Sowjet-Afghaanse Oorlog

Die Sowjet-Afghaanse Oorlog was 'n uitgerekte gewapende konflik wat in die Sowjet-beheerde Demokratiese Republiek van Afghanistan (DRA) van 1979 tot 1989 geveg is. Die oorlog was 'n groot konflik van die Koue Oorlog aangesien dit uitgebreide gevegte tussen die DRA, die Sowjetunie gehad het en geallieerde paramilitêre groepe teen die Afghaanse mujahideen en hul geallieerde buitelandse vegters. Terwyl die mujahideen deur verskeie lande en organisasies gesteun is, het die meerderheid van hul steun van Pakistan, die Verenigde State (as deel van Operasie Cyclone), die Verenigde Koninkryk, Volksrepubliek China, Iran en die Arabiese state van die Persiese Golf gekom. Die betrokkenheid van die buitelandse moondhede het die oorlog 'n indirekte oorlog tussen die Verenigde State en die Sowjetunie gemaak.^[1] Gevegte het deur die 1980's plaasgevind, meestal in die Afghaanse platteland. Die konflik het gelei tot die dood van tussen 562 000 en 2 000 000 Afgane, terwyl nog miljoene as vlugtelinge uit die land gevlug het; die meeste uitwendig ontheemde Afghane het skuiling in Pakistan en in Iran gesoek. Ongeveer 6,5% tot 11,5% van Afghanistan se eertydse bevolking van 13,5 miljoen mense (volgens die 1979-sensus) word na raming in die loop van die konflik doodgemaak. Die Sowjet-Afghaanse Oorlog het ernstige vernietiging deur Afghanistan veroorsaak en is ook deur geleerdes aangehaal as 'n belangrike faktor wat bygedra het tot die ontbinding van die Sowjetunie, wat die Koue Oorlog formeel beëindig het.

Die oorlog het begin nadat die Sowjets, onder bevel van Leonid Brezjnef, 'n inval in Afghanistan geloods het om die plaaslike pro-Sowjet-regering te ondersteun wat tydens Operasie Storm-333 geïnstalleer is.^[2].^[3][4] Dit is beskryf as 'n vyandige inval deur Amnesty International.^[5] Talle sanksies en embargo's is op die Sowjetunie deur die internasionale gemeenskap in reaksie, hierop ingestel. Sowjet-troepe het Afghanistan se groot stede en alle hoofkommunikasieare beset, terwyl die mujahideen guerrilla-oorlogvoering in klein groepies oor die 80% van die land gevoer het wat nie onderworpe was aan onbetwiste Sowjetbeheer nie—byna uitsluitlik die ruwe, bergagtige terrein van die platteland. Benewens die lê van miljoene landmyne regoor Afghanistan, het die Sowjets hul lugmag gebruik om hardhandig teen beide Afghaanse weerstand en burgerlikes te werk, dorpe gelyk te maak om veilige hawe aan die mujahideen te ontneem, noodsaaklike besproeiingslote en ander verskroeide-aarde-taktieke gebruik.

Die Sowjet-regering het aanvanklik beplan om Afghanistan se dorpe en padnetwerke vinnig te beveilig, die People's Democratic Party of Afghanistan (PDPA) regering te stabiliseer en al hul militêre magte binne 'n tydperk van ses maande tot een jaar te onttrek. Hulle is egter met hewige weerstand van Afghaanse guerrilla's ontvang en het groot operasionele probleme op die ruwe bergagtige terrein ondervind. Teen die middel-1980's het die Sowjet-militêre teenwoordigheid in Afghanistan tot ongeveer 115 000 troepe toegeneem en gevegte regoor die land het toegeneem; die komplikasie van die oorlogspoging het die Sowjetunie geleidelik 'n hoë koste meegebring namate militêre, ekonomiese en politieke hulpbronne al hoe meer uitgeput geraak het. Teen die middel van 1987 het die hervormende Sowjet-leier Michail Gorbatsjof aangekondig dat die Sowjet-weermag 'n volledige onttrekking uit Afghanistan sou begin. Die laaste golf van ontkoppeling is op 15 Mei 1988 begin, en op 15 Februarie 1989 het die laaste Sowjet-militêre kolom wat Afghanistan beset na die Oesbekiese SSR oorgesteek. Met voortgesette eksterne Sowjet-steun, het die PDPA-regering 'n solo-oorlogspoging teen die mujahideen nagestreef, en die konflik het in die Afghaanse Burgeroorlog ontwikkel. Na die ontbinding van die Sowjetunie in Desember 1991 is alle steun aan die Republiek egter teruggetrek, wat gelei het tot die omverwerping van die Geïsoleerde Republiek van die Tuislandparty aan die hand van die mujahideen in 1992 en die begin van nog 'n Afghaanse Burgeroorlog.