Sibulyas
An taramon na sibulyas (Allium cepa L.) aplikable sa magkapirang tinanom na nasa lindong kan genus na Allum. Pero sa komun na arapodan, sibulyas sinda asin iyo ini an klasipikado komo Allum cepa. Bantog man ini na apodon na sibulyas na panggarden (garden onion) o butil nin sibulyas.
An sibulyas (Esp., cebolla), iyo an komun na sibulyas na gamit sa pagluto komo gulayon o pansalak na mga iba-iba pang luto sa pagtaong kagat sa namit. An specie na ini an kultibadong maray asin ini nakakapinsan sa bawang, shallot, leek, chive asin sa Chinese onion.[1]
Taksonomiya asin etimolohiya
An tinanom na sibulyas (Allium cepa), iyo an kultibadong maray na species kan genus na Allium.[2][3] Enot na gayong binisto ini ni Carl Linnaeus sa saiyang obra tituladong Species Plantarum publikado kan taon 1753.[4] Magkapirang nagbutewas nasinonimo kan pangaran kaini sa historya kan saiyang taksonomiya:
- Allium cepa var. aggregatum – G. Don
- Allium cepa var. bulbiferum – Regel
- Allium cepa var. cepa – Linnaeus
- Allium cepa var. multiplicans – L.H. Bailey
- Allium cepa var. proliferum – (Moench) Regel
- Allium cepa var. solaninum – Alef
- Allium cepa var. viviparum – (Metz) Mansf.[5][6]
Magkapira pa man mga layas na species nagruluwas kan A.cepa mna an huri iyo an kinukultibar na gayo. An mga ini makukua sa Asya Sentral . Kabarali igdi an mga nakakabaing na mga specie na kaiba igdi an A. vavilovii (Popov & Vved.) asin A. asarense (R.M. Fritsch & Matin) haleng Iran.[7]
An genus Allium igwa man igding sakop na mga iba pang species na inaapod man sibulyas asin kinukultibar na kakanon arong kan "Japanese bunching onion" (A. fistulosum), an "Egyptian onion" (A. ×proliferum), asin an "Canada onion" (A. canadense).
An Cepa kumon na aram na ini Latin na katagang boot sabihon "sibulyas" (Ingles, "onion") asin may relasyon sa Antigong Griyegong: κάπια (kápia) asin sa Albanong: qepë asin orog nang sa lumang Aromaniano: tseapã, Katalan: ceba, Occitan: ceba, Espanyol: cebolla, Italyano: cipolla, asin sa Romaniano: ceapă. An katagang Ingles na chive sinapi man sa Old French na cive, na hale mansana sa cepa.
Galeriya
Giniris na sibulyas
Tinuboan na nin dahon
Burak kan sibulyas
Tanoman sibulyas
