Йоза

Йоза — йозанца къамел даран меттан гӀирсийн цхьанатохар ду; иштта тайп-тайпана хаамаш къепе бало а, чӀагӀбан а, дӀабала а лелош йолу хьаркийн система йу. Йоза — адаман мотт хиларан кепах цхьаъ йу. Графема — йозанан уггар жимаха барам бу.

ДӀасадаьржина йозанаш

ДӀасадаьржина йозанаш
ЦӀе	Йозанан тайпа	Йоза лелош меттанаш	Йоза коьрта долу пачхьалкхаш
Ӏарбойн йоза	Консонантан	Ӏаьрбийн мотт а, гӀажарийн мотт а, Пушту а, Урду а, берберан меттанаш (цхьанадекъа)	Мавритани а, Марокко а, Малхбуза Сахара а, Алжазаира а, Тунис а, Ливи а, Мисар а, Судан а, Ливан а, Шема а, Урдан а, СаӀудийн Ӏаьрбийчоь а, Ӏарьбийн Цхьанатоьхна Эмираташ а, Кувайт а, КъатӀар а, Бахьрайн а, Йаман а, Ӏоман а, Иран а, ОвхӀан а, Пакистан а, и дӀ.кх.
Индихойн йоза	Абугида	ХӀинди мотт, ХӀиндин кхиболу меттанаш а, бенгалхойн мотт а, синхала а, тайхойн мотт а, лаоссийн мотт а, бирманхойн мотт а, кхмеран мотт а, тибетийн мотт а, непалийн мотт а, бутанийн мотт а и кх.дӀ.	ХӀинди а, Шри-Ланка а, Бангладеш а, Мьянма а, Таиланд а, Лаос а, Камбоджа а, Непал а, Бутан а
Кириллица	консонантан-эшаран	Оьрсийн мотт а, украйнийн мотт а, белорусийн мотт а, сербийн мотт а, болгарийн мотт а, македонийн мотт а, Ӏаьржаламанчоьнан (черногорин) мотт (латиница санна) а, кхазакхийн мотт а, гӀиргӀизойн мотт а, таджикийн мотт а, монголийн мотт а, абхазхойн мотт а, гӀезалойн мотт а, нохчийн мотт а, Оьрсийчоьнан мехкан къаьмнийн меттанаш	Росси а, Беларусь а, Украина а, Серби а, Болгари а, Къилбаседанан Македони а, Кхазакхстан а, ГӀиргӀазойчоь а, Монголи а, (цхьанадекъа) Босни а, Герцеговина а, Ӏаьржаламанчоь а
Китайн йоза	Идеограмма	Цийн мотт а, японийн мотт а (цхьанадекъа)	Цийн Халкъан Республика а, Япон а (кандзи)
Латиница	консонантан-эшаран	Ингалсан мотт а, французийн мотт а, испанхойн мотт а, португалихойн мотт а, итальянийн мотт а, немцойн мотт а, голландхойн мотт а, туркойн мотт а, индонезихойн мотт а, малайхойн мотт а, тагалог мотт а, вьетнамхой мотт а, полинезийн меттанаш а, суахили а и дӀ.кх.	Къилбаседанан а, Юккъера а, Къилбера а Америкин а, Малхбузера а, Юккъера а Европин а, Скандинавин а, Балтикан а пачхьалкхаш а, иштта Австрали а, Керла Зеланди а, Польша а, Чехи а, Словаки а, Мажаройчоь а, Хорвати а, Словени а, Филиппинаш а; таханлерачу дийнахь Туркойчоь а, Азербайджан а, ХӀиндонези а, Малайзи а, Вьетнам а, Узбекистан а, Туркменистан а, Румыни а, Молдави а, Африкин а, Полинезин а дукхахйолу пачхьалкхаш а