آموتروفیک لیترال
آموتروفیک لیترال اسکلروزیس (ALS) ، موتور نیورونلار بیلیم یوردو (MND) و یا لو گریگ بیلیم یوردونون ایداری بؤلومو (Lou Gehrig's disease) آدلی بیر بیلیم یولودور. بعضي آداملار موتور نورونلار ناخوشلوغو آديني دا او حالدا بير دسته دؤورلر اوچون قوللانديرارلار کي، ايل.آ.س. ALS، عضله لرین سکیردیگی، عضله لری نین چکینمه سی و عضله لرینین بؤیوکلیکدن آزدیریلماسی ایله تدریجی شکلیندن داها دا چوخ یارا آلماقلا سورون اولونور. بو، قوللار و یا آیاقلارین ضعیف اولماسی، یا دا دانیشیق و یا آغیرلاشما ایسه چتینلیگیله باشلاییر.[۲] بو مرضده اولان آداملارين ياريسينا ياخين دوشونجه و داورانیش دا کیچیک چتينليکلر واردير و چوخلو آداملار آغري چکيرلر. چوخلاري آخيردا گِدَر، اللرئني ایشلهدیر، دانيشير، اودور و نفس آلار.
| Amyotrophic lateral sclerosis | |
|---|---|
| آیری دیللر | Lou Gehrig's disease; Charcot's disease; motor neurone disease (MND)[۱] |
 | |
| An MRI with increased signal in the posterior part of the internal capsule that can be tracked to the motor cortex, consistent with the diagnosis of ALS | |
| ایختیصاص | Neurology |
| علامتلر | Stiff muscles, muscle twitching, gradually worsening weakness[۲] |
| عاریضه‌لر | Difficulty in speaking, swallowing, breathing[۲] |
| سببلری | Unknown (most), inherited (few)[۳][۴] |
| تشخیص اوصولو | Based on symptoms[۴] |
| درمان | Riluzole, edaravone[۵][۶] |
| پیش‌بینی | Life expectancy 2–4 years[۷] |
| سیخیلیق | 2.6/100,000 per year (Europe)[۸] |
ندن 90%-دن 95%-ه قدر کیسه لرده بیلینمز، آمما هر ایکی ژئنتیکی و موحیط فاکتورلارینی پایلاشیر. قالان 5-10% داکی حاللار، بیر نفرین آتا-آناسیندان میراث آلینیر. بو ژئنتيک حادثه لرین ياريسيني دا بيرينجي جينينين ندنلی دير. اساس میکانیزم، اوسته و آشاغیداکی موتور نیورونلارا زیيان وورور. تشخيص، شخصين علامتلرينه اساسلاناراق، باشقا احتماللي سببلرين چيخماسيني گؤرن معاینه لر آپارير.[۴][۴]
درماني بیلینمیر. درمانين هدفي علامتلرين ياخشىلىشى دير. رئلوزول آدلی بیر دوا، یاشامی ایکی- اوچ آی یاخینجا اوزونلشدیره بیلر. غیر تهلوکه لی کولوشو، هم کیفیت و هم عؤمرونون اوزونلوغو آرتیرماقدا نتیجه لر آلیر. میکانک کولاسیون، حیاتین اوزونلوغونو آرتیرار، آمما ناخوشلوغو دوام ائتدیرمکده مانع اولماز. آلیش لوله سی کؤمک ائدیر. بو مرض هر یاشدا اولان آداملارا دا ائتکی لندیریر، آمّا عایله ده 60 یاشدا و مئراث آلمیش آداملاردا 50 یاشدا باشلاییر. باشلانما دان اؤلومه قدر یاشاماقین اورتاسینین ۲-۴ ایل اولماسی، گرچی بو فرق اولا بیلر و ۱۰% یاخینجا ۱۰ ایلدن داها اوزون قالیر. چوخلاري نفس آلماقدان اؤلرلر. اوروپادا بو مرض هر 100 مین نفرین هر ایکی-اوچ نفرینی سالیندا چالیشیر. دونيانين چوخ ساحه لرئنده نرخلر آچيقلانماييب.[۷][۴][۳] آمریکا دا، آغلار قارشیسیندا داها چوخ یئرلشیر.
بو مرضین شرحلری، چارلز بیل طرفیندن ۱۸۲۴-جی ایلدن عبارت دیر. 1869 ایلینده، علامتلر و اساس اولان نیورولوژیک سورون لار آراسیندا اولان ایلیشکینین ایلکی دفعه ژان-مارتین چارکوت طرفیندن شرح اولونموشدو. بو ۱۹۳۹-جی ایلده بیسبول اویونچوسو لو گئریگ و سونرا دا ۱۹۶۳-جی ایل ده کی کی دونیا بیلیم آدامیاستیفن هاوکینگین تشخیصیندن سورا، آمریکا دا یاخشی تانینمیشدی.[۹] ايل ايل ايس جين 1993-جي ايلده کشف اولوندو و ايل ايل حيوان موديلي 1994-جي ايلنده طرخينده ائديلدي. ۲۰۱۴-جی ایلده "آئس بالکت چیلنج"ون ویدئولارین اینترنتینده ویروساللاشدیریلیب و بو دوروم حاقیندا خلقی نین آچیقلاییشینی آرتیرمیشدی.