Ван Вэй

Ураджэнец павета Ці (на тэрыторыі аднайменнага павета сучаснай правінцыі Шаньсі). Атрымаў канфуцыянскую адукацыю. У 721 годзе паспяхова вытрымаў сталічныя экзамены на ступень цзінь-шы. Пасля гэтага атрымаў прыдворную пасаду музычнага распарадчага.

Служыў пры двары імператара Сюань-цзуна. За адхіленне ад прадпісанага рытуалу пры выкананні цырыманіяльнай музыкі ў прысутнасці імператара быў высланы ў глухую вобласць Цзічжоў (паўднёвы захад сучаснай правінцыі Шаньдун). Служыў армейскім інтэндантам. Памяняў на працягу 10 гадоў некалькі ня-значных пасад. Атрымаў дазвол вярнуцца ў сталіцу. Заняў месца сакратара прагрэсіўнага міністра Чжан Цзюліна. Затым зрабіў дастаткова ўдалую кар’еру, даслужыўшыся ў выніку да пасады шанчу ючэна (правы памочнік міністра).

Быў пахаваны каля манастыра Чыстая Крыніца пад Чан’юанью.

Паэтычныя сведчаць пра велічыню талента Ван Вэя як прыхільніка пейзажнай лірыкі (цыкл «Рака Ванчуань», вершы «Лаянская дзяўчына», «Свята хрызантэм», «Сцяжынка сярод акацый», «Бераг у зарасніку кізілу» і іншыя), аўтар твораў на гістарычныя тэмы («Удава князя Сі», «Бань Цзе-юй»).

Пачынальнік кітайскага манахромнага пейзажнага жывапісу, заснаванага на выкарыстанні танальных магчымасцей тушы. Выконваў размалёўкі на шоўку і насценныя. У лірычных пейзажах ствараў узвышаныя абагульненыя вобразы прыроды. Творы захаваліся ў копіях: «Рака пад снегам», «Горы пад снегам», «Пекін», «Пасля снегападу», «Партрэт Фу Шэна» і іншыя.

Ван Вэй праклаў новыя шляхі ў кітайскай паэзіі, узбагаціў яе як вытанчаны пясняр красы. Да Ван Вэя кітайская паэзія не ведала такой еднасці з прыродай. Філасофія дзэн-будызму і даоская філасофія вучылі паэта бачыць у прыродзе самае дасканалае выражэнне натуральнасці, праяву існасці рэчаў. Да літаратурнага таленту Ван Вэя далучаецца і талент мастакоўскі. У сваім трактаце «Тайны жывапісу» ён пісаў: «Сярод шляхоў жывапісца простая туш вышэй за ўсё. Яна раскрые прыроду прыроды, яна закончыць дзеянне Творцы». Вершы вялікага паэта таксама быццам бы напісаны простай тушшу, манахромна. Але ў гэтым, пэўна, і заключаецца сапраўдны талент — з дапамогай нескладаных сродкаў раскрыць «прыроду прыроды».

У анталогіі «Поўны збор Танскай паэзіі» яго вершы складаюць чатыры цзюаня. Поруч з Лі Баем і Ду Фу лічыцца адным з «трох велізарнейшых геніяў кітайскай паэзіі ўсіх часоў.

На беларускую мову Ван Вэя пераклалі Рыгор Барадулін, Мікола Мятліцкі і Таццяна Сівец.

• Альтанка ля возера: зборнік паэзіі / Ван Вэй; уклад.: Алесь Карлюкевіч, Вольга Аляксеева — Мн.: Звязда, 2014, 64 с.