Талибан
«Талибан», йәки талибтар (пушту طالبان «студенттар, мәҙрәсә шәкерттәре»), — донъяның күп илдәрендә тыйылған исламсылыҡ радикаль дини-сәйәси хәрбиләштерелгән хәрәкәт (шул иҫәптән Рәсәйҙә)[8].
| Талибан | |
| пушту طالبان | |
| Флаг[d] | |
 | |
| Нигеҙләү датаһы | 1994 |
|---|---|
 | |
| Террорист тип иғлан ителгән | Америка Ҡушма Штаттары[1] |
| Һуғыш/алыш | Гражданская война в Афганистане[d] һәм Панджшерский конфликт (2021)[d] |
| Нигеҙләүсе | Мухаммед Омар[d] һәм Абдул Гани Барадар[d] |
| Ойошма етәксеһенең вазифаһы | Әмир әл-мөьминин |
| Етәксе | Мухаммед Омар[d], Ахтар Мансур[d] һәм Хайбатулла Ахундзада[d] |
| Дәүләт | Афғанстан |
| Ағзалар һаны | 70 000[2] |
| Сәйәси спектрҙағы урыны | ультраправые[d] |
| Сәйәси идеология | Исламсылыҡ[3], Пуштунвалай[d][4], Диүбәндилек[5], религиозный национализм[d], исламский фундаментализм[d] һәм джихадизм[d] |
| Барлыҡҡа килеү урыны | Ҡандағар |
| Штаб-фатирҙың урынлашыуы | Афғанстан Пакистан Катар |
| Ил | Афғанстан |
| Рәсми сайт | alemarahenglish.af |
| Һештег | Taliban[6] |
 | |
| Ҡыҙыҡһыныу өлкәһе | Шәриғәт |
| Сәйәси коалиция | Пакистан |
| Категория членов | Категория:Персоналии:Талибан[d] |
| Социаль селтәрҙә күҙәтеүселәр | 84 600 ± 99[7] |
 Талибан Викимилектә | |
Тарихы
Афғанстанда пуштундар араһында 1994 йылда барлыҡҡа килгән террористик ойошма, 1996 йылдан 2001 йылға тиклем Афғанстан менән идара итә һәм 2021 йылда власҡа ҡайта: 2021 йылдың яҙында америка ғәскәрҙәрен тулыһынса сығарыу ниәттәрен раҫланғандан һуң 15 августа илдең баш ҡалаһы Ҡабулды баҫып ала һәм Афғанстанды тулыһынса контролгә алыуын иғлан итә.
«Талибан» Рәсәйҙә (Рәсәй юғары суды)[9][10], Төркиәлә[11] һәм Канадала[12] террористик ойошма тип таныла. Әммә, шул уҡ ваҡытта, Рәсәйҙә 2022 йылдың мартынан Афғанстан менән аккредитация менән дипломатик мөнәсәбәттәр урынлаштырылыуын иҫәпкә алырға[13][14].
2021 йылдың 15 авгусында Ҡабулдың ҡолауынан һуң «Талибан» Афғанстандың бөтә биләмәһен үҙ контроленә ала һәм унда үҙенең власын урынлаштыра. Әлеге ваҡытта талиб власын БМО-ның бер дәүләт-ағзаһы ла танымаған. Халыҡ-ара берләшмә Ҡабул ҡолаған көндө эшләүен туҡтатҡан Афғанстан Ислам Республикаһының власын законлы тип иҫәпләүен дауам итә.
Кешеләре һаны
Иҫкәрмәләр
Әҙәбиәт
- урыҫ телендә
- башҡа телдәрҙә
Һылтанмалар
 | Талибан Викимилектә |
|---|---|
 | Талибан Викияңылыҡтарҙа |
- «Голос Джихада», сайт движения Талибан. Доступен на пушту, урду 2015 йыл 18 ноябрь архивланған., дари (фарси-кабули), арабском 2020 йыл 6 декабрь архивланған. и английском.
- Талибан — Лентапедияла мәҡәлә. 2012 йыл.
- Асатрян Г. Э. Соглашение США с талибами: признание провала американцев в Афганистане? // ТАСС, 02.03.2020
- Асатрян Г. Э. Талибам помощь России не нужна. Что стоит за скандальной публикацией New York Times // ТАСС, 29.06.2020
- Кривушин И. В. Талибан // Кругосвет
- Густерин П. В. Как вырождается «Талибан» // Военное обозрение. — 11.09.2014.
Был тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.