தாலிபான்

தாலிபான் (Taliban, பாஷ்தூ மொழி: طالبان, தலிபான்) எனப்படுவோர் ஆப்கானிஸ்தானை 1996 முதல் 2001 வரை ஆட்சி செய்த சுன்னி இஸ்லாமிய தேசியவாத அமைப்பாகும். 2001 இல் ஐக்கிய அமெரிக்கா, கனடா, ஆஸ்திரேலியா, மற்றும் ஐக்கிய இராச்சியம் ஆகிய நாடுகளின் உதவியுடன் இவ்வமைப்பின் தலைவர்கள் பதவியில் இருந்து அகற்றப்பட்டனர். அடிப்படைவாத தீவிரவாத அமைப்பாகக் கருதப்படும் "தாலிபான்" பாகிஸ்தானின் பழங்குடியினரின் பகுதிகளில் தோற்றம் பெற்றது. ஆப்கானிஸ்தானின் அரசுக்கெதிராகவும் நேட்டோ படைகளுக்கெதிராகவும் கெரில்லா^{[தெளிவுபடுத்துக]} முறையில் போரிட்டது^[61].

தாலிபான்
طالبان
கலிமாவைக் கொண்ட தாலிபானின் கொடி
நிறுவனர்	முகம்மது உமர் அப்துல் கனி பராதர்
தலைவர்கள்	முகம்மது உமர் (1994–2013) அக்தர் மன்சூர்  † (2015–2016) இப்துல்லா அகுந்த்சாதா (2016–தற்போது வரை)
செயல்பாட்டுக் காலம்	1994–1996 (போராளிகள்) 1996–2001 (முதல் அரசு) 2002–2021 (கிளர்ச்சி) 2021–present (2ஆம் அரசு)
முன்னோடி	தருல் உலூம் அக்கானியா[1][2][3] மற்றும் சமியா உலூம்-உல்-இசுலாமியாவின் மாணவர்கள்[4][5]
செயல்பாட்டுப் பகுதி(கள்)	தாலிபானின் கீழுள்ள பகுதிகள்   ஆப்கானிஸ்தானின் தேசிய எதிர்ப்பு முன்னணியின் கீழுள்ள பகுதிகள்
சித்தாந்தம்	தேவ்பந்தி இசுலாமியம்[6][7][8][9] ஜிகாதியம்[10] இசுலாமிய அடிப்படைவாதம்[7][8][11][12][13][14] மத தேசியவாதம்[15] பஷ்தூன்வாலி[6][16][17][18]
அளவு	அடிப்படை எண்ணிக்கை - 45,000 (2001 மதிப்பீடு)[19] 11,000 (2008 மதிப்பீடு)[20] 36,000 (2010 மதிப்பீடு)[21] 60,000 (2014 மதிப்பீடு)[22] 60,000[23] (2017 மதிப்பீடு. 90,000 உள்ளூர் கிளர்ச்சியாளர்கள் மற்றும் 50,000 உதவி படை தவிர) 75,000 (2021 மதிப்பீடு)[24][25][26]
தலைமையகம்	காந்தாரம், ஆப்கானிஸ்தான் (1994–2001)
பற்று	ஆப்கானித்தான்
குழு(க்கள்)	பெரும்பான்மையாக பஷ்தூன் மக்கள்;[27][28] சிறுபான்மை தஜிக்குகள், துருக்குமேனியர்கள், மற்றும் உஸ்பெக்கியர்[29][30]
கூட்டாளிகள்	நாடுகள்  கட்டார்[31][32][33]  பாக்கித்தான் (2001 வரை வெளிப்படையாக, 2001க்குப் பிறகு மறுத்து வந்துள்ளது)[34][35]  துருக்மெனிஸ்தான் (2001 வரை)[36][37] இச்கேரியாவின் செச்சன் குடியரசு (2001 வரை)[38][39]  ஐக்கிய அரபு அமீரகம் (2001 வரை)[40]  ஈரான் (2021 வரை கூறப்பட்டது)[41][42][43]  சவூதி அரேபியா (2001 வரை வெளிப்படையாக, 2013 வரை எனக் கூறப்பட்டது)[33][44] இயக்கங்கள் அக்கானி பிணையம் அல் காயிதா (2012 வரை) பாக்கித்தானின் தெகரிக்கு-இ-தாலிபான் (2007–2009)[45][46][47] ஹிஸ்ப்-ஈ இசுலாமி குல்புதீன்[48] (2016 வரை)[49] உஸ்பெக்கிஸ்தான் இஸ்லாமிய இயக்கம் (இசுலாமிய அரசுக்கு எதிரான பிரிவு)[50][51]
எதிரிகள்	நாடுகள் ஆப்கானித்தான் இசுலாமியக் குடியரசு[52]  இந்தியா  ஈரான்  ஐக்கிய அமெரிக்கா  ஐக்கிய இராச்சியம்  நேட்டோ[53] ஐ எஸ் ஏ எஃப் இயக்கங்கள் வடக்குக் கூட்டணி ஆப்கானிஸ்தானின் தேசிய எதிர்ப்பு முன்னணி இசுலாமிய அரசு, கொராசான் மாகாணம்[54][55][56] உஸ்பெக்கிஸ்தான் இஸ்லாமிய இயக்கம் (இசுலாமிய அரசுடன் கூட்டணி கொண்ட இயக்கம்)[57] ஜமியத்-ஈ இசுலாமி[58] ஜுன்பிஷ்-இ-மில்லி[58] ஹிஸ்பே வதாத்[59]
யுத்தங்கள் மற்றும் போர்கள்	ஆப்கானித்தான் உள்நாட்டு யுத்தம் (1992–1996) தஜிகிஸ்தான் உள்நாட்டு யுத்தம் (1992–1997)[60] ஆப்கானித்தான் உள்நாட்டு யுத்தம் (1996–2001) ஆப்கானித்தானில் போர் (2001–2021) ஐ எஸ் ஐ எஸ்-தாலிபான் சண்டை 2021 தாலிபான் தாக்குதல்

தாலிபான் அமைப்பின் தலைவர் முல்லா முகமது ஓமார் ஆவார். தாலிபானின் படைகளில் பெரும்பாலானோர் தெற்கு ஆப்கானிஸ்தானிலும், வடமேற்கு பாகிஸ்தானிலும் உள்ள பஷ்தூன் மக்கள் ஆவார். இவர்களைவிட சிறிய அளவில் ஐரோப்பா மற்றும் சீனாவைச் சேர்ந்த தீவிரவாதிகளும் இவ்வமைப்பில் உள்ளனர். தாலிபான் பாகிஸ்தான் அரசிடம் இருந்து இராணுவப் பயிற்சிகளையும் பெருமளவு இராணுவத் தளவாடங்களையும் பெற்றனர்.[1] பரணிடப்பட்டது 2008-02-22 at the வந்தவழி இயந்திரம்பெண்கள் கல்விக்கு எதிர்ப்பாளர்களான இவர்கள் பெண்கள் படிக்கும் கல்லூரி, பள்ளிகளில் அமைந்துள்ள நீர்தொட்டியில் விசத்தைக் கலந்தும், பள்ளியின் வகுப்பறையில் விச வாயுவை தெளித்தும் பெண்கள் கல்வி கற்றலை அழிக்க முயற்சி செய்தார்கள்.^[62]

1996 முதல் 2001 வரை முகமது ஓமார் தலைமையில் தாலிபான்கள் ஆப்கானித்தான் இசுலாமிய அமீரகத்தை ஆட்சி செய்தார்கள். 2001ஆம் ஆண்டில் அமெரிக்காவின் இரட்டை கோபுரத் தாக்குதலுக்குப் பிறகு ஆப்கானிஸ்தான் மீது படையெடுத்த அமெரிக்க ராணுவம் இவர்களைப் பதவியிறக்கியது. அதைத் தொடர்ந்து 20 வருடங்கள் ஆப்கானித்தானில் வன்முறைகள் நடந்தது.பத்தாயிரத்துக்கும் மேற்பட்ட தாலிபான் உயிரிழந்திருக்கிறார்கள். ஆனாலும் சமீபகாலமாக இந்தக் குழுவின் ஆதிக்கமும், ராணுவ பலமும் அதிகரித்திருக்கிறது. 2021ல் இவர்களின் மொத்த எண்ணிக்கை 70,000 முதல் 1 லட்சம் பேர் வரை. பத்து வருடங்களுக்கு முன்பு தாலிபானில் 30,000 பேர் மட்டுமே இருந்ததாக அமெரிக்கா கணித்திருந்தது. இந்த அளவுக்கு பிரம்மாண்டமான குழுவை வைத்துக்கொண்டு கிளர்ச்சி செய்வதற்கு ஆப்கானிஸ்தானுக்கு உள்ளிருந்தும் வெளியிலிருந்தும் இவர்களுக்கு நிதியுதவி வந்திருக்கிறது. குறிப்பாக பாகிஸ்தான் உள்ளிட்ட இசுலாமிய நாடுகளின் நன்கொடைகள், ஆப்கானில் விளையும் அபின் சுத்திகரிக்கப்பட்டு ஹெராயினாக மாற்றப்பட்டு 1.5 பில்லியன் முதல் 3 பில்லியன் டாலர் வரை ஏற்றுமதி வருமானம் மூலம் கிடைக்கிறது. அபின் வர்த்தகத்தைத் தாண்டியும், தாலிபான் கட்டுப்பாட்டில் இருக்கும் இடங்களில் வரிவிதிப்பு மூலம் நிதியுதவி பெறுகிறது.^[63]