Estonia

Estonia ye un país muit plano, con una altaria meya de 50 metros, y 318 m d'altitut maxima, en a montanya Suur Munamägi, situada en o cabo suroriental. Con un aria de 45.000 km², Estonia ye mayor que cualques países europeus como Dinamarca u Suiza. As suyas dimensions s'extienden 350 km d'este a ueste y 240 km de norte a sud. As islas oceanicas corresponden a 1/10 d'o territorio, y o numero d'islas y islotes ye d'unas 1.500, con dos que son pro grans pa formar os suyos propios condaus: Saaremaa / Ösel y Hiiumaa / Dago, amás d'as Vormsi / Worms y Muhamas / Moon, mientres que os lacos ocupan o 5 % d'a superficie d'o país. 20 Troban uns 1.400 lacos y estanques (beluns muit chicoz, encara que o mas gran, o laco Peipsi, en a buega con Rusia, tien 3.555 km²), numbrosos paúls y 3.794 km de litoral maritimo accidentado por un gran numero de badías, golfos y estreitos. Tamién i hai numbrosos lacos, como que o Peiper, Pihkwa y Võrtsjärv. As selvas cubren un 47 % d'a superficie total. Os prencipals ríos d'o país son os Narva, Virgala, Parnu, Põltsamaa, Halliste, Navesti, Pedja, Emajõgi, Kunda, Loksa, Jaggovel, Keghel y Fickel.

En contrapartida, a población ye relativament chicota. En l'anyo 2000, solament 1.361.242 personas habitan Estonia, o que da una densidat de solament 30,2 habitants/km².

A ciudat mas gran d'Estonia, y tamién a suya capital, ye Tallinn, an reside un tercio d'a población (398.434 personas). Atras grans ciudaz son a universitaria Tartu (101.140 habitants), a industrial Narva (68.117 personas) y a de veraneyo Pärnu (45.040 personas). Pärnu ye apreciada en estiu, a causa d'o suyo aire suau y a temperatura de l'augua agradable, que recuerda pro o litoral mediterranio.

A ciudat gran mas cercana a Tallinn ye Helsinki, capital de Finlandia, que dista 85 kilometros por o golfo de Finlandia. Atras ciudaz cercanas son Riga, a 307 km, Sant Petersburgo, a 395 km y Estocolmo, a 405 km.

O clima en Estonia se divide entre l'oceanico y o continental. O factor prencipal que afecta o clima en Estonia ye l'oceano Atlantico, prencipalment a corrient d'o Golfo, as actividaz ciclicas d'o como en la parti norte d'o oceano provocan variacions repentinas de temperaturas, asinas como l'aparición d'aires fuertes y un gran livel de precipitacions (750 mm / anyo pa o clima maritimo).

O prencipal factor que caracteriza a diferencia climatica entre o litoral y as planas de l'interior ye a distancia d'a mar Baltica. En hibierno, as corrients d'aire mantienen o litoral mas calient, mientres que l'interior ye amán de 4 °C, mas fredo. En primavera, ista situación s'invierte. As tierras d'as planas calientan mas rapidament que as auguas d'a mar Baltica, y mantienen a temperatura en l'interior 3,5 °C mas calient d'o que se da en o litoral, o que no escayeixe en verano.

L'hibierno en Estonia ye rigoroso. A meya en febrero ye de -9 °C; a primavera ye suau y con pocas plevidas. O verano ye relativament calient, a meya de chulio ye de 16 °C, y l'agüerro ye larga y suau.

A temperatura meya a lo largo de l'anyo en Estonia queda entre 4,3 °C y 6,5 °C. O día mas calient d'a historia se convirtió en Võru, l'11 d'agosto de 1992, con 36,5 °C. Lo mas frío estió de -43,5 °C, a Jõgeva, o día 17 de chinero de 1940.

O clima, en cheneral, en Estonia, ye humido, con una meya anyal de humedat relativa entre 80 % y 83 %. A nieu, que ye frecuent, ye present entre 75 y 135 días por anyo, y cubre entre tot l'hibierno as tierras altas de l'interior. Plega, ocasionalment, en as comarcas costeras y en as islas como que Saaremaa.

Estonia se riche por o sistema republicano de gubierno, con un president trigau por cinco anyos por o parlamento unicameral. O gubierno u poder executivo ye exerciu por o primer ministro, designau por o president, de conchunta con atros 14 ministros con cartera. L'actual president d'o país ye Kersti Kaljulaid, y a primera ministra ye Kaja Kallas.

Lista de primers ministros d'Estonia dende 1990

O Poder Lechislativo l'exerce o Riigikogu (u Asamblea d'Estau), composau por 101 miembros trigaus sobre a base d'o sistema proporcional. Os deputaus son trigaus por un periodo de cuatro anyos. Por a suya parti, o Poder Chudicial ye composau por tribunals de primera y segunda instancia, dencima d'os cuals se troba a Riigikohus (u Corte Nacional), con 19 miembros vitalicios trigaus por o Parlamento a propuesta d'o President.

Estonia s'ha convertiu en un d'os primers países con voto electronico, tanto pa as eleccions presidencials como que pa as parlamentarias.

Condaus

Estonia se troba trestallada en 15 condaus (en estonio: maakond). Un condau ye endrezau por un gubernador, nombrau por o gubierno nacional y que lo representa en l'ambito local. O suyo mandato ye de cinco anyadas de durada, asinas como o d'o president y tien como función basica, fer a connexión entre os departamentos d'o suyo estau y os concellos d'o suyo condau con o gubierno nacional.

O prencipal condau ye o de Harju, an ye a capital, Tallinn, y an reside o 38,8% d'a población d'Estonia. Atros condados importants son os de Pärnu, Ida-Viru y de Tartu.

	Condau de Harju (Harjumaa)		Condau de Hiiu (Hiiumaa)		Condau d'Ida-Viru (Ida-Virumaa)		Condau de Järva (Järvamaa)		Condau de Jõgeva (Jõgevamaa)
	Condau de Lääne (Läänemaa)		Condau de Lääne-Viru (Lääne-Virumaa)		Condau de Pärnu (Pärnumaa)		Condau de Põlva (Põlvamaa)		Condau de Rapla (Raplamaa)
	Condau de Saare (Saaremaa)		Condau de Tartu (Tartumaa)		Condau de Valga (Valgamaa)		Condau de Viljandi (Viljandimaa)		Condau de Võru (Võrumaa)

Diez ciudaz mas importants

As diez ciudaz mas importants son:

Mas d'o 68 % d'o PIB estonio deriva d'o sector de servicios, 29 % d'a industria y amán de 9 % d'o sector primario, agricultura incluida. O sector de servicios practicament no existiba en la yera sovietica, y obtenió un increyible y rapido creiximiento a l'inicio d'os anyos 1990. Hue, a industria ye qui pasa por un buen inte y creixe con taxas superiors a la os servicios.

O PIB d'Estonia, en 2006, quedó en 26,85 billons de dolars, con un creiximiento de l'11,4 % respective a 2005. A renta per capita ye de 20.300 dolars estausunidenses, y o livel de desemplego ye de solament o 4,5 %. O livel d'inversión plega a o 32,4 % d'o PIB y a deuda publica no pasa d'o 3,6 % d'o PIB.

Os prencipals productos agricolas son: trunfa, vechetals, pescaus y leit. Por lo que fa a os sectors d'a industria estonia, que creixió o 8 % en o 2006, os prencipals estioron os d'incheniería, electronica, fusta y derivaus, textil, TIC y telecomunicacions.

Estonia exporta 2/3 de tot o que produz, d'os cuals solament un tercio ye en servicios, prencipalment turismo. En 2006, as exportacions d'Estonia sumoron 9,68 billons de dolars, tenendo como prencipals productos d'exportación y prencipals socios: Finlandia, Suecia, Alemanya, Letonia, Lituania y Rusia.

Etnografía

Os ciudadans d'orichen estonio representan o 68,4 % (909 552 habitants), mientres que os ciudadans d'orichen ruso suposan o 24,7 % (327 802 habitants).​ A resta d'a población ye composada por grupos minoritarios d'ucraineses (1.9 %), belarrusos (0,8 %), finlandeses (0,6 %) y atras nacionalidaz (3,6 %).​ A población d'orichen estonio predomina en o conchunto d'o país, pero a d'orichen ruso representa un tercio d'o total en Tallinn y ye mayoritaria en o condau d'Ida-Viru, en a marguin nord-este d'a buega con Rusia.

A sociedat estonia ha estau tradicionalment homochenia; dica finals d'o sieglo XIX os estonios representaban o 90 % d'o censo y i heba una significativa minoría d'alemans d'a Baltica (5 %) y rusos (3 %). Dimpués que a elit alemana fuese reemplazada en o decenio de 1920, os rusos se convirtioron en a minoría prencipal. A influxo ruso creixió con a ocupación d'a URSS en 1940 y a constitución d'a RSS d'Estonia, que motivó a plegada de inmigrants d'atras republicas sovieticas. Entre o stalinismo se producioron tamién deportacions de estonios nativos. Encara que a población estonia se mantenió en cifras estables, en haber-ie mas habitants totals pasó d'un 88 % d'o censo en 1934 a o 61,5 % en 1989. Dende 1991 muitos ciudadans d'orichen ruso se marchoron d'o país, pero a un ritmo menor que en a vecina Letonia.

Gastronomía

Historicament, a cocina d'Estonia ha dependiu en gran medida d'as estacions y yera minchada labradora sencilla. Hue, incluye muitas minchadas tipicas internacionals. Os alimentos mas tipicos d'Estonia son o pan negro, a carne de cochín, as trunfas y os productos lácteos. Tradicionalment, en verano y primavera, a os estonios les fa goyo minchar tot lo fresco: lulos, hierbas, verduras y tot o que venga dreitament d'o chardín. A cazata y la pesca tamién han estau muit habituals, encara que en l'actualidat a cazata y la pesca se desfrutan mayoritariament como que pasatiempos. Hue en día, tamién ye muit popular rustir a l'aire libre en verano.

Tradicionalment en hibierno se levan a la mesa mermeladas y conservas. A recolección y conservación de fruitas, fongos y verduras pa l'hibierno a tota hora ha estau popular, pero hue en día a recolección y conservación se ye tornando menos comuna porque tot se puede mercar en as botigas. Manimenos, a preparación de alimentos pa l'hibierno sigue estando muit popular en o campo.

O Mulgipuder ye o plato nacional d'Estonia y ye elaborau con trunfas, cerials y carne.

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Estonia.

Condaus d'Estonia
Harju | Hiiu | Ida-Viru | Järva | Jõgeva | Lääne | Lääne-Viru | Pärnu | Põlva | Rapla | Saare | Tartu | Valga | Viljandi | Võru

	Ex Unión de Republicas Socialistas Sovieticas (URSS)
	Armenia | Azerbaichán | Belarrusia | Cazaquistán | Cheorchia | Estonia | Letonia | Lituania | Moldavia | Kirguizistán | Rusia | Tachiquistán | Turkmenistán | Ucraína | Uzbekistán

Estaus d'Europa

Abkhasia3 | Albania | Alemanya | Andorra | Armenia2 | Artsakh3 | Austria | Azerbaichán1 | Belarrusia | Belchica | Bosnia y Herzegovina | Bulgaria | Cazaquistán1 | Croacia | Cheorchia1 | Chipre2 | Chipre d'o Norte2, 3 | Chequia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | Espanya1 | Estonia | Finlandia | Francia1 | Grecia | Hongría | Islandia | Irlanda | Italia1 | Kosovo3 | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgo | Macedonya d'o Norte | Malta | Moldavia | Mónegue | Montenegro | Noruega | Osetia d'o Sud3 | Países Baixos | Polonia | Portugal | Reino Uniu | Rumanía | Rusia1 | San Marino | Serbia | Suecia | Suiza | Transnistria3 | Turquía1 | Ucraína | Vaticano

Dependencias: Åland | Akrotiri y Dhekelia | Chibraltar | Guernési | Isla de Man | Islas Feroe | Jèrri | Svalbard

1 Parti d'o suyo territorio ye difuera d'Europa. 2 Se troba en Asia, pero tien relacions historico-culturals con Europa. 3 Parcialment reconoixiu. 4 No reconoixito