Aung San Suu Kyi

Nacida en Yangon el 19 de xunu de 1945, ye fía d'Aung San, héroe nacional que robló en 1947 el tratáu d'independencia col Gobiernu británicu enantes de ser asesináu. Tres diplomarse n'Oxford, trabayar na Secretaría de les Naciones Xuníes y ser profesora na India, Aung San Suu Kyi tornó a Myanmar en 1988 y participó nel "segundu combate en pro de la independencia nacional". Esti combate inspirar nel exemplu pacíficu de Gandhi y na so fe budista, que lu llevó a defender una "revolución del espíritu que se manifiesta por aciu la reconocencia de la necesidá del diálogu y la compasión polos más humildes". A pesar de tar enraigonada na tradición de Myanmar, supo evitar les manipulaciones nacionalistes basando la so llucha en "los principios sagraos de la moral", aportunando na necesidá de reconciliar a les etnies del so país, fondamente estremaes.

En 1989 foi sometida a arrestu domiciliariu en Rangún. Asumió la direición de la Lliga Nacional pa la Democracia, que ganó les eleiciones en 1990 por mayoría aplastante.

Como les autoridaes militares negar a tener en cuenta esta resultancia, el so partíu nun pudo formar un gobiernu civil. Aung San Suu Kyi, suxeta a estrecha vixilancia, prefirió permanecer al llau del so pueblu dando testimoniu de la so fe en "la idea del bien y de lo cabal".

Recibió sucesivamente'l Premiu Thorolf Rafto de defensa de los derechos humanos y el Premiu Sájarov de llibertá de pensamientu.

Reconocida como prisionera de conciencia por Amnistía Internacional, el so propósitu de que'l drama de Myanmar nun cayera nel olvidu foi compensáu'l 14 d'ochobre de 1991 col Premiu Nobel de la Paz gracies al cual dio a conocer el so combate al mundu enteru refugando l'exiliu que se-y proponía en cuenta del so silenciu.

En 1992 el Premiu Simón Bolívar compensó'l combate d'una muyer visionaria que combina l'idealismu y el pragmatismu ilustráu siendo consciente coles mesmes de qu'otros movimientos similares n'Asia inspiráronse, na llucha pacífica de la Lliga.

En 1995, les presiones exercíes polos Estaos Xuníos conducieron al so "lliberación" (por poco tiempu) de la so residencia y ella dirixíase cada fin de selmana a un ensame sollerte al so mensaxe d'aliendu primero que les manifestaciones estudiantiles provocaren la represión, la detención de dirixentes de la oposición y l'establecimientu d'un bloquéu en redol a la so casa.

Sometida de nuevu a arrestu domiciliariu en 1996, escasamente pudo recibir visites, anque consiguió unviar a les Naciones Xuníes dellos mensaxes grabaos que denuncien l'empeoramientu de la situación de los derechos humanos nel so país, pidiendo a la comunidá internacional que conceda la prioridá a los derechos políticos de la Lliga Nacional que la so direición sigue asumiendo.

La Xunta de gobiernu que caltién el poder nel so país, nun aforró les invitaciones d'exiliu a la recluyida, xugando col elementu de la separación familiar, como una manera rápida de desfacer d'ella. Un capítulu d'esta táctica d'acoso psicolóxicu asocedió cuando'l so maríu, Michael Aris, morrió de cáncer de próstata en marzu de 1999, ensin volver ver a la so muyer, esperando visar que'l gobiernu de Myanmar nunca lu concedió. Otru capítulu asocedió n'abril de 1999 cuando al fíu menor, Kim Htein Lin, dexóse-y axuntase cola so madre per unes hores nel aeropuertu de Rangún.

Atopar n'arrestu domiciliariu dende 2003. En setiembre de 2007 foi treslladada a un nuevu recintu penal por cuenta de les manifestaciones que se realicen en tol país esixendo democracia.

El 11 d'agostu de 2009, un tribunal del gobiernu militar de Myanmar volvió condergala a dieciocho meses más d'arrestu domiciliariu. Delles organizaciones como Amnistía Internacional o Avaaz primieron al gobiernu de Myanmar y a otros dirixentes por que tomaren cartes nel asuntu. Aung San Suu Kyi formaba parte de los 700 presos de conciencia que s'envaloraba había nel país.

El 3 d'ochobre de 2009 axuntar cola xunta militar pa dialogar per primer vegada na Casa de Güéspedes del Estáu en Yangon, un día dempués de qu'una corte refugara l'apelación que l'activista fixera contra la so sentencia de 18 meses de prisión por violar los términos del so arrestu domiciliariu.

Puesta en llibertá

El 25 de xineru de 2010 peneróse un rumor según el cual el Ministru d'Interior de Myanmar, el Mayor Xeneral, comunicaría nuna xunta privada de dirixentes locales que Suu Kyi sería lliberada en payares del mesmu añu, un mes dempués de les eleiciones xenerales. Les autoridaes de Myanmar roblaron el decretu de puesta en llibertá de San Suu Kyi el 12 de payares de dichu añu. Los sos defensores declararon que'l 13 de payares remataba l'arrestu domiciliariu de la líder de Myanmar, polo que nun se trataría d'una amnistía, sinón d'un fin de la condena.^[16]

San Suu Kyi foi finalmente lliberada'l 13 de payares de 2010. Foi recibida na puerta de la so casa por unes 3.000 persones. Suu Kyi pasó 15 de los postreros 21 años encarcelada o privada de llibertá, bien en prisión o n'arrestu domiciliariu.^[17]

El sábadu 16 de xunu de 2012 pudo por fin recoyer n'Oslu el Premiu Nobel de la Paz que-y foi concedíu en 1991. Cuatro díes dempués, el miércoles 20 de xunu de 2012, pudo tamién recoyer personalmente'l doctoráu honoris causa qu'en 1993 concedió-y la Universidá d'Oxford.^[18]

Nes eleiciones llexislatives de 2015 volvió liderar les candidatures de la Lliga, pero la llei fundamental aprobada polos militares torgába-y ser candidata a la presidencia.^[19]

• 1991, Premiu Nobel de la Paz.
• 1993, Doctoráu Honoris Causa pola Universidá d'Oxford.
• 1990, Thorolf Rafto Memorial Concencia de Realizando'l Suañu.
• Orde d'Australia.
• Premiu Eleanor Roosevelt, for Human Rights.
• 1992, Premiu Simon Bolivar.
• 2005, Premiu Olof Palme en 2005.
• 2012, Premiu Václav Havel a la Disidencia Creativa pola Human Rights Foundation.
• 2012, Lexón d'Honor

• The Lady empobinada y producida por Luc Besson, protagonizada por Michelle Yeoh.

Como autora

• Letters from Burma (1998) with Fergal Keane ISBN 978-0140264036
• The Voice of Hope (1998) with Alan Clements, ISBN 978-1888363838
• Freedom from Fear and Other Writings (1995) with Vaclav Havel, Desmond M. Tutu, and Michael Aris, ISBN 978-0140253177
• Der Weg zur Freiheit (1999) with O Kyi Maung, O Tin Oo, ISBN 978-3404614356
• Letter to Daniel: Despatches from the Heart (1996) by Fergal Keane, foreword by Aung San Suu Kyi, edited by Tony Grant ISBN 978-0140262896
• Burma's Revolution of the Spirit: The Struggle for Democratic Freedom and Dignity (1994) with Alan Clements, Leslie Kean, The Dalai Lama, Sein Win ISBN 978-0893815806
• Aung San of Burma: A Biographical Portrait by His Daughter (1991) ISBN 978-1870838801, 2nd edition 1995
• Aung San (Leaders of Asia Series) (1990) ISBN 978-9990288834
• Burma and India: Some aspects of intelectual life under colonialism (1990) ISBN 978-8170231349
• Bhutan (Let's Visit Series) (1986) ISBN 978-0222010995
• Nepal (Let's Visit Series) (1985) ISBN 978-0222009814
• Burma (Let's Visit Series) (1985) ISBN 978-0222009791

Mentada en

• Film "The Lady" o "Amor, Honor y Llibertá. (2012). Enllaz: http://www.imdb.es/title/tt1802197/
• Aung San Suu Kyi (Modern Peacemakers) (2007) by Judy L. Hasday, ISBN 978-0791094358
• The Lady: Aung San Suu Kyi: Nobel Laureate and Burma's Prisoner (2002) by Barbara Victor, ISBN 978-0571211777, or 1998 hardcover: ISBN 978-0571199440
• The Perfect Hostage: A Life of Aung San Suu Kyi (2007) by Justin Wintle, ISBN 978-0091796815
• Tyrants: The World's 20 Worst Living Dictators (2006) by David Wallechinsky, ISBN 978-0060590048
• Aung San Suu Kyi (Trailblazers of the Modern World) (2004) by William Thomas, ISBN 978-0836852639
• Non Logo: Non Space, Non Choice, Non Jobs (2002) by Naomi Klein ISBN 978-0312421434
• Mental culture in Burmese crisis politics: Aung San Suu Kyi and the National League for Democracy (ILCAA Study of Languages and Cultures of Asia and Africa Monograph Series) (1999) by Gustaaf Houtman, ISBN 978-4872977486
• Aung San Suu Kyi: Standing Up for Democracy in Burma (Women Changing the World) (1998) by Bettina Ling ISBN 978-1558611979
• Aung San Suu Kyi: Fearless Voice of Burma (Newsmakers Biographies Series) (1997) by Whitney Stewart, ISBN 978-0822549314
• Prisoner for Peace: Aung San Suu Kyi and Burma's Struggle for Democracy (Champions of Freedom Series) (1994) by John Parenteau, ISBN 978-1883846053
• Des femmes prix Nobel de Marie Curie à Aung San Suu Kyi, 1903-1991 (1992) by Charlotte Kerner, Nicole Casanova, Gidske Anderson, ISBN 978-2721004277
• Aung San Suu Kyi, towards a new freedom (1998) by Chin Geok Ang ISBN 978-9814024303
• Aung San Suu Kyi's struggle: Its principles and strategy (1997) by Mikio Oishi ISBN 978-9839861068
• Finding George Orwell in Burma (2004) by Emma Larkin ISBN 0143037110
• "Cróniques Birmanes" (2008) by Guy Delisle

Fonte: Unesco, siguiendo la so regles de reproducción.

N'español

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Aung San Suu Kyi.
• Biografía y trayeutoria per Fundación CIDOB
• Aung San Suu Kyi - Resume, biografía
• Timothy Garton Ash, "Los cuatro vides de Aung San Suu Kyi", El País, 25 de xunu de 2012

N'inglés

• Daw Aung San Suu Kyi Website
• The Burma Campaign UK website
• An extensive story of her life
• The Nobel Peace Prize 1991
• Nobel Prize press release
• The Nobel Peace Prize acceptance speech of Aung San Suu Kyi's son Alexander Aris
• "Freed Burmese Democracy Leader Proclaims 'New Dawn'" by Seth Mydans, for The New York Times, May 7 2002, A3 (only abstract available)
• Citation in the Order of Australia

Predecesor: Mikhaíl Gorbachov

Premiu Nobel de la Paz 1991

Socesora: Rigoberta Menchú