Сань-цай
Сань-цай[1][2] (кіт. спр. 三彩, піньінь sāncǎi; даслоўна: «тры колеры») — тып керамікі, у якім для ўпрыгожвання выкарыстоўваецца тры колеры.
Гісторыя
Тэхніка сань-цай узыходзіць да эпохі дынастыі Тан. Аднак, нягледзячы на назву, колькасць колераў палівы для ўпрыгожвання вырабаў той эпохі звычайна не абмяжоўвалася трыма. Гандляры на Захадзе часам называлі вырабы Сань-цай эпохі Тан «яйкам са шпінатам», за выкарыстанне ў іх зялёнага, жоўтага і белага колераў (хоць апошні колер больш дакладна можна назваць «бурштынавым», «не зусім белым» або «крэмавым»).
Вырабы сань-цай рабілі ў Паўночным Кітаі, дзе для вырабу керамікі выкарыстоўваліся белы каалін і абпалены цёмна-жоўты другасны каалін, а таксама вогнетрывалая гліна[3]. У гэтай сыравіне змяшчаецца вельмі мала жалеза. Вырабы перад абпалам пакрывалі белай глінай і наносілі паліву. З-за высокай пластычнасці матэрыялу на вырабе ўтвараліся пераплятаныя падцёкі, якія стваралі на паверхні каляровыя плямы і палосы.
У печах, размешчаных у Тунчуане, акруга Нэйцюі правінцыі Хэбэй і ў Гунсяне (правінцыя Хэнань)[3], гліна, якая выкарыстоўвалася для рытуальных вырабаў, была падобная на тую, якую выкарыстоўвалі ганчары эпохі імперыі Тан. Рытуальныя вырабы выраблялі пры больш нізкай тэмпературы, чым белы фарфор той эпохі. У некаторых выпадках фігуркам у наборы надавалі індывідуальнасць з дапамогай ручной гравіроўкі.
Конь з керамікі сань-цай, дынастыя Тан, VII—VIII стст.
Фігурка з грабніцы, стыль сань-цай, VII—VIII стст, дынастыя Тан.
Замежнік на вярблюдзе, стыль сань-цай, дынастыя Тан.
Конь з керамікі сань-цай, дынастыя Тан, Шанхайскі музей
Архат, стыль сань-цай, дынастыя Ляа, каля 1000 г.
Талерка сань-цай, дынастыя Ляа, X—XII ст.
Ваза ў стылі сань-цай, распаўсюджаная ў Цэнтральнай Азіі і Персіі, дынастия Тан, VIII—IX стст. Музей усходніх мастацтваў (Парыж)
Уплыў на іншыя культуры
Кераміку сань-цай перавозілі па Вялікім шаўковым шляху, дзякуючы чаму гэты стыль пазней з’явіўся ў іншых краінах. Ён атрымаў шырокае распаўсюджванне ў Сірыі, на Кіпры, а затым, з XIII да сярэдзіны XV стагоддзя, стаў прымяняцца ў італьянскай кераміцы. Сань-цай стаў таксама папулярны ў керамічным мастацтве Японіі і іншых краін Усходняй Азіі.
Сірыйская трохкаляровая кераміка, XIII ст.
Сірыйская трохкаляровая кераміка, XIII ст.
Трохкаляровая кераміка, Кіпр, XIV в.
Італьянская трохкаляровая ваза, сярэдзіна XV ст.
Італьянская трохкаляровая талерка, сярэдзіна XV ст.
Зноскі
Літаратура
- Власов В. Г. Сань-цай // Новый энциклопедический словарь изобразительного искусства / гл. ред. М. Л. Титаренко; Ин-т Дальнего Востока. — СПб.: Азбука-классика, 2008. — Т. VIII: Р — С.
- Кравцова М. Е. Керамика // Духовная культура Китая: энциклопедия / гл. ред. М. Л. Титаренко; Ин-т Дальнего Востока. — М., 2006. — Т. 6 (дополнительный). Искусство. — С. 246—261.
- Китайская керамика Санкай // Восточный стиль : часопіс. — 2010. Архівавана з першакрыніцы 11 студзеня 2014.