Руская праваслаўная царква
Руская праваслаўная царква, Маскоўскі Патрыярхат — аўтакефальная праваслаўная царква, якая займае 5-е месца ў дыптыху праваслаўных цэркваў, найбольшая з існуючых праваслаўных цэркваў. З’яўляецца найбольшай рэлігійнай арганізацыяй у Расіі, Беларусі і Украіне. У склад Маскоўскага Патрыярхата ўваходзяць аўтаномныя Японская, Кітайская, Украінская, Латвійская, Эстонская праваслаўныя цэрквы, Руская праваслаўная царква за мяжой і Праваслаўная царква Малдовы.
| Руская праваслаўная царква | |
|---|---|
| руск.: Русская православная церковь царк.-слав: Рꙋ́сскаѧ правосла́внаѧ цр҃ковь | |
 | |
| Асноўная інфармацыя | |
| Заснавальнікі | Апостал Андрэй (паводле царкоўнага падання) патрыярх Фоцій I Канстанцінопальскі (у 860-я гады стварыў епархію «Расія»[1]); патрыярх Мікалай II Канстанцінопальскі, які паставіў Міхаіла мітрапалітам Кіеўскім (988 год); князь Уладзімір Святаслававіч |
| Аўтакефалія | дэ-юрэ з 1589 года[2][3]; дэ-факта з 1448 года[2][4] |
| Прызнанне аўтакефаліі | прызнана ўсімі памеснымі праваслаўнымі царквамі |
| Прадстаяцель у наш час | Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі Кірыл |
| Цэнтр | У складзе Канстанцінопальскага патрыярхата: Кіеў (X век — 1299); Уладзімір (1299—1325; дэ-факта); Масква (1325—1448; дэ-факта); Аўтакефалія: Масква (1448—1721); Санкт-Пецярбург (1721—1917); Масква (з 1917) |
| Рэзідэнцыя Прадстаяцеля | Данілаў манастыр, Масква |
| Юрысдыкцыя (тэрыторыя) |  Азербайджан[заўв 1] Беларусь[заўв 2] Казахстан[заўв 3] Кыргызстан[заўв 4] Латвія[заўв 5] Літва[заўв 6] Таджыкістан[заўв 7] Туркменістан[заўв 8] Узбекістан[заўв 9] Японія[5][6][заўв 10] Кітай[7][8](аспрэчваецца)[9][заўв 11] Малдова (аспрэчваецца)[заўв 12] Манголія[10] (аспрэчваецца) Украіна (аспрэчваецца)[11][12][13][14][заўв 13] Эстонія (аспрэчваецца)[заўв 14]Руская дыяспара (часткова)[заўв 15] |
| Епархіі за межамі юрысдыкцыі | Заходняя і Цэнтральная Еўропа (Берлінская і Германская, Брусельская і Бельгійская, Будапешцкая і Венгерская, Венская і Аўстрыйская, Гаагская і Нідэрландская, Корсунская, Сурожская) Цэнтральная і Паўднёвая Амерыка (Аргенцінская і Амерыканская) Усходняя і Паўднёва-Усходняя Азія (Філіпінска-В’етнамская) Афрыка (Патрыяршы экзархат Афрыкі) |
| Царква-маці | Канстанцінопальскі патрыярхат |
| Мова набажэнстваў | Сінадальны ізвод царкоўнаславянскай мовы, абмежавана мовы народаў Расіі, у замежных парафіях таксама на мясцовых мовах |
| Каляндар | Юліянскі[15] |
| Колькасць | |
| Епіскапаў | 412 (на 15 кастрычніка 2018 года) |
| Епархій | 303 (на лістапад 2017)[16] |
| Манастыроў | 944 (462 мужчынскіх і 482 жаночых)[16] |
| Прыходаў | 36 878 «храмаў ці іншых памяшканняў, у якіх здзяйсняецца Боская Літургія» [16] |
| Святароў | 39 414 штатных клірыкаў, уключаючы 34 774 прасвітары і 4 640 дыяканаў[16] |
| Вернікаў | 90—120 млн. чал. |
| Сайт | www.patriarchia.ru |
Іншымі памеснымі (аўтакефальным) царквамі, што ўваходзяць у дыптых, прызнаецца адзінай кананічнай праваслаўнай царквой на тэрыторыі былога СССР з выключэннем Грузіі, дзе кананічнай з’яўляецца Грузінская праваслаўная царква, і Эстоніі, дзе апрача РПЦ кананічнай з’яўляецца Эстонская апостальская праваслаўная царква Канстанцінопальскага Патрыярхата.
Аўтакефалію ад Канстанцінопальскага Патрыярхата царква атрымала ў 1448 годзе, Патрыярхат устаноўлены ў 1589. З 1721 па 1917 гады кіравалася Свяцейшым Сінодам. У 1917 годзе быў адноўлены патрыярхат.
На канец 2006 года, і да ўз’яднання з РПЦЗ, РПЦ мела 136 епархій; 1 экзархат (Беларускі); 171 архіерэяў, з іх 131 епархіяльных, 40 вікарных, без уліку 13, якія былі на адпачынку. Дзейнічаюць 713 манастыроў, у тым ліку ў Расіі: 208 мужчынскіх і 235 жаночых; на Украіне: 89 мужчынскіх і 84 жаночых; у іншых краінах СНД і Прыбалтыкі: 38 мужчынскіх і 54 жаночых; у рэшце замежных краін: 2 мужчынскіх і 3 жаночых. Стаўрапігіяльных манастыроў 25. Агульная колькасць прыходаў — 27 393 (колькасць хутка ўзрастае). Агульная колькасць духавенства — 29 450.
Духоўных навучальных устаноў 75, з іх 5 духоўных акадэмій, 34 духоўныя семінарыі, 36 духоўных вучылішчаў. Усяго на дзённай форме навучання каля 5400 чалавек. Таксама дзейнічаюць 2 праваслаўныя ўніверсітэты і 1 багаслоўскі інстытут.
Прадстаяцель Рускай праваслаўнай царквы — Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Русі Кірыл (з 1 лютага 2009 года).
У снежні 2017 года стала вядома, што СБУ зняла грыф «цалкам сакрэтна» з дакументаў НКДБ аб стварэнні Маскоўскай Патрыярхіі. У іх, у прыватнасці сцвярджаецца, што ўсіх дэлегатаў т.зв. Памеснага Сабора РПЦ МП 1945 года быў завербаваны чэкістамі.
Важна, каб у ліку вызначаных кандыдатаў пераважалі агенты НКВС, здольныя правесці на Саборы патрэбную нам лінію —ліст, накіраванае ў верасні 1944 года на месцы за подпісам начальніка 2-га ўпраўлення НКДБ СССР Фядотава і кіраўніка пятага аддзела 2-га ўпраўлення Карпава[17] |
З рассакрэчаных дакументаў вынікае, што НКДБ СССР і яго падраздзяленні ў саюзных і аўтаномных рэспубліках, краях і абласцях займаліся падборам кандыдатаў для ўдзелу ў саборы з прадстаўнікоў духавенства і свецкіх. З гэтай мэтай трэба было намеціць «асоб, якія маюць рэлігійны аўтарытэт сярод духавенства і вернікаў і ў той жа час правераных на агентурнай або патрыятычнай працы».
Гл. таксама
Заўвагі
Крыніцы
Літаратура
- Карацуба И. В., Курукин И. В., Соколов Н. П. Выбирая свою историю: "развилки" на пути России: от рюриковичей до олигархов (руск.). — М.: КоЛибри, 2005. — 638 с. — ISBN 5-98720-010-5.