اینگیلیس پرمیئر لیگی

کؤکنی

اینگیلیس فوتبالی ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰-جی ایللرین باشلارینداکی اؤنملی آوروپا باشاریلاریندان سوْنرا، ۱۹۸۰-جی ایللرین سوْنوندا دالاقالدی. یئترسیز استادیوملار و هولیقانلیق آرتدی و ۱۹۸۶دکی هیسل فاجیعه‌سیندن سوْنرا گلجک بئش ایل بوْیونجا اینگیلیس کولوبلاری آوروپا کوْپالاریندان منع ائدیلدی.^[۱] ۱۸۸۸-جی ایلدن بۇیانا اینگیلیس فوتبالی‌نین ان اۆست لیگی اوْلان اینگیلیس بیرینجی فوتبال لیگی، ایتالیا‌نین سری آ و ایسپانیا‌نین لالیگا کیمی ان اۆست بین الخالق لیگلریندن دالا قالدی و بیر چوْخ یۆکسک سویه‌لی اینگیلیس اوْیونچولاری خاریجه ترانسفئر اوْلدو.^[۲]

۱۹۹۰-جی ایللرین باشیندا اینگیلیس‌دکی دۆشوک وضع، دؤنمگه باشلادی: فیفا دونیا کاپی ۱۹۹۰دا، اینگیلیس میلی فوتبال تیمی یاریم فینالا چیخدی؛ یوفا، اینگیلیس کولوبلاری‌نین آوروپا یاریشلاریندا، ایشتیراکینا بئش ایللیک قاداغانی لغو ائتدی و نتیجه‌ده منچستر یونایتد ۱۹۹۱-جی ایل اوروپا کاپلار کاپی‌نی قازاندی. هیلز بورو فاجیعه‌سیندن سوْنرا، تیلور حئساباتی، ا ایلین نوْوامبر آییندا نشر اوْلوندو، بورادا اوْتوراجاقلاری اوْلان بۆتون استادیوملارین تشکیلی کیمی یۆکسک تهلوکه‌سیزلیک ایستانداردلاری داخیل ائدیلدی.^[۳]

۱۹۸۰-جی ایللرده اینگیلیسین بؤیوک کولوبلاری تیجاری یؤنتیمه کئچرک کولوب یؤنتیمینه تیجاری قایناق گتیرمگه باشلامیشدی. منچستر یونایتددن مارتین ادواردز، تاتنهام‌دان دن ایرونیق و آرسنال‌دان دیوید دین بۇ چئوریلمه‌نین لیدرلریندن ایدیلر. بو گوجلو کولوبلارا داها چوْخ گوج وئردی. آیریلما تهلوکه‌سی ایله بیرینجی لیگ‌دکی کولوبلار سس وئرمه گوجونو آرتیرا بیلدیلر. ۱۹۸۶دا تام تلویزیون و ایسپانسرلیک گلیرلرینی‌نین ۵۰٪-نی آلدیلار.^[۴] تلویزیوندان گلن گلیرلر داها دا اؤنملی حالا گلدی: فوتبال لیگی اۆچون ۱۹۸۶-جی ایلده ۶٫۳ میلیون £ اۆچون ایکی ایللیک موقاویله ایمضالاندی. آنجاق ۱۹۸۸-جی ایلده ITV ایله ائدیلن آنلاشما ایله بو رقم ۴ ایلده ۴۴ میلیون £'ا یۆکسلدی. آپاریجی کولوبلار بو پولون ۷۵٪-نی آلیبلار.^[۵][۶] ۱۹۸۸-جی ایلده آپاریلان دانیشیقلار، اوْن کولوبون تک باشینا "پرمیر لیگ" قورماسی تهلوکه‌سی آلتیندا کئچیریلدی، لاکین نتیجه‌ده موقاویله‌نین آسلان پایینی آلان ان یاخشی کولوبلار قالماغا راضی اوْلدولار.^[۵][۷][۸] استادیوملار اینکیشاف ائتدیکجه زیارت و گلیرلر آرتماغا باشلادی. اؤلکه‌نین ان یاخشی تاخیملاری بۇ ایدمان نؤوعونو یئنی‌دن مالیه‌لشدیرمک اۆچون فوتبال لیگی‌نی ترک ائتمگی‌ده دۆشوندولر.^[۸]

قورولوش (۱۹۹۰-جی ایللر)

۱۹۹۰دا لندن ویکند تلویزیونو (LWT) باشقانی، قرئق دایک بیر آخشام یئمگینده اینگیلیس‌دکی "big five" آدی وئریلن بئش بؤیوک فوتبال کولوبونون (منچستر یونایتد، لیورپول، تاتنهام، اورتون و آرسنال) تمثیلچیلری ایله بیر آرایا گلدی.^[۹] گؤرونوشون مقصدی اینگیلیس فوتبال لیگیندن چیخماق اۆچون یوْل آچماق ایدی. دایک، LWT اۆچون یالنیز اؤلکه‌نین ان بؤیوک کولوبلاری‌نین میللی تلوزیونلاردا گؤرونمسینین و تلویزیون حوقوقلاریندان الده اوْلونان گلیرین داها بؤیوک بیر حیصه‌سینده ماراقلی اوْلوب اوْلمایاجاقلارینی مۆعینلشدیرمگین داها گلیرلی اوْلاجاغینا اینانیردی.^[۱۰] بئش کولوب بۇ تکلیفله راضی لاشدی و بۇنا اویغون حرکت ائتمک قرارینا گلدی. آنجاق فوتبال بیرلیگی‌نین (FA-ین) دستگی اوْلمادان لیگ‌ین اعتیبارلی اوْلمایاجاغینی دۆشونوردولر و FA-ین بۇ فیکری قبول ائدیب ائتمدیگینی اؤیرنمک اۆچون آرسنال‌دان دیوید دین دانیشیقلار آپاردی. آنجاق FA بۇ تکلیفی فوتبال لیگی‌نین مؤوقعینی ضعیفلتمک اۆچون بیر یوْل کیمی گؤردو.^[۱۱]

۱۹۹۱ مؤوسۆمونون سوْنوندا عومومیتله اوْیونا داها چوْخ پول گتیرجک یئنی بیر لیگ قورماق تکلیفی وئریلدی. ۱۷ جولای ۱۹۹۱-جی ایلده ان یاخشی کولوبلار طرفیندن ایمضالانان قوروجو اۆیه‌لر سازیشی، FA پرمیر لیگی‌نین قورولماسی اۆچون لازیم اوْلان اساس پرینسیپلری اوْرتایا قوْیدو.^[۱۲] یئنی قورولان بۇ اۆست لیگ، فوتبال فدراسیونوندان و فوتبال لیگیندن تیجاری جهتدن باغیمسیز اوْلاردی و FA پرمیر لیگی‌نین اؤز یاییم و ایسپانسرلیق مۆقاویله‌لرینی مۆذاکیره ائتمسینه ایجازه وئریردی. اوْ واخت تقدیم اوْلونان آرقومنت کولوبلاری‌نین آوروپاداکی تاخیملارلا رقابت آپارماسینا ایمکان وئرجک ایدی.^[۲] دایک، پرمیر لیگ‌ین قورماسیندا اهمیتلی روْل اوْیناسادا دایک و ITV، بی‌ایسکای‌بینین بئش ایل بوْیونجا ۳۰۴ میلیون £ تکلیفله قازاندیغی یاییم حوقوقلارینی ایتیردی. بی‌بی‌سی ایسه "گۆنون ماچی" آدلی پروقرامدا پرمیر لیگده اوْیناندیغی اوْیونلارین قوْللارینی یاییملاما حاققی‌نی آلدی.^[۹][۱۰]

۱۹۹۲-جی ایلده بیرینجی لیگ کولوبلاری فوتبال لیگی‌نی کۆتلوی شکیلده ترک ائتدیلر و ۲۷ مئی ۱۹۹۲-جی ایلده FA پرمیر لیگی محدود بیر شیرکت اوْلاراق قورولدو.^[۲] بئله‌لیکله، اوْ واختا قدر دؤرد لیگ اوْلان ۱۰۴ ایللیک فوتبال لیگی پارچالانمیشدی. پرمیر لیگ واحید لیگ اوْلاراق دوام ائتسه‌ده، فوتبال لیگی اۆچ لیگله دوام ائدجک. تور فوْرمتینده هئچ بیر دییشیکلیک اوْلماسادا، یوخاری لیگ‌دکی تاخیملارین سایی عینی ایدی. پرمیر لیگ ایله یئنی بیرینجی لیگ آراسیندا یۆکسلیش و دۆشمه پروْسسی، اسکی بیرینجی و ایکینجی لیگ آراسیندا عینی فوْرمتده قالدی، اۆچ تاخیم یۆکسلیب و اۆچ تاخیم آلت لیگه دۆشوردو.^[۸]

لیگ‌ین ایلک مؤوسۆمو ۹۳–۱۹۹۲-جو ایللرده اوْینانیلیب. همین مؤوسۆمده لیگده ۲۲ تاخیم یاریش ائتدیلر. "شفیلد یونایتد" "منچستر یونایتد"ه ۲–۰ حئسابی ایله قالیب گلدیکده برایان دین پرمیر لیگ‌ین تاریخده ایلک قوْلونو وۇردو.^[۱۳] یئنی قورولان لیگ‌ین ایشتیراکچیلاری: آرسنال، استون ویلا، بلکبرن روورز، چلسی، کاونتری سیتی، کریستال پالاس، اورتون، ایپسویچ تاون، لیدز یونایتد، لیورپول، منچستر یونایتد، منچستر سیتی، میدلزبورو، نوریچ سیتی، ناتینقهام فارست، اولدهام اتلتیک، کویینز پارک رنجرز، شفیلد یونایتد، شفیلد ونزدی، ساوت‌همپتون، تاتنهام و ویمبلدون ایدی.^[۱۴] لوتون تاون، نوتس کانتی و وستهام یونایتد، کئچمیش بیرینجی لیگین ۹۲–۱۹۹۱ مؤوسۆموده آشاغی لیگه دۆشدوکلری اۆچون پرمیر لیگ‌ین آچیلیش مؤوسۆمونده یئر آلا بیلمدیلر.^[۱۵]

"Top Four" حاکیمیتی (۲۰۰۰-جی ایللر)

۲۰۰۰-جی ایللرین اوْرتالاریندا پرمیر لیگ‌ده "Top Four" آدلاندیریلان آرسنال، چلسی، لیورپول و منچستر یونایتد تاخیملاری اۆستونلوک تشکیل ائدیردی.^[۱۶][۱۷] بۇ اوْن ایل عرضینده اوروپا قهرمانلار لیگینده ایشتیراک ائتمک حوقوقو قازانان لیگین ایلک دؤرد سیرالارینا حاکیم اوْلدولار و ۰۴–۲۰۰۳ ایله ۰۹–۲۰۰۸ آراسیندا ۶ مؤوسۆمون ۵-اینده ایلک دؤرد یئری توتدولار. ۲۰۰۰-جی ایللرده هر مؤوسۆم "Top Four" آوروپا اوْیونچوسو اوْلدولار و کوپالارین سئچمه مرحله‌سینده ایشتیراک ائتدیلر. آرسنال ۰۴–۲۰۰۳ مؤوسۆمونو مغلوبیتسیز باشا چاتدیردی. آرسنال‌ین بۇ اوغورو پرمیر لیگ تاریخینده ایلک و تک دیر.^[۱۸]

۲۰۰۰-جی ایللرده، "Top Four"دان باشقا یالنیز دؤرد تاخیم قهرمانلار لیگینه قاتیلماق حاققی قازاندیلار؛ لیدز یونایتد (۰۰–۱۹۹۹)، نیوکاسل (۰۲–۲۰۰۱ و ۰۳–۲۰۰۲)، اورتون (۰۵–۲۰۰۴) و تاتنهام (۱۰–۲۰۰۹) – اۆچۆنجۆ سئچمه مرحله‌سینده قاتیلان بۇ تاخیملار قهرمانلار لیگی‌نین قروپ مرحله‌سینه یۆکسله بیلدیلر. (۰۳–۲۰۰۲ مؤوسۆمونده نیوکاسل تاخیمی ایستیثنا اوْلماقلا).

۲۰۰۸-جی ایلین مئی آییندا کوین کیقان، "Top Four" اۆستونلوگون بؤلونمگی تحدید ائتدیگینی ایفاده ائدرک، " بۇ لیگ دۆنیانین ان داریخدیریجی، لاکین ان بؤیوک لیگ‌لریندن بیری اوْلماق تهلوکه‌سی آلتیندا دیر" دئدی.^[۱۹] بۇنا جاواب اوْلاراق پرمیر لیگ‌ین باشقانی ریچارد اسکودامور دئدی: "پرمیر لیگ‌ده، یوخاریدا، اورتادا و لا آشاغیدا اوْلماغینیزدان آسیلی اوْلاراق، ماراقلی حالا گتیرجک بیر چوْخ فرقلی موشکول وار دیر".^[۲۰]

۲۰۰۵ و ۲۰۱۲-جی ایللر آراسینداکی سککیز قهرمانلار لیگی فینالیندان یئددی‌سینده پرمیر لیگ تمثیلچیلری وار ایدی و یالنیز "Top Four" کولوبلاری بۇ مرحله‌یه چاتدیلار. لیورپول (۲۰۰۵)، منچستر یونایتد (۲۰۰۸) و چلسی (۲۰۱۲) شامپیونلوغا چاتدیلار، آرسنال (۲۰۰۶)، لیورپول (۲۰۰۷)، چلسی (۲۰۰۸) و منچستر یونایتد (۲۰۰۹ و ۲۰۱۱) فینالدا رقیب‌لرینه بوْیون ایدیلر.^[۲۱] لیدز یونایتد "Top Four"دان باشقا اوْلان تاخیملاردان (۰۱–۲۰۰۰) قهرمانلار لیگینده یاری فینالا چیخان تک تاخیم اوْلدو.

"Big Six"'ین اوْرتایا چیخیشی (۲۰۱۰-جی ایللر)

تاخیملار مؤوسۆم اساسیندا

۲۲–۲۰۲۱ مؤوسۆمو

آشاغیداکی ۲۰ کولوب ۲۲–۲۰۲۱ مؤوسۆمونده پرمیر لیگ‌ده یاریشماقدادیلار :

• فولام، وست برومویچ و شفیلد یونایتد ۲۲–۲۰۲۱ مؤوسۆمو اۆچون چمپیونشیپه دۆشدولر و ۲۱–۲۰۲۰ مؤوسۆمو چمپیونشیپ‌ده نوریچ سیتی، واتفورد و برنتفورد سیرا ایله شامپیون، ایکینجی و پلی-آف قالیبلری اوْلاراق پرمیر لیگه یۆکسلدیلر.
• برایتون اند هوو آلبیون، ایلک یۆکسلیشیندن بۇ یانا پرمیر لیگ‌ده ۵ مؤوسۆم (۳۰ مؤوسۆم آراسیندان) قالان تک کولوب دیر.

• * : پرمیر لیگ‌ین قوروجو اۆیه‌سی
• ° : پرمیر لیگ‌دن هئچ واخت آشاغی دوشمییب
• ^ : فوتبال لیگی‌نین اوْرجینال اوْن‌ایکی تاخیملاریندان بیری

ان چوخ اوْینایانلار

روتبه	اوْیونچو	اوْیون
۱	قرت بری	۶۵۳
۲	رایان قیقز	۶۳۲
۳	فرانک لمپارد	۶۰۹
۴	دیوید جیمز	۵۷۲
۵	جیمز میلنر	۵۶۵
۶	گری اسپید	۵۳۵
۷	امیل هسکی	۵۱۶
۸	مارک شوارزر	۵۱۴
۹	جیمی کرقر	۵۰۸
۱۰	فیل نویل	۵۰۵
یوخلاما تاریخی: ۱۵ آقوْست ۲۰۲۱.[۲۳] بوْلد اوْلان آدلار ایندی پئشه‌کار اوْلاراق پرمیر لیگ‌ده اوْیناییرلار.

ان چوْخ گوْل وۇران

یوخلاما تاریخی: ۲۳ مئی ۲۰۲۱^[۲۴]

روتبه	وطنداشلیق	آد	ایللر	گوْل	اوْیون سایی‌سی
۱		آلن شیرر	۱۹۹۲–۲۰۰۶	۲۶۰	۴۴۱
۲		وین رونی	۲۰۰۲–۲۰۱۸	۲۰۸	۴۹۱
۳		اندرو کول	۱۹۹۲–۲۰۰۸	۱۸۷	۴۱۴
۴		سرخیو آقوئرو	۲۰۱۱–۲۰۲۱	۱۸۴	۲۷۵
۵		فرانک لمپارد	۱۹۹۵–۲۰۱۵	۱۷۷	۶۰۹
۶		تیئری آنری	۱۹۹۹–۲۰۰۷ ۲۰۱۲	۱۷۵	۲۵۸
۷		هری کین	۲۰۱۲–	۱۶۶	۲۴۵
۸		رابی فاولر	۱۹۹۳–۲۰۰۹	۱۶۳	۳۷۹
۹		جرمین دفو	۲۰۰۱–۲۰۰۳ ۲۰۰۴–۲۰۱۴ ۲۰۱۵–۲۰۱۹	۱۶۲	۴۹۶
۱۰		مایکل اوون	۱۹۹۶–۲۰۰۴ ۲۰۰۵–۲۰۱۳	۱۵۰	۳۲۶

• بوْلد اوْلان آدلار ایندی پئشه‌کار اوْلاراق پرمیر لیگ‌ده اوْیناییرلار.

ان باشاریلی باش‌مشقچی

روتبه	آد	وطنداشلیق	شامپیونلیق سایی‌سی	کولوب(لار)	مؤوسۆم
۱	الکس فرگوسن		۱۳	منچستر یونایتد	۹۳–۱۹۹۲، ۹۴–۱۹۹۳، ۹۶–۱۹۹۵، ۹۷–۱۹۹۶، ۹۹–۱۹۹۸، ۰۰–۱۹۹۹، ۰۱–۲۰۰۰، ۰۳–۲۰۰۲، ۰۷–۲۰۰۶، ۰۸–۲۰۰۷، ۰۹–۲۰۰۸، ۱۱–۲۰۱۰، ۱۳–۲۰۱۲
۲	پپ قواردیولا		۳	منچستر سیتی	۱۸–۲۰۱۷، ۱۹–۲۰۱۸، ۲۱–۲۰۲۰
	ژوزه مورینیو			چلسی	۰۵–۲۰۰۴، ۰۶–۲۰۰۵، ۱۵–۲۰۱۴
	آرسن ونقر			آرسنال	۹۸–۱۹۹۷, ۰۲–۲۰۰۱, ۰۴–۲۰۰۳
۵	کارلو آنچلوتی		۱	چلسی	۱۰–۲۰۰۹
	آنتونیو کونته			چلسی	۱۷–۲۰۱۶
	کنی دالقلیش			بلکبرن روورز	۹۵–۱۹۹۴
	یورقن کلوپ			لیورپول	۲۰–۲۰۱۹
	روبرتو مانچینی			منچستر سیتی	۱۱–۲۰۱۱
	مانوئل پیگرینی			منچستر سیتی	۱۴–۲۰۱۳
	کلودیو رانیری			لستر سیتی	۱۶–۲۰۱۵

• رسمی وب‌سایت