Aung San Suu Kyi

Familie un Uusbildig

D Aung San Suu Kyi isch d Dochter vum Aung San, em Kommandeur vu dr Burma Independence Army (BIA), Bresidänt vu dr Anti-Fascist People's Freedom League (AFPFL) un eme Vorkämpfer fir d Uaabhängigkeit vum domolige Birma vu Großbritannie. Ihri Mueter isch d Ma Khin Kyi gsi. Anne 1947 isch ihre Vater bin ere Kabinettssitzig umbrocht wore. D Daw Khin Kyi – „Daw“ isch di ehrevoll Aared vun ere Frau in dr birmanische Sproch – isch im bolitische Läbe vu Birma bekannt wore, vor allem in dr Sozialbolitik.

D Aung San Suu Kyi isch z Indie ufgwagse, wu ihri Mueter ab 1960 Birma as Botschafteri verdrätte het. Noch em Highschool-Abschluss z Neu-Delhi isch si uf Ängland gange un het an dr Universitet Oxford studiert. Dert het si ihre Studium 1967 mit em B.A. in Philosophi, Bolitik un Wirtschaft abgschlosse. Vu 1969 bis 1971 het si im UN-Sekretariat z New York in dr Verwaltigs- un Finanzabdeilig gschafft, in ihre Frejzyt het si ehreamtli in eme Chrankehuus gschafft.

Bhutan, Oxford un Kyoto

Anne 1972 het si dr britisch Tibetolog Michael Aris ghyrote, si hän zämme zwee Sihn (Alexander, * 1973, un Kim, * 1977). Zerscht hän si z Bhutan gläbt, wu är as Privatlehrer vu dr cheniglige Familie, as Leiter vum bhutanische Department fir Ibersetzig un as offiziälle Historiker vum Chenigryych gschafft het. 1974 sin si uf Oxford zoge, wu dr Michael Aris e Aastellig an dr Universitet gha het. D Aung San Suu Kyi het aafange schryybe un het recherchiert fir e Buech iber s Läbe vu ihrem Vater, wu 1984 uusechuu isch. Vu 1985 bis 1986 het si ne Stipendium z Kyoto, Japan iberchuu, un het wyter recherchiert iber dr Ufenthalt vu ihrem Vater in sällem Land. Derzue het si no anderi Schrifte iber Birma uusebrocht.

Bartejvorsitzeri vu dr NLD

Anne 1988 isch si wägt ere Chranket vu ihre Mueter in ihri Heimet zruckgange. Dert het si dr Sturz vum Militerdiktator Ne Win mitgriegt un di bluetige Ufständ dernoo. Am 26. Augschte 1988 het si ihri erscht Reed ghalte, wu si sich fir e demokratischi Entwicklig z Birma yygsetztz gha het. Drej Wuche speter isch di negscht Militerregierig an d Macht chuu, wu jedwäderi demokratische Bsträbige verbotte het. Am 27. Septämber isch d National League for Democracy (NLD) mit dr Aung San Suu Kyi as Bartejvorsitzeri grindet wore. Di bolitische Ziil solle mit zivilem Uughorsam un gwaltfrej erreicht wäre. Drotz allene Drohige un Gwalt gege ihri Aahänger het si ihre Wahlkampf wytergmacht. Ihri Ufstellig zue dr Wahlen isch im Februar 1989 verbotte wore un si sälber ab em 20. Juli zem erschte Mol unter Huusarräscht gstellt wore. Studänte, wu byn ere gsi sin, sin verhaftet wore. D Aung San Suu Kyi isch derno eso lang in e Hungerstraik drätte, bis ere ne gueti Bhandlig vu sällene Studänte zuegsicheret woren isch. 1990 het ihri Bartej d Wahle gwunne, s Ergebnis isch aber vu dr Militer nit anerkännt wore.

Anne 1991 het d Aung San Suu Kyi fir ihre Yysatz fir d Demokrati in ihrem Land dr Fridesnobelbryys iberchuu. Ihri Sihn hän e in ihrem Namme aagnuu, wel si gferchet gha het, ass si nimmi hätt derfe wider yyraise no Myanmar, wänn si sälber zue dr Bryysverlejig gieng. Erscht am 10. Juli 1995, no rund segs Johr, isch ihre Huusarräscht ufghobe wore. Ihre Bewegigsspilruum isch aber nomol fir vier Johr seli yygschränkt gsi, un mer het um ihre Läbe gferchtet – drotz oder grad wäge ihre Popularitet im Land. Uf dr andre Syte isch s Schurnalischte un UN-Mitglider e baarmol erlaubt wore, si z bsueche. Ihrem Mann isch des aber nit gstattet wore, si hän sich vu 1995 bis zue syym frieje Dod anne 1999 nimmi gsähne.

Am 6. Dezämber 2000 het dr US-Bresidänt Bill Clinton ihre d Frejheitsmedallie („The Presidential Medal of Freedom“) verlihe, di hegscht zivil Uuszeichnig in dr USA. Di irische Rock-Gruppe U2 het ere anne 2001 mit em Lied Walk on us em Album All that you can’t leave behind e musikalisch Dänkmol gsetzt.

Wyteri Feschtnahme un Huusarräscht

Noch Iberfall uf ihri Wagekolonne z Zäntralbirma am 31. Mai 2003, wu dr Regierig zuegschribe wird, het d Militerfierig d Aung San Suu Kyi wider feschtgnuu. E Zytlang isch si im Gfängnis gsii un operiert wore, derno isch si wider unter Huusarräscht z Rangun gstellt wore. Am 24. Oktober 2005 het si insgsamt 10 Johr unter Huusarräscht verbrocht ghaa: 1989–1995, 2000–2002 un ab Mai 2003. Am 28. Novämber 2005 isch er offiziäll um e halb Johr verlengeret wore.

Am 20. Mai 2006 isch s zuen eme Dräffe chuu zwische dr Aung San Suu Kyi un em UN-Gsandte Ibrahim Gambari z Rangun. S isch ihre erscht Dräffe mit eme uusländische Verdrätter gsii syt iber drej Johr un het im Ramme vun ere neje diplomatische UN-Mission stattgfunde, wu mit dr birmanische Regierig iber d Achtig vu dr Mänscheräche un d Wideryyfierig vu dr Demokrati gschwätztz woren isch. Gege alli Hoffnige uf e Frejlossig het s Regime am 26. Mai nomol e Verlengerig vum Huusarräscht um ei Johr verfiegt.^[3] No Ablauf vu däre Periode isch er drotz allene Appäll vu dr Wälteffetligkeit^[4] am 25. Mai 2007 wider um ei Johr verlengeret wore.^[5]

Bi dr Brotescht vu dr Mench („Menchsmärsch“) 2007 isch s ere Gruppe vu rund 1000 Mench glunge am 22. Septämber 2007 zue ihrem Aawäse in dr University Avenue 54 vorzdringe. Si isch derno fir rund 15 Minute vor s Huus chuu. S isch ihre erscht Ufdritt in dr Effetligkeit gsii syt iber vier Johr.^[6] Gricht iber ihri aagäblig Verhaftig sin vun eme asiatische Diplomat dementiert wore.^[7] No zwei Dräffe mit em UN-Sondergsandte Ibrahim Gambari am 30. Septämber un 2. Oktober 2007 het d Junta wäge däm effetlige Druck e Gspräch aabotte. Wänn d Aung San Suu Kyi vu ihrem „Kurs vu dr Konfrontation, Verwieschtig un Sanktione“ abließt, wett sich dr Machthaber Than Shwe persenli mit ere dräffe.^[8] Wu si am 8. Novämber „im Inträssi vu dr Nation“ uf s Aabott yygangen isch, het des dr Aafang vun ere Kampagne, markiert, wun ere s Regime ihre aagäbli Verdrättigsaaspruch fir alli Nationalitete vu Myanmar abgsproche hän.^[9][10] Dr UN-Unterhändler Gambari het ihri Erklerig no dr Ruckchehr vu syyre zwoote Krisemission z Singapur verläse ghaa.^[11]

Am 25. Oktober 2007 het s Regime aagfange, e Serie vu Dräffe mit em nej ernännte ‚Verbindigsminischter‘ Aung Kyi z arrangiere. Im Ramme vu däne mediewirksam inszenierte Gspräch het d Aung San Suu Kyi am 9. Novämber 2007 s erscht Mol syt Mai 2003 au Mitglider vu dr National League for Democracy derfe dräffe.^[12] Au wänn s gheiße ghaa het, mer wett sich all Wuche uusdusche^[13], isch nume zue fimf Termin chuu. S Dräffe mit em Verbindigsminischter am 19. Novämber 2007^[14] het zuen eme Zytpunkt stattgfudne, wu grad s 13. Gipfeldräffe vu dr ASEAN-Staate z Singapur abghalte woren isch.^[15] Noch em letschte Dräffe am 30. Jänner 2008 hän Mitglider vu ihre Bartej vu dr Uuzfrideheit iber dr schleipfig Furtgang vu dr Diskussione brichtet.^[16] Dur s Aachinde vun eme Referändum iber e neji Verfassig^[17] un di Verlutbaruige derno, het s Regime aber z erkänne gee, ass es an eme wytere „Dialog“ mit dr Aung San Suu Kyi nit inträssiert isch.

Näben eme Huffe andere Uuszeichnige, wu si iberchuu het, het ere Kanada am 17. Oktober 2007 d Ehrestaatsburgerschaft verlihe.^[18] Dr US-Kongräss het noch eme eistimmige Votum am 17. Dezämber 2007 d „Kongräss-Medallie in Gold“ an si vergee.^[19]

Grichtsverfahre 2009

Im Mai 2009 isch d Aung San Suu Kyi e baar Däg vor em Änd vu ihrem Huusarräscht verhaftet un wäge Missachtig vu dr Huusarräscht-Bstimmige in s Insein-Gfängnis z Rangun brocht wore, wu unter em Vorwurf, si heb vum 3. bis zum 5. Mai e US-Amerikaner in ihrem Huus behärbärgt,^[20] e Brozäss gege si aagfange woren isch.^[21]

No heftige internationale Brotescht sin am dritte Verhandligsdag zem erschte Mol uusländischi Beobachter zum Brozäss zuegloo wore.^[22] Ei Dag speter isch d Effetligkeit wider vum Brozäss uusgschlosse wore.^[23]

Im Augschte 2009 isch si zue wytere 18 Monet Huusarräscht verurdeilt wore. Fimf Minute no dr Urdeilsverchindig hän s State Peace and Development Council un dr General Than Shwe s Strofmaß, wu zerscht uusgsproche woren isch (drej Johr Gfängnis mit Zwangsarbet), revidiert ghaa. Begrindet wore isch d Strofmilderig unter anderem mit eme Hiiwyys uf dr Vater vu dr Verurdeilte, dr „Nationalheld“ Aung San.^[24][25] E Beruefigschlag gege s Urdeil isch am 2. Oktober 2009 zruckgwise wore.^[26] Dr amerikanisch Staatsburger, wu d Aung San Suu Kyi bsuecht ghaa het, isch zue sibe Johr Gfängnis un Zwangsarbet verurdeilt wore^[24][25], het aber uf Initiativ vum US-Senator Jim Webb e baar Däg noch em Urdeil derfe s Land verloo.^[27]

In eme Brief an dr General Than Shwe het d Aung San Suu Kyi e neji Ära vu dr Zämmearbet aabotte. Si het sich zämme mit dr Militerfierig welle derfir yysetze, ass di internationale Sanktione ufghobe wäre.^[28]

Uusschluss vu dr Barlemäntswahle 2010

Dur e im Merz 2010 vu dr Militerregierig vereffetligt Wahlgsetz isch d Aung San Suu Kyi vu dr Barlemäntswahle am 7. Novämber 2010 uusgschlosse wore.^[29] No däm Gsetz derfe Strofgfangeni nit Mitglider vun ere bolitische Bartej syy. Glyychzytig isch d National League for Democracy zwunge wore, d Bolitikeri us dr Bartej uuszschließe, wänn si bi dr Wahle hätt welle derbyy syy.^[30] Au wänn des Gsetz uf internationali Kritik gstoßen isch, het d Militerregierig glyychzytig s Ergebnis vu dr Barlemäntswahl us em Johr 1990 annulliert, wel s nit mit dr neje Verfassig iberyystimme diej. D NLD het sälli Wahl mit ere große Mehrheit gwunne ghaa.^[31]

Frejheit un Barlemäntsabgordneti

Am 13. Novämber 2010 isch si us ihrem Huusarräscht entloo wore.^[32]

Am 29. Jänner 2012 het d Aung San Suu Kyi bekannt gee, ass si bi dr Noowahle am 1. April 2012 fir e Barlemäntssitz kandidiert.^[33] Doderby het si dr Wahlchreis Kawhmu gwunne, ihri Bartej het insgsamt 40 vu dr 45 Sitz gwunne, wu zur Noowahl gstande sin.

Am 2. Mai 2012 het d Suu Kyi zämme mit 33 andere nejgwehlte Mitglider vu dr Nationale Liga fir Demokrati im Barlemänt ihre Eid as Abgordneti abgleit. Im Vorfäld het si sich zerscht gweigeret ghaa, uf d Verfassig vu 2008 z schwere, wu vu ihre kritisiert wird, wel dodin Vorrächt vum Militers feschtglait wäre.^[34] Uf Druck vu Bartej un Wehler het si schließlig ihre Widerstand no ere Wuche ufgee.^[35]

Mitte Juni 2012 hät d Suu Kyi uf ere zwewöchige Europareis au d Schwiz bsuecht. Si isch z Gämf gsi und hät z Bärn dä Usseminister Didier Burkhalter und Bundesröti Eveline Widmer-Schlumpf troffe. Am 16. Juni hät si im Rothuus z Oslo ihre Nobälprys, wo ihre scho 1991, domols i Abweseheit, verlihe worde isch, entlich persönlich entgege neh chöne.^[36]

Zum Abschluss vum erschte Barteidag in dr 25-jehrige Gschicht vu dr Nationale Liga fir Demokraty hän di die 120 Delegierte vum Zentralkomitee d Aung San Suu Kyi am 10. Merz 2013 aistimmig as Barteivorsitzeri bstetigt.

Bi dr Barlemäntswahlen am 8. Novämber 2015 het di NLD di absolut Meehait gwunne. Wel ihre verstorbe Mann britische Staatsburger gsii isch un au ihri gmainsame Chinder britischi Staatsburger sin, het d Suu Kyi wäge ere Passasch in dr Verfassig vu Myanmar nit as Bresidänti chenne kandidiere.^[37]

Anne 2017 isch dr Aung San Suu Kyi vorgworfe wore, si diei si nit sorge um d Lag vu dr Rohingya, ere muslimische Ethni im Weschte vum Land, un ass si schwyge diei zue dr Verdrybig vu dr Rohingya, wu vu internationale Organisatione e Velkermord^[38] gnännt wird.^[39] Im Novämber 2018 het ere Amnesty International wäge däm dr Ehretitel „Botschafter vum Gwisse“ entzoge.^[40]

Militärbutsch un Feschtnahm (2021)

Bi dr Barlemäntswahl im Novämber 2020 het d dr Suu Kyi iri Bartej NLD di absolut Meeheit gwunne. No internationale Beobachter isch d Wahl frej un fair gsii. D Armee, wu automatisch e Viertel vu dr Sitz kriegt, het degege vu Wahlbedrug gschwätzt. Am Morge vum 1. Februar 2021 het s Militär unter em Oberbefählshaber Min Aung Hlaing gege d Regierig butscht. D Suu Kyi, dr Bresidänt Win Myint un anderi hochrangigi NLD-Mitglider sin feschtgnuu wore. S Militär het dr Notstand uusgruefe un verchindet, ass si fir ei Johr d Macht ibernäme.^[41]

• Sacharow-Preis, 1990
• Fridesnobelbryys, 1991
• Presidential Medal of Freedom, 2000
• Olof-Palme-Bryys, 2005
• Ehrestaatsburgerschaft vu Kanada, 2007
• Guldi Ehremedallie vum US-Kongräss, 2008
• Botschafteri vum Gwisse, vergee vu Amnesty International, 2009

• Der Weg zur Freiheit. Bastei Lübbe, Bergisch Gladbach 1999, ISBN 3-7857-0884-X, Aung San Suu Kyi im Gespräch mit Alan Clements (Original: The Voice of Hope).
• Letters from Burma. Penguin Books, London 1997, ISBN 0-14-026403-5 (Original: Biruma Kara no tegami, Mainichi Shinbunsha, 1996).

• Aung San Suu Kyi: Der Weg zur Freiheit, Lübbe, ISBN 3-7857-0884-X, Aung San Suu Kyi im Gespräch mit Alan Clements (Original: The Voice of Hope)
• Aung San Suu Kyi: Letters from Burma, Penguin Books, London 1997, ISBN 0-14-026403-5 (Original: Biruma Kara no tegami, Mainichi Shinbunsha, 1996)
• Dorothee Wenner: Nicht Macht korrumpiert den Menschen, sondern die Angst in Charlotte Kerner (Hrsg): Madame Curie und ihre Schwestern – Frauen, die den Nobelpreis bekamen, Beltz Verlag, Weinheim und Basel 1997, ISBN 3-407-80845-3
• Alan Clements: Der Impuls zur Freiheit – Lehrjahre in Birma, Edition Spuren, Winterthur 2010, ISBN 978-3-905752-20-5

 Commons: Aung San Suu Kyi – Sammlig vo Multimediadateie

• Informatione vu dr Nobelstiftig zue dr Pryysverleihig 1991 an Aung San Suu Kyi (änglisch)
• We have compromised – Asiaweek-Interview mit dr Aung San Suu Kyi vu 1999 (änglisch)
• FemBiographie
• n-tv.de – Isolation durchbrochen: US-Bürger schwimmt zu Suu Kyi, Dunschtig, 7. Mai 2009