975) Франция |
| [121][122] | |
1961 | Иво Андрич (1892—1975) Югославия |
| [123][124] | |
1962 | Джон Стейнбек (1902—1968) АҠШ |
| [125][126] | |
1963 | Йоргос Сеферис (1900—1971) Греция |
| [127][128] | |
1964 | Жан-Поль Сартр (1905—1980) Франция |
| [129][130] | |
1965 | Михаил Шолохов (1905—1984) СССР |
| [131][132] | |
1966 | Шмуэль Агнон (1888—1970) Израиль |
| [133][134] | |
Нелли Закс (1891—1970) Швеция |
| [135][136] | ||
1967 | Мигель Астуриас (1899—1974) Гватемала |
| [137][138] | |
1968 | Ясунари Кавабата (1899—1972) Япония |
| [139][140] | |
1969 | Сэмюэл Беккет (1906—1989) Ирландия |
| [141][142] |
1970-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Прим. |
---|---|---|---|---|
1970 | Александр Солженицын (1918—2008) СССР |
| [143][144] | |
1971 | Пабло Неруда (1904—1973) Чили |
| [145][146] | |
1972 | Генрих Бёлль (1917—1985) Германия |
| [147][148] | |
1973 | Патрик Уайт (1912—1990) Австралия |
| [149][150] | |
1974 | Эйвинд Юнсон (1900—1976) Швеция |
| [151][152] | |
Харри Мартинсон (1904—1978) Швеция |
| [153][154] | ||
1975 | Эудженио Монтале (1896—1981) Италия |
| [155][156] | |
1976 | Сол Беллоу (1915—2005) АҠШ |
| [157][158] | |
1977 | Висенте Алейсандре (1898—1984) Испания |
| [159][160] | |
1978 | Исаак Башевис-Зингер (1904—1991) АҠШ |
| [161][162] | |
1979 | Одисеас Элитис (1911—1996) Греция |
| [163][164] |
1980-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Прим. |
---|---|---|---|---|
1980 | Чеслав Милош (1911—2004) Польша, АҠШ |
| [165][166] | |
1981 | Элиас Канетти (1905—1994) Бөйөк Британия |
| [167][168] | |
1982 | Габриэль Гарсиа Маркес (1927) Колумбия |
| [169][170] | |
1983 | Уильям Голдинг (1911—1993) Бөйөк Британия |
| [171][172] | |
1984 | Ярослав Сейферт (1901—1986) Чехословакия |
| [173][174] | |
1985 | Клод Симон (1913—2005) Франция |
| [175][176] | |
1986 | Воле Шойинка (1934) Нигерия |
| [177][178] | |
1987 | Иосиф Бродский (1940—1996) АҠШ |
| [179][180] | |
1988 | Нагиб Махфуз (1911—2006) Египет |
| [181][182] | |
1989 | Камило Села (1916—2002) Испания |
| [183][184] |
1990-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Прим. |
---|---|---|---|---|
1990 | Октавио Пас (1914—1998) Мексика |
| [185][186] | |
1991 | Надин Гордимер (1923) ЮАР |
| [187][188] | |
1992 | Дерек Уолкотт (1930) Сент-Люсия |
| [189][190] | |
1993 | Тони Моррисон (1931) АҠШ |
| [191][192] | |
1994 | Кэндзабуро Оэ (1935) Япония |
| [193][194] | |
1995 | Шеймас Хини (1939—2013) Ирландия |
| [195][196] | |
1996 | Вислава Шимборская (1923—2012) Польша |
| [197][198] | |
1997 | Дарио Фо (1926) Италия |
| [199][200] | |
1998 | Жозе Сарамаго (1922—2010) Португалия |
| [201][202] | |
1999 | Гюнтер Грасс (1927) Германия |
| [203][204] |
2000-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Прим. |
---|---|---|---|---|
2000 | Гао Синцзянь (1940) Франция |
| [205][206] | |
2001 | Видиадхар Найпол (1932) Бөйөк Британия |
| [207][208] | |
2002 | Имре Кертес (1929) Венгрия |
| [209][210] | |
2003 | Джон Кутзее (1940) Южная Африка |
| [211][212] | |
2004 | Эльфрида Елинек (1946) Австрия |
| [213][214] | |
2005 | Гарольд Пинтер (1930—2008) Бөйөк Британия |
| [215][216] | |
2006 | Орхан Памук (1952) Турция |
| [217][218] | |
2007 | Дорис Лессинг (1919—2013) Бөйөк Британия |
| [219][220] | |
2008 | Гюстав Леклезио (1940) Франция, Маврикий |
| [221][222] | |
2009 | Герта Мюллер (1953) Германия |
| [223][224] |
2010-е
Год | Портрет | Страна[5], лауреат | Обоснование награды | Прим. |
---|---|---|---|---|
2010 | Марио Варгас Льоса (1936) |
| [225][226] | |
2011 | Тумас Транстрёмер (1931) Швеция |
| [227][228] | |
2012 | Мо Янь (1955) Китай |
| [229][230] | |
2013 | Элис Манро (1931) Канада |
| [231][232] |
Авторҙарҙын телдәре буйынса статистика
англ. | фр. | нем. | исп. | швед. | ит. | рус. | пол. | нор. | дат. | гр. | яп. | кит. | араб. | бенг. | чеш. | фин. | ивр. | вен. | исл. | окс. | порт. | серб. | тур. | идиш |
— количество лауреатов, которые пишут на данном языке[3] |
Иҫкәрмәләр
Һылтанмалар
- Nobel Media AB. Официальный сайт Нобелевской премии (ингл.). Дата обращения: 13 ноябрь 2013.
- Nobel Media AB. Все Нобелевские премии в области литературы (ингл.). Дата обращения: 13 ноябрь 2013.
- Svenska Akademien. Нобелевская премия по литературе - Лауреаты (швед.). Дата обращения: 13 ноябрь 2013.