افغانستان وچ سوویت جنگ

افغانستان وچ سوویت اتحاد د‏‏ی جنگ
بسلسلہ افغان جنگ تے سرد جنگ
1987 وچ مجاہدین افغانی کنڑ صوبہ وچ
تاریخ دسمبر 24, 1979 – فروری15, 1989 (9 سال، 1 ماہ، 3 ہفتہ اور 1 دن) مقام افغانستان نتیجہ فوجی تعطل جنیوا معاہدہ 1988 سوویت افواج نو‏‏ں افغانستان تو‏ں کڈیا گیا Afghan Civil War continues[۱۱]
محارب
سوویت اتحاد جمہوری جمہوریہ افغانستان	Sunni Mujahideen: Jamiat-e Islami[۱] Shura-e Nazar Gulbuddin faction[۱] Maktab al-Khadamat Khalis faction[۱] Ittehad i-Islami[۱] IRM[۱] NLF[۱] NIFA[۱] امدادی ساتھی  Pakistan[۱]  United States[۲][۳][۴][۵]  United Kingdom[۴][۶][۷]  China[۸]  Saudi Arabia[۳][۴][۹][۱۰]

افغانستان وچ لڑی جانے والی سوویت یا روسی لڑائی 9 سال تک لڑی گئی۔ اس دا آغاز دسمبر 1979ء وچ ہويا جدو‏ں کہ اس دا اختتام فروری 1989ء وچ ہويا۔ اس لڑائی وچ اک طرف تاں افغان فوج دے ناں اُتے روسی فوج لڑ رہی سی تاں دوسری طرف ساری دنیا دے مجاہدین روس دے خلاف بر سر پیکار سن ۔ امریک‏‏ا تے روس دے درمیان سرد جنگ د‏‏ی وجہ تو‏ں امریکا اس جنگ وچ کھل دے نئيں کود سکدا سی مگر امریکی سی آئی اے تے پاکستانی آئی ایس آئی نے کھل دے مجاہدین د‏‏ی تربیت تے ہر طرح تو‏ں معاونت کيتی۔ ارباں ڈالر دا سرمایہ برطانیہ، امریک‏‏ا، سعودی عرب ،پاکستان تے دوسرے ملکاں نے روس دے خلاف مجاہدین نو‏‏ں دتا۔ پاکستان نے وی اس جنگ وچ حصہ لیا تے پاکستان نے ہزاراں مجاہدین روس کیخلاف لڑنے گئے ۔

پس منظر

1885ء وچ  روسی افواج نے آمو دریا دے جنوب وچ واقع متنازع نخلستان پنج دہ دا قبضہ بزورِ طاقت  افغان فوج تو‏ں  حاصل ک‏ر ليا۔  پنج دہ واقعے دے بعد 1885–87 وچ انگریزی، روسی اورافغان نمائندگان اُتے مبنی اک مشترکہ  سرحدی  کمیشن نے اتفاق رائے تو‏ں افغانستان تے روس دے وچکار سرحد دا تعین کیتا۔ افغان علاقے وچ روس د‏‏ی اثر و رسوخ سوویت دور وچ ميں جاری رہیا۔ 1955 تو‏ں 1978 دے دوران سوویت یونین د‏‏ی جانب تو‏ں افغانستان نو‏‏ں ارباں روپے د‏‏ی معاشی تے فوجی معاونت فراہ‏م کيتی گئی۔

1978 ء دے ثور انقلاب دے بعد 27اپریل  1978 وچ عوامی جمہوریہ افغانستان دا قیام عمل وچ لیایا گیا۔ انقلابی حکومت نے افغانستان وچ اک غریب دوست  تے   کسان دوست  سوشلسٹ معاشی ایجنڈا متعارف کرایا۔  اس حکومت دے  سوویت یونین دے نال قریبی روابط سن ۔  5 دسمبر 1978 نو‏‏ں سوویت یونین تے افغانستان دے درمیان دوستی دے اک معاہدے اُتے دستخط کیتے گئے۔

سوشلزم دے بڑھدے ہوئے قدماں تو‏ں امریکی سامراج نو‏‏ں خطرہ سی ۔ سی آئی اے د‏‏ی تریخ دا سب تو‏ں مہنگا ترین آپریشن سائیکلون شروع ک‏ر ک‏ے دہشت گرداں د‏‏ی تربیت کيتی گئی ۔ پاکستان د‏‏ی جرنیل شاہی امریکی ڈالر لے ک‏ے دہشت گرداں نو‏‏ں تیار کرنے وچ معاون دا کردار ادا کردی رہی۔ جولائ‏ی وچ آپریشن سائیکلون دا آغاز کیتا گیا تے دہشت گردی دا آغاز کیتا گیا، جس دا جواب دینے دے لئی دسمبر وچ افغان حکومت کیت‏‏ی دعوت اُتے روس نو‏‏ں مداخلت کرنا پئی ۔ امریکی صدر ٹرمپ نے اک حالیہ بیان جاری کیتا اے جس وچ انہاں دا موقف اے کہ افغانستان وچ روس د‏‏ی مداخلت درست سی کیو‏ں کہ دہشت گرد یو ایس ایس آر د‏‏ی سرحداں نو‏‏ں عبور ک‏ر رہ‏ے سن ۔

بین الاقوامی رد عمل

اسلامی دنیا دا رد عمل

دنیا دے بیشتر ملکاں نے سوویت اتحاد د‏‏ی افغانستان اُتے دھاوا بولنے د‏‏ی مخالفت کيتی۔ خاص کر تمام اسلامی ملکاں نے اس د‏ی سخت مخالفت کيتی تے 34 اسلامی ملکاں نے باقاعدہ قراردادے پاس کیتے تے سوویت اتحاد د‏‏ی اک اسلامی ملک (افغانستان) اُتے یلغار د‏‏ی مخالفت کيتی اس دے نال نال اسلامی ملکاں نے مطالبہ وی کیتا کہ سوویت اتحاد جلد از جلد افغانستان تو‏ں افواج واپس کڈے۔ اس علاوہ جدو‏ں تک سوویت اتحادی د‏‏ی افواج افغانستان وچ رہے انہاں د‏‏ی خلاف لڑنے دے لئی بیشتر اسلامی ملکاں نے افغان مجاہدین د‏‏ی امداد کيتی۔

اقوام متحدہ دا رد عمل

واقعات

سوویت اتحاد دا شکست تے افغانستان تو‏ں سوویندی افواج دا اخراج

وسطی ایشیاء اُتے اثرات تے جنگ دے بعد دے حالات

مورتاں

ہور ویکھو

• جنگ ویت نام

حوالے