Таксон
Таксо́н (лац.: taxon, мн. л. taxa; от стар.-грэч.: τάξις — «Парадак, прылада, арганізацыя») — група ў класіфікацыі, якая складаецца з дыскрэтных аб'ектаў, якія аб'ядноўваюцца на падставе агульных уласцівасцяў і прыкмет. Гэта паняцце ўжываецца ў геаграфіі, лінгвістыцы і іншых навуках, але перш за ўсё ў біялогіі, а менавіта — у біялагічнай сістэматыцы[1]. Адна з найбольш фундаментальных праблем таксанаміі складаецца ў вызначэнні спосабу быцця таксона[2].
Таксонаў у біялогіі
Азначэнні
У Міжнародным кодэксе батанічнай наменклатуры (Венскі кодэкс, 2006) пад тэрмінам «таксон» разумеецца таксанамічная група любога рангу[3]. Пры гэтым маецца на ўвазе, што кожная расліна разглядаецца як належная да нявызначанага ліку таксонаў паслядоўна супадпарадкаванага рангу, сярод якіх ранг віду лічыцца асноўным[4]. Аналагічна вызначаецца таксон і ў заалогіі[5].
У сучасных біялагічных класіфікацыях таксонаў фармуюць іерархічную сістэму: з аднаго боку, кожны таксон складаецца з аднаго або большай колькасці таксонаў больш нізкага ўзроўню супольнасці, з другога боку — ён у той жа час з'яўляецца часткай іншага таксона, які адносіцца да больш высокага ўзроўню супольнасці. Такая іерархічная сістэма называецца таксанамічнай іерархіяй, а розныя яе ўзроўні — таксанамічнымі рангамі[6].
Уяўленні пра тое, што такое «таксон», істотна адрозніваюцца ў двух асноўных кірунках сучаснай філагенетычный сістэматыкі. У рамках кладыстыкі, якая выйшла ў 1970-я гады на першы план, пануе палажэнне пра тое, што таксонамі варта лічыць толькі монафілетычныя групы, інакш званыя кладамі; прыхільнікі эвалюцыйнай таксанаміі прызнаюць законнымі таксама і групы парафілетычныя[7].
Зноскі
Літаратура
- Linnaeus, Carolus. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. — Stockholm: Laurentius Salvius, 1758.
- Джеффри Ч. Биологическая номенклатура = Charles Jeffrey. Biological Nomenclature. Second edition / Пер. с англ. — М.: Мир, 1980. — 120 с. — 15 000 экз. — УДК 574:001.4
- Зуев В. В., Розова С. С. Проблема способа бытия таксона в биологической таксономии // Вопросы философии. — 2003. — № 2. — С. 90—103. Архівавана з першакрыніцы 17 чэрвеня 2021. —.
- Клюге Н. Ю. Система альтернативных номенклатур надвидовых таксонов // Энтомологическое обозрение. — 1999. — № 78 (1). — С. 224—243.
- Майр Э. Принципы зоологической систематики: Пер. с англ. = Ernst Mayr. Principles of Systematic Zoology. — М.: Мир, 1971. — С. 19. — 455 с. — УДК 590
- Шаталкин А. И. Биологическая систематика. — М.: Изд-во Моск. ун-та, 1988. — 184 с. — ISBN 5-211-00145-1..
- Шаталкин А. И. Таксономия. Основания, принципы и правила. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2012. — 600 с. — 600 экз. — ISBN 978-5-87317-847-6. — УДК 579.8.06
- Шипунов А. Б. Основы теории систематики. — М.: Книжный дом «Университет», 1999. — 56 с.