Святы Вацлаў

Бацькам Вацлава быў князь Ураціслаў I (888—921) з першай чэшскай дынастыі Пржэмыславічаў. У пачатку ІХ ст. з Баварыі на тэрыторыю Чэхіі стала пранікаць хрысціянства, а ў 845 г. у Рэгенсбургу 14 чэшскіх князёў прынялі хрост. Але, спрабуючы пазбегнуць нямецкага дамінавання, чэхі ў справах катэхізацыі звярталіся да Візантыі. Ад 863 г. на Маравах (усход Чэхіі) прапаведвалі славянскія асветнікі Кірыл і Мяфодзій. Маці князя Враціслава І Людміла была іх вучаніцай.

Калі ж князь Враціслаў І загінуў у бітве з мадзьярамі, рэгенткай пры непаўналетнім Вацлаве засталася яго маці, княгіня Драгаміра. Яна паходзіла з палабскіх славянаў, родавым цэнтрам якіх быў Бранібор — будучы Брандэнбург. Палабы ў першай палове ІХ ст. заставаліся язычнікамі. І сама Драгаміра ўвасабляла ў Чэхіі паганскую рэакцыю на хрысціянізацыю краю.

Супрацьстаянне скончылася замахам на Людмілу — яна была задушаная прыхільнікамі Драгаміры. У пэўным сэнсе яе лёс мусіў падзяліць і ўнук Вацлаў.

Дасягнуўшы паўналецця, ён працягнуў актыўную палітыку хрысціянізацыі Чэхіі. Гэта вяло да ўзмацнення залежнасці Чэхіі ад нямецкага біскупата. І частка чэшскай эліты паставіла на Баляслава, малодшага брата Вацлава, выхаванага пад уплывам маці-язычніцы.

У 935 (або 936) годзе Вацлаў быў забіты ў царкве на загад Баляслава.

Вацлаў карыстаўся вялікай любоўю свайго народа, і пасля смерці ён быў кананізаваны Царквой і стаў нябесным заступнікам Чэхіі. Кананізавалі Вацлава як мучаніка.

Капліца-пахавальня святога Вацлава ў Саборы Святога Віта ў Празе адразу стала і застаецца аб’ектам паломніцтва. Яго рэшткі, шлем, меч і латы шануюцца як нацыянальная святыня. Дзень гібелі Святога Вацлава адзначаецца ў Чэхіі на дзяржаўным узроўні.

Імем Святога Вацлава ў 1848 годзе, годзе рэвалюцыйных пераўтварэнняў, па прапанове дзеячаў-асветнікаў чэшскага нацыянальнага адраджэння была названая вялікая плошча ў Новым Месце Прагі; 1912 на ёй усталяваны помнік князю працы Ёзэфа Місльбека (раней, у 1848-79 гадах, на плошчы стаяла статуя барочнага скульптара Бендля XVII стагоддзя, якая зараз перанесена ў Вышаград).

Падчас рэстаўрацыйных работ у Спаса-Праабражэнскай царкве ў Полацку насупраць сцяны, дзе былі адкрыты партрэты Барыса і Глеба, была таксама знойдзена рэдкая выява святога Вацлава Чэшскага. Полацкая фрэска — адзіная выява чэшскага святога ў праваслаўных храмах на тэрыторыі былой Русі^[3][4].