Маньтоу

Папулярная кітайская легенда абвяшчае, што назва «маньтоу» паходзіць ад падобнага па гучанні слова, якое літаральна азначае «галава варвара».

Паводле легенды, у эпоху Трохцарства (220—280 гг. н. э.), палкаводзец Чжугэ Лян, першы міністр царства Шу, узначаліў армію Шу ў паходзе супраць народаў «Наньмань  (руск.) (бел.» («паўднёвых варвараў») на паўднёвых межах Шу, гэта значыць справа адбывалася на тэрыторыі сучаснай кітайскай правінцыі Юньнань або на сучаснай мяжы Кітая і М’янмы.

Атрымаўшы перамогу над «наньманамі», Чжугэ Лян павёў войска назад у Шу, але шлях яму заступіла хуткая рака, праз якую не ўдавалася арганізаваць пераправу. Мясцовы (у кітайскай тэрміналогіі «варварскі») правадыр паведаміў Чжугэ Ляну, што ў старыя часы, варвары, каб з войскам перайсці раку, прыносілі ў ахвяру 50 чалавек і кідалі іх галовы ў ваду, каб уміласцівіць рачное бажаство, якое дазволіла б ім здзейсніць пераправу. Паколькі Чжугэ Лян не хацеў, каб хто-небудзь з яго людзей загінуў, ён загадаў зарэзаць свойскую жывёлу, якую прывяла з сабой армія, а мясам напоўніць булачкі, якія маюць форму, што аддалена нагадвае чалавечыя галовы (круглявыя зверху, з плоскай падставай). Затым булачкі кінулі ў раку. Пасля гэтага армія змагла паспяхова пераправіцца, а Чжугэ Лян назваў сваё вынаходніцтва «галава варвара», што па-кітайску гучыць падобна на слова «маньтоу». Іншая версія гэтай легенды таксама апісвае паўднёвы паход Чжугэ Ляна, але сцвярджае, што ён проста загадаў карміць сваіх салдат, якія захварэлі дыярэяй і іншымі хваробамі ў балоцістай мясцовасці, паравымі булачкамі з мясной або салодкай начынкай.

Гістарычна маньтоу з’яўляліся адным з асноўных прадуктаў харчавання ў паўночных частках Кітая, дзе вырошчваюць пшаніцу, а не рыс. Маньтоу робяцца з пшанічнай мукі, вады і разрыхляльнікаў. Па памеры і тэкстуры маньтоу вар’іруюцца ад маленькіх, вельмі мяккіх булачак, якія падаюцца ў дарагіх рэстаранах, да буйных (больш за 15 сантыметраў), шчыльных і цвёрдых хлебабулачных вырабаў, служачых ежай рабочаму або селяніну. Паколькі чыстая белая пшанічная мука, якая падверглася больш інтэнсіўнай ачыстцы, калісьці была значна даражэйшая за муку з прымешкамі, маньтоу з белай мукі лічыліся дарагім прадуктам у даіндустрыяльным Кітаі.

Традыцыйна маньтоу з грубай мукі, ляпёшкі бінг і пшанічная локшына  (ВД) (бел. былі асноўнымі крыніцамі вугляводаў у Паўночна-Кітайскай кухні, якія замянялі рыс, што выкарыстоўваўся на поўдні. На поўдні Кітая маньтоу таксама вядомыя, але там яны выкарыстоўваюцца як вулічны фастфуд або рэстаранная страва, а не як асноўны прадукт харчавання.

У некаторых выпадках маньтоу могуць выкарыстоўвацца ў якасці дэсерту. У гэтым выпадку іх дадаткова абсмажваюць у фрыцюры і затым ядуць, абмакваючы ў згушчанае малако. У сучасныя маньтоу могуць дадаваць цукар, а таксама розныя араматызатары і фарбавальнікі.

Сёння маньтоу часта прадаюць папярэдне прыгатаванымі ў аддзеле замарожаных прадуктаў азіяцкіх супермаркетаў, гатовымі да хуткага гатавання шляхам прапарвання  (руск.) (бел. або награвання ў мікрахвалевай печы.

Падобная страва кітайскай кухні  (руск.) (бел., але якая змяшчае ўнутры начынне, вядома пад назвай баацзы  (руск.) (бел.. Аднак у некаторых рэгіёнах Кітая паравыя булачкі з начыннем таксама могуць называць «маньтоу». Што да дынастыі Сун (960—1279) слова «маньтоу» азначала як булачкі з начыннем, так і булачкі без начыння. Тэрмін «баацзы» паўстаў у часы дынастыі Сун для абазначэння выключна булачак з начыннем.

Маньтоу з’яўляюцца адной з найстарэйшых страў Кітая. Паравыя булачкі або ляпёшкі, званыя маньтоу (аднак, форма іх невядомая), згадвае кітайскі пісьменнік Шу Сін у 300 годзе нашай эры, аднак не выключана, што яны былі добра вядомыя ўжо ў часы імперыі Цын (каля 300 года да нашай эры, гэта значыць на 600 гадоў раней). Лічыцца, што манголы і іншыя качэўнікі, пазнаёміліся з маньтоу з начыннем (баацзы) падчас сваіх набегаў на Кітай, пасля чаго яны сталі прататыпам такіх страў, як цюркскія манты і мангольскія і бурацкія буузы (позы  (руск.) (бел.). Падобнае паходжанне маюць карэйскія манду  (руск.) (бел. і тыбецкія мамо  (руск.) (бел., прычым у іх назвах, як і ў назве цюркскіх мантаў, прасочваецца старая кітайская назва такіх булачак: не «баацзы» (падобна «буузы») а «мантоу». Нарэшце, у японскай кухні мантоу сталі продкамі мандзю  (руск.) (бел. — салодкіх паравых булачак, якія, па адной з легенд, былі прывезены ў Японію ў 1341 годзе японскім паслом у Кітаі.

• 
  Бурацкія буузы
• 
  Узбецкія манты
• 
  Японскія мандзю
• 
  Карэйскія манду
• 
  Тыбецкія мамо

• Hsiung, Deh-Ta (2002). The Chinese Kitchen: A Book of Essential Ingredients with Over 200 Easy and Authentic Recipes. New York, New York: MacMillan. p. 33.
• Civitello, Linda (2007). Cuisine and Culture: A History of Food and People. John Wiley & Sons. p. 89. ISBN 9780471741725.
• Wong, Lee Anne (2014). Dumplings All Day Wong: A Cookbook of Asian Delights From a Top Chef. New York, New York: Macmillan. p. 51. ISBN 9781624140594.
• Pettid, Michael J. (2008). Korean Cuisine: An Illustrated History. Reaktion Books. p. 98. ISBN 9781861893482.
• Gordon, Stewart (2009). When Asia Was the World: Traveling Merchants, Scholars, Warriors, and Monks Who Created the "Riches of the «East» (Reprint ed.). Da Capo Press. p. 13. ISBN 978-0306817397.